Hondenbelasting: schending grondwet?

De gemeente Tilburg heeft dit jaar de hondenbelasting verhoogd. Betaalde men voor één getrouwe viervoeter vorig jaar nog 103,46 euro, dit jaar moet er 113,48 euro neergeteld worden: een stijging van 9.5 procent. Deze week gaan controleurs in Tilburg langs de deuren. Het innen van hondenbelasting staat echter onder druk. Een rechter bepaalde begin dit jaar dat gemeenten geen geld meer mogen verdienen over de rug van hondeneigenaren.

De zaak was aangespannen door een inwoonster van gemeente Sittard-Geleen tegen haar eigen gemeente. De inwoonster en haar raadsheer stelden in de proefrechtszaak dat het innen van hondenbelasting discriminatie is en het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel aantast. De aanklagers redeneerden dat het heffen van hondenbelasting een onnodig onderscheid maakt. Mensen zonder hond zijn – zo argumenteerden de aanklagers – anders dan mensen met hond. De aanklagers vinden dat dit niet strookt met de grondwet.

Het hof in Den Bosch oordeelde in het voordeel van de aanklagers: hondenbelasting mag alleen geïnd worden als het geld direct naar hondenbeleid gaat en niet gebruikt wordt om de gemeentekas – de zogenaamde algemene middelen – te spekken. De uitspraak is opvallend, want de hondenbelasting is van origine geen bestemmingsheffing, maar een algemene belasting: inkomsten die deze belasting genereert mogen terugvloeien naar de algemene middelen van gemeenten. Gemeenten hoeven in principe geen tegenprestatie voor de hondenbelasting te leveren.

Na de uitspraak ging Sittard-Geleen in cassatie bij de Hoge Raad. Sommige gemeenten besloten vanwege de uitspraak echter al te stoppen met het heffen van de hondenbelasting.

Mocht de uitspraak van het hof standhouden in de Hoge Raad, dan kan deze uitspraak als jurisprudentie gevolgen hebben voor soortgelijke belastingen: belastingen waarvan beargumenteerd kan worden dat ze het gelijkheidsbeginsel ook aantasten. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de landsadvocaat op het hoger beroep gezet. In afwachting van het hoger beroep kunnen gemeenten echter nog steeds de hondenbelasting innen. De Vereniging van Nederlandse Gemeente (de VNG) en de rijksoverheid adviseren ook om de belasting te blijven collecteren – én betalen.

Tarieven in Tilburg

De hondenbelasting wordt dit jaar in Tilburg dus gewoon geïnd en verhoogd. In de periode 2007 tot en met 2013 steeg de hondenbelasting met ruim 77 procent. Ter vergelijking: in de gehele provincie Noord-Brabant steeg deze belasting in dezelfde tijdsperiode met 15.5 procent. In het provinciale gemiddelde zijn echter ook gemeenten meegenomen die geen belasting op hondenbezit heffen: vandaar dat dit gemiddelde fors lager ligt dan de hondenbelasting in gemeente Tilburg. In 2012 hieven 292 (van de 408) gemeenten in Nederland hondenbelasting: de opbrengst daarvan bedroeg 61 miljoen euro.

Naar aanleiding van de uitspraak in de hondenbelastingzaak stuurde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een advies naar de gemeenten: “Wij adviseren gemeenten die hondenbelasting heffen deze kosten zichtbaar te maken voor de buitenwacht. Dat kan bijvoorbeeld door op de gemeentelijke website bij het onderdeel hondenbelasting het verband met de kosten zichtbaar te maken.”

De gemeente Tilburg heeft het advies van de VNG deels opgevolgd. De gemeente maakt inzichtelijk wat er van het geïnde geld gerealiseerd wordt, maar heeft het daadwerkelijke kostenplaatje niet in detail transparant gemaakt. De gemeente stelt desalniettemin dat “het principe van hondenbelasting is: [dat, red.] de gebruiker betaalt.” Naast hondenpoepbakken, salaris van de stadstoezicht en kosten voor heffing en invordering, financiert de gemeente met de hondenbelasting ook ‘kosten opvang zwerfdieren’. Dit kost de Tilburgse hondenbelastingbetaler ruim een half miljoen euro.

Tilburgse Volkspartij

De Tilburgse Volkspartij stelde naar aanleiding van de rechtszaak vragen aan het college van B&W. De partij raamt de opbrengsten van de hondenbelasting in 2013 door de stijging op ruim 1.6 miljoen euro. Het college leverde cijfers (navigeer naar april) aan de partij waaruit bleek dat in 2012 de hondenbelasting 1.481 miljoen euro opleverde. Van dit geld wordt volgens de gemeente 1.294 miljoen euro geïnvesteerd in hondenbeleid. Er vloeit een kleine twee ton terug naar de algemene middelen: 12.5 procent van de gecollecteerde hondenbelasting.

Het college van B&W heeft de Tilburgse Volkspartij geen cijfers aangeleverd van 2013 – de begroting is nog niet rond. Het is dus onduidelijk wat voor effect de stijging van de hondenbelasting heeft op de hoeveelheid geld die terugvloeit naar de algemene middelen in dit jaar. Als er in 2013 niet extra geïnvesteerd wordt in hondenfaciliteiten, verdubbelt het geld dat terugvloeit naar de algemene middelen. Er blijft dan vier ton over: een kwart van het geïnde geld van hondenbezitters gaat dan naar de algemene middelen.

Een woordvoerder van de gemeente Tilburg laat aan Univers weten dat de tarieven voor de hondenbelasting al in 2011 door de raad vastgesteld waren. Met de verhoogde tarieven wilde de gemeente toen extra ruimte in het krimpende budget creëren: dit werd door de gemeenteraad goedgekeurd. “De rechtszaak en de tariefsverhoging lopen niet synchroon met elkaar”, aldus de woordvoerder. De gemeente Tilburg wil verder niet vooruit lopen op de uitspraak van de Hoge Raad.