Sylvie Meis is geen echte Brabander

Wil de echte Brabander opstaan? Sandra Wagemakers is als promovendus op zoek naar de Brabantse identiteit. Die blijkt lastig te vinden, maar er zijn wel een paar vaste waarden. “Brabanders zijn niet glamoureus.”

Ja, ze is zelf zo Brabants als maar zijn kan. Geboren in Hilvarenbeek, waar ze sinds kort weer woont, en werkzaam aan Tilburg University. Maar of haar dat tot een typische Brabander maakt, dat durft Wagemakers (24 jaar) niet te zeggen. “Het maakt al een groot verschil of je die vraag aan iemand uit Hilvarenbeek of Tilburg stelt.”

Wie een zoektocht onderneemt naar de kern van de Brabantse identiteit, komt al snel bedrogen uit. Die is altijd in verandering, is het antwoord dat je dan krijgt. Jos Swanenberg – bijzonder hoogleraar diversiteit in taal en cultuur én promotor van Wagemakers – constateerde onlangs dat Brabantse dialecten onder druk staan door de globalisering. Maar dit bekent volgens hem niet dat het dialect, toch een belangrijk onderdeel van de Brabantse cultuur, op zijn laatste tandvlees loopt. Het neemt tegelijkertijd ook nieuwe vormen aan, juist door alle invloeden van buitenaf.

Ook volgens cultuursocioloog Ton Wagemakers (geen familie) is niemand tegenwoordig nog alleen Brabander. De wereld is gegroeid, stopt niet meer bij de grenzen van dorp en stad. Wel zou er zoiets bestaan als “familiegelijkenissen.” In een interview met Brabant Cultureel: “De filosoof Wittgenstein praat van familiegelijkenissen: iemand hoeft niet alle typische familie-eigenschappen te bezitten om toch tot de familie te behoren. Zo is het ook met de Brabanders-familie.” Waarmee hij maar wil zeggen: of je nu naar Frans Bauer of Fresku luistert, uiteindelijk behoor je tot dezelfde clan.

Als de kern van een identiteit onvindbaar is, kun je beter een omweg nemen. Sandra Wagemakers ging daarom in gesprek met leerlingen van een multiculturele basisschool. Ze liet hen foto’s zien van bekende Brabanders en vroeg de leerlingen wie zij het meest Brabants vonden. Guus Meeuwis eindigde met stip op een. Onderaan de ranking: Sylvie Meis.

Arme Sylvie. Waarom wordt zij uitgesloten van het Brabanderschap?

“Glamour en Brabant, dat gaat kennelijk niet samen. Sylvie Meis is volgens de kinderen een ster en daardoor geen echte Brabander. Echte Brabanders zien er ‘gewoon’ uit, zoals Guus Meeuwis. Geen sterallures, maar lekker normaal.”

De echte Brabander staat dichter bij de New Kids dan bij de VIPs op de rode loper?

“Er is vaak gezegd dat de New Kids een uitvergroting zijn van de Brabander. Daar ben ik het niet mee eens. Als de New Kids typisch Brabants zijn, waarom zijn ze dan ook een succes geworden in Duitsland? Er bestaan zelfs nagesynchroniseerde New Kids-filmpjes in Rusland die daar heel populair zijn. De New Kids zijn vooral een parodie op de stereotiepe aso, en die heb je overal. Nee, wat bleek uit mijn gesprekken met leerlingen is dat ze de Brabander vooral een ‘doe maar gewoon’ type vinden. Geen aanstellerij, dat kenmerkt de Brabander.”

En de zachte g natuurlijk.

“Dat is nog altijd de voornaamste eigenschap van de Brabander. De taal die je spreekt zegt veel over waar je vandaan komt. Maar als je praat met een zachte g, wil dit niet zeggen dat jij je ook een echte Brabander voelt. De zachte g is vooral voor anderen een handig kenmerk om iemand te categoriseren. Bovendien zijn er ook dorpen in Brabant waar de zachte g ontbreekt.”

Is een dorpse Brabander meer geworteld dan een stadse Brabander?

“Veel Tilburgse kinderen waarmee ik sprak beschouwen klasgenoten uit de omliggende omgeving juist als minder Brabants. Opvallend is dat ‘multicultureel’ ook werd genoemd als typisch Brabants. Typisch Brabants wordt dus niet meer vanzelfsprekend geassocieerd met dorpen en het boerenbedrijf. Het lijkt mee geëvolueerd met de moderne tijd.”

Brabantse nachten zijn lang. Blinkt de Brabander uit in gezelligheid?

“Iedere Brabander zal die vraag positief beantwoorden. Maar je kunt je afvragen wie zijn gemeenschap als ‘ongezellig’ zou typeren.”

Lekker normaal en de zachte g van gezelligheid. Welke typisch Brabantse eigenschappen ben je nog meer tegengekomen?

“Tsja, carnaval en een voorkeur voor veel bier lijken toch onlosmakelijk verbonden met de Brabantse folklore. En de opvatting dat Brabanders minder gehaast zijn dan Randstedelingen.”

Dus Sylvie Meijs moet gewoon eens wat carnavalsfoto’s vrijgegeven?

“Dan stijgt ze ongetwijfeld in de ranking.”

_Advertentie.