IS beschadigt positie moslims

In het Midden-Oosten woedt een heftige strijd tussen IS-strijders en lokale bewoners uit Syrië en Irak. IS-strijders bestormen het nieuws door de gruweldaden die zij plegen; vol trots worden afgehakte hoofden van tegenstanders getoond via sociale media. Alles voor het heilige doel: een Islamitische Staat stichten. Deze strijd heeft ook zo zijn weerslag in Nederland. Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam, betoogde in september dat moslims openlijk afstand moeten doen van IS. Met zijn uitspraken stuitte de eerste Marokkaanse burgemeester van Nederland aardig wat mensen tegen de borst, vooral moslims waren not amused. Univers ging te rade op Tilburg University en vroeg studenten naar hun mening. Moeten moslims nu wel of niet openlijk afstand nemen van IS?

“Waarom zou ik afstand doen? Ik heb me er toch nooit bij aangesloten, dus hoe kan ik afstand nemen van iets waar ik nooit deel van uit heb gemaakt?”, aldus de 20-jarige Ikram Rhioui, die Liberal Arts and Sciences studeert.
Bilal el Amraoui (20, Fiscaal recht) is het met hem eens. “Doordat we alleen van moslims eisen om afstand te nemen van IS, suggereren we een aantal zaken. Allereerst versterken we het idee dat de islam die mensen motiveert om dergelijke misdaden te plegen. Men schrijft dus een hele hoop negatieve aspecten toe aan de islam en zodoende suggereren we een tweede zaak, namelijk dat elke moslim in staat is voor die idiote ideeën te vallen.”
Luc van der Veen (25, Ondernemingsrecht) begrijpt wel dat niet alle moslims zomaar massaal afstand nemen van IS. “Ik denk dat het binnen de moslimcultuur wel lastig is om zomaar afstand te nemen van mede-moslims. Toch lijkt het mij een goede zaak als moslims hier in Nederland het gedrag van IS veroordelen. Dit kan er aan bijdragen dat niet-moslims ook inzien dat het gedrag van IS geen maatstaf is om de complete islam te veroordelen.”

Volgens Arabist Jan Jaap de Ruiter is het inderdaad vanuit praktische overwegingen handiger als moslims openbaar afstand doen van IS. “IS-aanhangers besmeuren de goede naam van de islam. Uiteraard kan niet de hele islam hierop worden aangesproken, Nederlandse moslims hebben part noch deel aan wat er in Irak en Syrië gebeurt. Niemand kan ooit verantwoordelijk worden gesteld voor het gedrag van een ander. Toch zou ik Nederlandse moslims aanraden om wel te reageren en te wijzen op waar de islam dan wel voor staat. Dat is vanuit puur pragmatische overwegingen. Je laat zien dat IS misbruik maakt van de islam, maar dat dat absoluut niet jouw pakkie-an is.”

CMO
Zo dacht het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) er ook over. De organisatie nam openlijk afstand van de terroristische beweging IS. Volgens het CMO, dat spreekt namens 380 moskeeën in Nederland, voelt de Nederlandse moslimgemeenschap zich absoluut niet verbonden met de praktijken van IS. Toch moet de moslimgemeenschap volgens het contactorgaan wel de eerste verantwoordelijkheid nemen om de kleine groep IS-sympathisanten in Nederland niet verder te laten radicaliseren. Het CMO vindt het beschamend om te zien dat sommige moslimjongeren in het openbaar hun sympathie voor IS uiten. De oorzaak daarvoor moet gezocht worden in de maatschappelijke ontevredenheid over hun eigen positie. Daarom moet de moslimgemeenschap in Nederland volgens de CMO krachten bundelen om preventief op te treden tegen verdere radicalisering.

