De Ruiter: “We zijn al meer gePVV’iseerd dan we beseffen”

Monnikenwerk. Dat woord schiet je te binnen wanneer je het nieuwe boek van Jan Jaap de Ruiter leest. De ideologie van de PVV. Het kwade goed en het goede kwaad heet deze verzameling essays. Nauwgezet neemt de Tilburgse arabist De schijn-élite van de valse munters onder de loep, het boek van PVV partij-ideoloog Martin Bosma. Citaten en cijfertjes worden gecontroleerd, argumenten worden stap voor stap nagelopen en ontleed. Om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat het gedachtegoed van de PVV is opgebouwd uit onhoudbare stellingen.

U beoordeelde de scriptie van Henk Bovekerk, die daarin de PVV fascistisch noemde, met een tien. Hierop kwamen veel negatieve reacties, zelfs een paar dreigmails. Bent u bang voor wat uw nieuwe publicatie teweeg zal brengen?

“Nee. Ik heb me voorgenomen om over die dreigmails niets meer te zeggen. Als je tegenwoordig je kop boven het maaiveld steekt, dan levert je dat bedreigingen op. Dat geldt voor iedereen, dus het betekent eigenlijk niets”.

Rob Riemen schreef het voorwoord bij uw publicatie. In de media wordt al gesproken over de Tilburgse anti-PVV cel. Raakt u dat?

“Het doet me gevoelsmatig niet veel. Dat soort opmerkingen zijn geen relevante punten van discussie voor mij. Ik draag bij aan een debat, dat is voor mij van belang. Ik werk immers aan de Universiteit van Tilburg en ons motto is “Understanding Society”. Dat probeer ik dan ook te doen. Ik snap niet waarom de media daar zo’n punt van maken”.

Omdat uw maatschappelijke betrokkenheid uw wetenschappelijke integriteit zou aantasten?

“Ja, het beeld bestaat dat een wetenschapper geen eigen oordeel mag hebben in een maatschappelijk debat. Dan zou je jezelf ongeloofwaardig maken. Ik ben het daar niet mee eens. Mijn boek bestaat uit tachtig procent wetenschappelijke analyse en uit twintig procent eigen mening. Die twee kunnen uitstekend samengaan. Sterker nog, het hoort naar mijn mening bij de wetenschap om er een eigen, persoonlijke lading aan te geven. En ik maak die lading altijd expliciet. Je kunt niet zeggen: De Ruiter smokkelt zijn mening stiekem naar buiten”.

Er is al zoveel gezegd en geschreven over de PVV. Wat gaat uw boek toevoegen aan het debat?

“Een diepgaande analyse van het gedachtegoed van de PVV, zoals verwoord door Martin Bosma, is nog niet eerder gemaakt. Wat dat betreft heeft mijn boek dus wel degelijk nieuwswaarde. Zo’n analyse was zelfs broodnodig. Bosma heeft zijn verhaal gedaan, nu krijgt hij een tegenlezing”.

U toont aan dat Bosma de werkelijkheid voortdurend vormt naar zijn partij-ideologie. Maar is dat niet iets wat iedere politieke partij doet?

“Dat klopt. Er ontstaat eigenlijk een rare spagaat wanneer een wetenschapper de tekst van een partij-ideoloog gaat analyseren. Dat is een beetje appels met peren vergelijken. Toch vind ik dat je zoiets als wetenschapper moet doen. De PVV is inmiddels een machtsfactor van belang, een gedegen weerwoord is op zijn plaats. Kijk: je hebt ideologen die aperte leugens verkopen waar iedereen meteen doorheen prikt. Maar je hebt ook leugenaars waarbij dit niet gebeurt. Juist dan moet je in actie komen. Bosma stelt dat socialisten de erfgenamen zijn van de NSDAP. En dat de massa-integratie het product is van links. Allemaal onzin, maar velen slikken het voor zoete koek”.

Is Bosma een producent van mythen?

“Dat kun je wel stellen. Hij schept een wereldbeeld van tegenstellingen. Het christendom, Israel en monoculturalisme zijn goed, de linkse kerk, de islam en het multiculturalisme zijn slecht, zegt Bosma. Punt. En vervolgens vormt hij de hele werkelijkheid naar die tegenstelling. Dat doet hij heel gevat. Bosma is een goede schrijver, hij neemt je mee. Pas wanneer je aandachtig gaat lezen zie je hoe absurd zijn verhalen zijn. Socialisme gelijkschakelen aan nationaalsocialisme, dat slaat echt nergens op.

Wat je ook ziet, is dat de PVV heel erg terugverlangt naar vroeger. De PVV-heilstaat bestaat uit de goede oude tijd, het Nederland van de jaren vijftig of zo. Zo’n heilstaat kun je natuurlijk nooit realiseren. Dan sluit je je ogen voor de realiteit.”

De PVV weet taal dus heel efficiënt te gebruiken. Hoe komt het dat zoveel andere politieke partijen hier geen antwoord op hebben?

“Het discours van de PVV is altijd zwart-wit, bestaat uit extremen. Maar de waarheid is natuurlijk grijs. Dat is waar de meeste andere politieke partijen ook op wijzen. Alleen spelen er zoveel onzekerheden in deze tijd, dat de mensen niet willen horen dat de waarheid een grijs middengebied is. De extremen van de PVV bieden een schijnzekerheid”.

In uw boek haalt u het voorbeeld aan van professor Corine de Ruiter (geen familie) die op televisie werd weggehoond toen ze beweerde dat het taalgebruik van de PVV kan aanzetten tot geweld. Onderschatten we dit gevaar?

“Een ideologie van uitsluiting kan een idioot altijd op het idee van uitvoerbaar geweld brengen. Het zou naïef zijn om te denken dat het scherpe discours van de PVV hier niet toe in staat zou zijn. Ze zouden daarin meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Maar dat mag je tegenwoordig niet zeggen. Kennelijk zit ik in de hoek waar de klappen vallen”.

U schrijft: “Maar wat we niet lijken te zien en te merken, is dat we in ons denken al meer gePVV’iseerd zijn dan we ons realiseren”.

“Mijn zorg is dat als je een bevolkingsgroep maar genoeg basht, dat dit gemeengoed wordt. Dat is wat je nu ziet gebeuren. Ik ken Nederlanders die jaren in het buitenland hebben gewoond. Als die nu terugkeren schrikken ze. Als je er middenin zit, is het kennelijk lastiger om scherp te zien”.

U spreekt in uw boek de vrees uit dat we “de beker van de uitsluiting tot de bodem leeg zullen moeten drinken”. Wat bedoelt u hiermee?

“De PVV is een one-issue-partij. De uitsluiting van moslims is hun allerbelangrijkste punt. Dat zullen ze nooit opgeven want dan verliezen ze hun bestaansrecht. In zijn boek schrijft Bosma dat je water bij de wijn kan doen wanneer deze op smaak is gebracht. Maar de PVV zal nooit water bij de wijn doen. Niet op dat punt. Maar ik verwacht eigenlijk dat de mensen op een gegeven moment tot bezinning komen, en dat de PVV dan snel minder populair wordt. Dat hoop ik in ieder geval”.

_Advertentie.