Nijmeegs onderzoek Dijksterhuis in opspraak

Ap Dijksterhuis, hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is in opspraak gekomen om zijn onderzoek naar ‘intelligente priming’. Volgens zijn onderzoek zouden onbewuste attitudes kunnen zorgen voor bepaald gedrag. Door bijvoorbeeld te denken over een professor net voordat je een intelligentietest maakt, zou je beter laten presteren dan wanneer je van te voren aan een hooligan denkt. Maar liefst negen experimenten, gepubliceerd in een paper in PLoS ONE, konden het sterke effect dat Dijksterhuis vond niet repliceren.

Het begrip priming is in 1998 door Dijksterhuis geïntroduceerd en is in verschillende leerboeken opgenomen. Toch staat het begrip al enige tijd ter discussie binnen de sociale psychologie. David Shanks, cognitief wetenschapper aan het University College London, roept Dijksterhuis op een gedetailleerd experimenteel protocol te maken zodat het priming effect te repliceren is. Zo stelt Shanks in de Scientific American. Vooral de sterke effecten zouden volgens hem (in minder mate) te vinden moeten zijn.

UPDATE: Hoogleraar Ap Dijksterhuis reageert vandaag in De Volkskrant op de aantijgingen van fraude. Hij ontkent in het interview de beschuldigingen van de Britse gedragspsycholoog David Shank. Volgens Dijksterhuis klopte zijn onderzoek naar priming wel. Shank heeft dit onderzoek gerepliceerd en kwam op een andere conclusie uit. Hij publiceerde dit in PLoS ONE, een artikel hierover verscheen in het tijdschrift Nature.

De Nijmeegse hoogleraar zegt dat Shank het onderzoek verkeerd heeft uitgevoerd. Er waren niet genoeg proefpersonen en ook de locatie van de testen waren niet goed. Shanks’ respondenten werden op straat ondervraagd, terwijl dit in het originele onderzoek in een afgesloten ruimte gebeurde. Dijksterhuis noemt de berichtgeving tendentieus. “Er zijn tientallen experimenten uitgevoerd waaruit het priming-effect blijkt. Dat staat allemaal niet in het artikel in Nature.”

Dat zijn onderzoek niet door Shank wordt onderschreven maakt hem niet veel uit, boos is Dijksterhuis over het artikel. “Dat stuk is eenzijdig. Er worden alleen wetenschappers geciteerd die Shanks’ visie onderschrijven. De tegenargumenten die ik heb geschreven komen niet aan bod.”

UPDATE 2: ook Nature heeft het stuk op 17 mei gerectificeerd

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.