Recensie: Met mijn vader in bed (wegens omstandigheden)

Als ik de foyer binnenloop, is het meteen duidelijk dat dit een andere theateravond wordt dan ik gewend ben. Ik zit ditmaal niet in de schouwburg, maar in de naastgelegen studiozaal. Er hangt een apart sfeertje in de foyer waar ik niet precies de vinger op kan leggen. Is het de alternatieve achtergrondmuziek, de af en aan dovende sfeerverlichting?

De simpele stoelen die in de studiozaal staan gerangschikt op een krakende tribune maken me niet echt wild enthousiast. Bijzonder is wel dat het vanzelf muisstil wordt wanneer het dertig koppen tellende publiek eenmaal een plaatsje heeft gevonden. Verwachtingsvol wacht iedereen af tot de zaallichten doven.

Het concept lijkt simpel: een vader en dochter moeten hun leven weer op zien te pakken nadat hun vrouw en moeder is gestorven. Waar de vader zich drie maanden na het verlies in een nieuwe relatie stort en al snel hertrouwt, probeert de dochter wanhopig vast te houden aan vroeger. Dit zorgt voor de nodige botsingen, maar schept tegelijkertijd een onverwoestbare band.

Toch zit het stuk veel complexer in elkaar dan je op het eerste gezicht zou denken. De situaties en gedachtegangen van vader en dochter worden duidelijk uitgelicht aan de hand van telefoongesprekken die ze met elkaar voeren. Ze zijn hierbij gescheiden door een doorzichtig doek, waarop gedurende de hele voorstelling een voorbij schietende blauwe lucht met elektriciteitsdraden en –masten is geprojecteerd. Alsof je uit een treinraampje kijkt en hierdoor letterlijk met het verhaal wordt meegevoerd.

Tijdens het stuk betrap ik mezelf op steeds dezelfde gedachte: wat ben je als speler toch ongelofelijk kwetsbaar op zo’n podium. We kunnen de spelers bijna aanraken en zelfs de kleinste gezichtsuitdrukkingen zijn zichtbaar. Hierdoor wordt meteen duidelijk dat de dochter niet is gesteld op haar vaders nieuwe vrouw. Zeker niet als die alle spullen die aan haar moeder doen denken uit huis wil hebben. Dat haar vader dit toelaat, zorgt voor verhitte discussies. ‘Vroeg of laat moeten we allemaal loslaten,’ zegt hij sussend. In etappes gaat de oude huisraad richting de schuur. Eerst de kast, dan het servies, ook de bank moet het ontgelden. ‘Zij houdt daar niet van,’ zegt de vader berustend. Op dat punt blijft het even stil aan de andere kant van de lijn. De vader schraapt zijn keel:

–       ‘Je moeder had ook zoveel troep.’
–       ‘Wie zegt dat?’
–       ‘Ik.’
–       ‘Jaja.’
–       ‘Jij mag haar niet.’
–       ‘Wie zegt dat?’

Er zijn meer verwijten. ‘Jij was er niet voor me,’ zegt de vader. De dochter reageert gekwetst. ‘Ik heb samen met je in jullie bed geslapen, omdat je zo bang was. Weet je dat niet meer?’ Ze probeert ook de herinnering aan haar moeder voor haar vader levend te houden. ‘Ik droom wel eens over mama, en jij?’ ‘Ik droom nooit.’

De dialogen zijn herkenbaar. Niet gemakkelijk bij een stuk met zo’n zwaar onderwerp, dat bij vlagen ook humor bevat. Het publiek lacht dan wat zenuwachtig, alsof ze niet zeker weet of dat wel mag.

Een ontroerend moment is de poging van de dochter om haar vader de wals te leren. Ineens zie ik mijn eigen vader voor me; hoe we vroeger samen door de kamer dansten, ik met mijn kleine voetjes op de zijne. Je kunt er dan ook niet omheen om je af te vragen hoe je zelf bij een dergelijk verlies zou handelen, wat voor leegte dat achterlaat. De herkenbaarheid en de dialogen waarin over koetjes en kalfjes wordt gepraat, zijn dan ook de grote krachten van het stuk. Waar bij musical en cabaret het applaus tussen de liedjes en de lachsalvo’s het slagingsgehalte van de voorstelling bepalen, geldt dat hier voor de stilte van het publiek. Regelmatig kun je een speld horen vallen in de studiozaal. Wel mogen de spelers aan het eind een welverdiend langdurig warm applaus in ontvangt nemen.

Terwijl ik op de fiets terug naar huis zit, vraag ik me af hoe ik het stuk in hemelsnaam op papier beschrijf zonder er afbreuk aan te doen. Het is namelijk een typisch geval van ‘je had erbij moeten zijn’. Echt, ga het zien lieve lezer. Ga het zien.

‘Met mijn vader in bed (wegens omstandigheden)’ van Toneelschuur Producties is een stuk geschreven door Magne van den Berg en onder regie van Paul Knierem gespeeld door Marieke de Kleine en René van ’t Hof.

_Advertentie.