Eijffinger over financiële toekomst hoger onderwijs

Studenten in Nederland zullen uiteindelijk geheel voor hun eigen studie gaan betalen. De overheid zal geleidelijk terugtreden. Ook zullen universiteiten andere inkomstenbronnen moeten zoeken, zoals giften en subsidies. De eerste geldstroom zal verdwijnen, de afhankelijkheid van de tweede, derde en vierde geldstromen stijgt. Dat zegt Sylvester Eijffinger, hoogleraar Economie, in een interview met Univers.

Daarin vergelijkt hij de Nederlandse en Amerikaanse situatie in het hoger onderwijs met elkaar. De hoogleraar was enkele maanden gastwetenschapper aan Harvard University. “Ik praat nu over een termijn van tien tot twintig jaar. Je gaat uiteindelijk voor je eigen studie betalen. In Amerika is dat al zo. Er zullen dan wel meer beurzen (scholarships) uitgegeven worden. Dat heeft gevolgen voor de universiteit. Je collegegeld moet in overeenstemming zijn met de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Je moet toponderwijs geven. Bij Harvard is dat inherent verbonden aan toponderzoek.”

Harvard heeft een geschat vermogen van 33 miljard dollar. Hoe komen ze aan dit geld?
“De president, provost en viceprovost gaan komend jaar op een tour alle alumni ter wereld af voor fundraising. Ze zeggen dan tegen zo’n oud-student. ‘U bezit nu twintig miljoen dollar. Dat heeft u natuurlijk aan onze universiteit te danken. Als u nu eens de helft van dat geld aan Harvard geeft.’ Er zijn verder veel privaat gefinancierde leerstoelen. Die worden via een soort veiling vergeven aan degene die het meeste biedt. Vanuit de opbrengst van de veiling wordt de leerstoel voor onbeperkte tijd gefinancierd (endowment). De onafhankelijkheid van het onderzoek is gegarandeerd, wel wordt de naam van de sponsor verbonden aan de naam van de leerstoel. Zo’n systeem van endowed chairs zou ik ook wel in Nederland willen hebben.”

Harvard University onderwerpt alle studenten aan een zeer strenge toelatingsprocedure. U vindt dat we dat op termijn ook in Tilburg voor bachelor- en masterstudenten zouden moeten doen?
“Inderdaad. Maar dat mag niet van de overheid. Alleen University Colleges mogen selecteren aan de poort. De minister wil dat Nederlandse universiteiten tot de top van de wereld behoren. Maar we vechten met twee handen op de rug gebonden. We mogen niet selecteren en we mogen ook niet differentiëren in collegegeld. Er is alleen een verschil in het bedrag dat we Europeanen en niet-Europeanen mogen vragen. En we mogen na het eerste jaar selecteren via de BSA. Selectie van studenten vooraf aan de poort en via differentiatie van collegegeld is wel nodig als je internationaal mee wil doen en op de rankings verder wil stijgen.”

In Nederland lijkt er soms weinig onderscheid te zijn in de kwaliteit van de verschillende universiteiten. Hoe zit dat in de Verenigde Staten?
“In de VS heb je een piramideachtige opbouw van het universitaire bestel. Harvard, Stanford, Chigaco, Princeton, en MIT zitten aan de top van die piramide, dan daalt het geleidelijk af. Ik woonde vlakbij Lesley University. Van die universiteit heeft hier nog nooit iemand gehoord. Het gaat eigenlijk om een pedagogische opleiding voor onderwijzers in spe, maar ze noemen het in de VS ook een University. In Europa (en Nederland) kennen we geen piramidevorm, maar een trapezium (afgetopte piramide). Er zijn een hoop subtoppers en subsubtoppers, maar geen absolute toppers. Dat trapezium zou een echte piramide moeten worden.”

Lees het gehele interview in Univers Magazine 14.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.