Achter gesloten deuren…

Iedereen maakt zich tegenwoordig zorgen over de kloof tussen de wetenschap en de samenleving. We leven in een ivoren toren. Schrijven artikeltjes voor andere torenbewoners. En publiceren, zonder er een cent aan te verdienen, die handel in high-ranking internationale tijdschriffies van toonaangevende uitgeverijen als Wiley en Oxford University Press. Dit internationale boevengilde gooit er vervolgens een prachtige paywall omheen, en casht via dure institutionele abonnementen een goedgelegde boterham. Gevolg: het grote publiek kan niet zonder te betalen genieten van de wetenschappelijke inzichten waarin zij met gemeenschapsgeld flink hebben geïnvesteerd.  Gelukkig ziet iedereen dat, en komt de nadruk steeds meer te liggen op open access publiceren. Deze week is het bijvoorbeeld Internationale Open Access week: wie publiceert betaalt, en lezen is graties. Voor iedereen!

Twee collega’s van mij vroegen onlangs of wij (het departement Sociologie) wilden bijdragen aan het publiceren in een open access tijdschrift. Mijn eerste idee was dat ze dat geld maar moesten vragen bij de bibliotheek – die beheren immers al het geld dat bestemd is voor die internationale uitgevers. Zij kiezen ervoor om institutionele abonnementen bij de uitgevers af te nemen, dus zij zullen ook wel geld gereserveerd hebben om gaandeweg de overstap naar open access publiceren mogelijk te maken. Bij navraag bleek dat wij toch zelf maar de beurs moesten trekken – er waren helaas geen bibliothecaire voorzieningen (bekend).

U kunt zich wel voorstellen hoe blij ik was om te horen dat onze bibliotheek voornemens was om enkele dure institutionele abonnementen (met o.a. Nature, Science, de complete collecties van Wiley en OUP) af te stoten. Prima zaak, dacht ik nog. In plaats het paywall systeem in stand te houden waardoor een bevoorrechte wetenschappelijke elite toegang tot publicaties heeft waar anderen ervan verstoken blijven, is onze bibliothecaris een nieuwe radicale koers ingeslagen: Tilburg University, de eerste Nederlandsche Open Access universiteit!!! Lekker ambitieus, en het past uitstekend bij de tijdsgeest!

Maar helaas. Ik las te snel. Was te naïef. Het blijkt een ordinaire centenkwestie. De UB annuleert de abonnementen gewoon om te bezuinigen. Ze wil zo een verwacht tekort opvullen. Als de annuleringsplannen doorgaan kunnen we binnenkort de artikelen die we schrijven zelf niet meer lezen. Moeten we aan bevriende collega’s aan andere universiteiten vragen of ze alstublieft een bepaald artikeltje willen downloaden en toesturen. Terwijl we ondertussen nog steeds geen cent hebben om serieus werk te maken van het publiceren in open access tijdschriften.

Ach, één voordeel heeft het wel. De kloof tussen samenleving en wetenschap wordt dankzij onze UB zo wel overbrugd: binnenkort zitten wij, samen met de rest van Nederland, achter gesloten deuren…

Door: Peter Achterberg

_Advertentie.