Mindset
De positie van moslims in Nederland lijkt in het geding. De vraag is of dit puur door IS komt. Jan Jaap de Ruiter denkt van niet, volgens hem is de totale mindset over moslims doorgaans toch al negatief. “Het is moeilijk om de vinger te leggen op waar het mis gaat. Miljoenen moslims in Europa representeren hun islamitische identiteit, op zowel liberale als zeer conservatieve wijze. De rest van de Europese bevolking reageert daar op. Ik denk dat het onder andere komt door de reactie van sommige moslims op homo- en vrouwenrechten. Dat is tegen de westerse waarden in. Ook zijn veel Nederlanders simpelweg moe van het debat en de islam, net zoals mensen moe zijn van de Zwarte Pietendiscussie. Ze denken: de moslims passen zich maar aan. Daar zit het grootste ongemak. Daarentegen zijn er ook heel veel positieve geluiden te horen. Zo zijn er homo-groeperingen binnen de islam en imams die homohuwelijken voltrekken. Dat dringt alleen nog niet helemaal door tot het grote publiek.” Wel beaamt De Ruiter dat IS wel degelijk invloed heeft op de positie van moslims in Nederland: “Er hoeft maar één onthoofdingsvideo uit te komen en we zijn weer terug bij af.”

Media
“Dit is een jarenlang proces met zijn hoogtepunten rondom Geert Wilders”, vertelt Bilal. “Het islamofobische klimaat in Nederland wordt wel zeer versterkt door groeperingen als IS.” Naast IS zijn ook de media schuldig, vindt de Tilburgse student Economie en Informatica Ammar Al-Jazaeri (29). “De media bombarderen de woonkamers met nieuws over islam en moslims. 95 procent van dat nieuws is negatief. Het is dan ook niet onlogisch dat de positie van moslims wankelt in Nederland.”

Ook Luc merkt dat de media een rol spelen. “Je merkt steeds meer, mede door verslaggeving in het nieuws, dat er angst heerst. Dit brengt met zich mee dat mensen wellicht oplettender en angstiger worden ten opzichte van moslims. Zelf heb ik hier geen last van en is het tot op heden een ver-van-mijn-bed-show. Maar ik denk dat veel Nederlanders het niet zo nuchter bekijken en wellicht wantrouwiger en angstiger worden voor alle moslims. Overigens is dat een hele slechte zaak.”

Anti-islam sentiment
De meeste moslims die we spraken op de universiteit worden niet persoonlijk aangesproken op de daden van IS, zo blijkt. Ook Ikram niet. “Wel voer ik gesprekken over het onderwerp met mijn medestudenten, maar dat doen we gewoon omdat het ons interesseert over wat er in de wereld gaande is.” Ook Bilal is er nog niet direct over aangesproken. “Dat komt door mijn uiterlijk dat men niet direct associeert met de islam. Op Facebook is echter veel anti-islam sentiment te vinden, ook in combinatie met de zwartepieten-discussie. Men wilde Hema boycotten vanwege het feit dat zij de Zwarte Piet niet meer zwart af gingen beelden in hun reclame, maar nog wel hoofddoeken bleven verkopen. Daaruit blijkt dat zelfs bij onderwerpen waar de islam geheel buiten staat, het alsnog negatief wordt bejegend. Er worden uitlaatkleppen gezocht voor het anti-islam sentiment. Daarnaast heb ik wel eens meegemaakt hoe vrouwen die een hoofddoek dragen op straat werden nageroepen met leuzen als: ‘Rot op met dat kopvod’.”

Rotte appels
Maar hoe nu verder? Wat moeten moslims doen om hun positie in Nederland te verbeteren? Zoveel mogelijk met mensen in omgeving in dialoog gaan, vindt Ammar, en uitleggen dat de gruwelijkheden die IS begaat niets met de islam te maken hebben. Bilal: “Ik probeer mezelf als student op zoveel mogelijk manieren in te zetten voor ‘awareness’ en educatie. Met Awake International proberen we zoveel mogelijk debatten, symposia en masterclasses te houden die aandacht besteden aan dergelijke zaken.”
Ikram gaat niet met pamfletten de straat op om het beeld van de islam te verbeteren. “Als ik iemand erg grof over de islam hoor praten, probeer ik diegene er vaak op te wijzen dat er in elke religie, bevolkingsgroep, bedrijfstak of studentenvereniging rotte appels zitten. Dat betekent niet dat je gelijk iedereen over een kam moet scheren.”

This article is also available in English (p. 21).

Tekst: Nordin Ghoudani en Eva Witte

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.