Fraudeurs zijn uit op status

Financiële fraudeurs zijn niet alleen op geld uit. Het vergaren van status speelt ook een rol. Promovendus Alan Kabki onderzocht de motieven achter het plegen van fraude.

Door alle schandalen in de wetenschap zou je bijna vergeten dat fraude ook buiten universiteiten plaats vindt. In de financiële sector bijvoorbeeld. Om financieel-economische criminaliteit beter te kunnen bestrijden, onderzocht Kabki de werkwijzen en drijfveren van beleggingsfraudeurs, faillissementsfraudeurs en bankfraudeurs.

Frauderen gebeurt volgens Kabki vaak om indruk te maken. “Fraudeurs willen mensen in hun eigen omgeving overtreffen. Bijvoorbeeld mensen uit hun familie waarvan zij vinden dat ze het gemaakt hebben.”

Narcistische persoonlijkheid

Om dat te kunnen doen willen beleggingsfraudeurs meer rendement halen dan normaal mogelijk is. “Het geld dat fraudeurs zo binnen slepen wordt gebruikt om het eigen imago op te poetsen. Bijvoorbeeld door opzichtig goede doelen te steunen. Uit psychologische onderzoeken blijkt dat fraudeurs vaak een narcistische persoonlijkheid hebben.”

Naast de statuszoekers onderscheidt Kabki nog vier andere type fraudeurs: gelegenheidspakkers, crisisgedrevenen, gelegenheidszoekers en stereotype criminelen, die al veel criminele antecedenten op hun naam hebben staan.

Naming and shaming

Financiële fraude zorgt voor grote emotionele en psychische schade bij de slachtoffers. Om fraude tijdig op het spoor te komen is een actievere houding van de directe omgeving noodzakelijk, meent Kabki. “Signalen moeten eerder worden opgepikt. Vaak wordt uit angst voor schadeclaims van de fraudeurs te weinig gedaan door toezichthouders, of wordt er te laat ingegrepen.” Daarnaast zou naming and shaming volgens Kabki een effectieve bestrijdingsmethode kunnen zijn. “Juist omdat veel fraudeurs een hang naar status hebben.”

Geld terughalen

Het belangrijkste is volgens Kabki dat de buitgemaakte gelden worden teruggevorderd. Dat gebeurt lang niet altijd. Veel fraudeurs houden ook na een veroordeling geld over. “Fraudeurs zijn slimme mensen. Het zijn geen straatcriminelen. Ze kunnen handig geld wegsluizen.”

Het terugvinden van de verloren gelden is een intensieve operatie. Samenwerking met partijen buiten de strafrechtketen is daarbij noodzakelijk. Toch breekt Kabki in zijn proefschrift een lans voor deze methode. “Als je het geld niet terughaalt, blijft financiële fraude lonen.”

Alan Kabki (1969) is criminoloog en econoom. Hij promoveerde aan Tilburg University met het proefschrift Fraude Ontrafeld.

_Advertentie.