Arbeidsmarkt centraal bij opening van het academisch jaar

Vanmiddag om half vier opende rector magnificus Philip Eijlander officieel het nieuwe academisch jaar. Het centrale thema: onze arbeidsmarkt die piepend en krakend tot stilstand komt. Arbeidsmarktprofessor Ton Wilthagen sprak in zijn lezing over de benodigde transformatie van die arbeidsmarkt en hoe de  universiteit daar aan kan bijdragen. Ook het inspiratiepark ‘Toekomst in Werk’ kwam uitgebreid aan bod. Een samenvatting.

Wilthagen: “Mijn boodschap is de volgende: de arbeidsmarkt heeft dringend behoefte aan social innovation om Nederland en Europa nu en in de toekomst te laten werken en beter te laten werken. Universiteiten dienen in dit soort vraagstukken een nieuwe, belangrijke rol te gaan spelen en verantwoordelijkheid te nemen, samen met maatschappelijk partners en belanghebbenden. Universiteiten moeten een solide wetenschappelijk fundament behouden, zonder concessies te doen, maar tegelijk maatschappelijk waarde toevoegen op basis van hun kennis en onderzoek.”

Wilthagen zegt dat de arbeidsmarkt de achilleshiel is in het snel vergrijzende Europa en Nederland: “Het concurrentievermogen van onze bedrijven en van de economie als geheel zal sterk afhangen van de kwaliteit, de inzetbaarheid de allocatie en de prestaties van ons menselijke kapitaal.” Hij uit zijn zorgen: “In veel opzichten zijn de zorgen rond de arbeidsmarkt groot. Mede door de crisis, die nu reeds vijf jaar aanhoudt en jaren-dertig-achtige trekjes begint te vertonen, is er een steeds grotere groep die niet of niet meer aan de arbeidsmarkt deelneemt. Ook in Nederland is de jeugdwerkloosheid sterk gestegen, één op de 6 á 7 jongeren is op zoek naar werk. ”

Om het tij te keren, ziet Wilthagen kansen voor de universiteit van Tilburg. De instelling kan een leidende rol op zich nemen op dit gebied: “We moeten naar een betere mix, naar het combineren van doeleinden, economisch en sociaal, die ieder op zich als van levensbelang worden beschouwd. Daarvoor zijn we in Tilburg aan het goede adres. De universiteit kent een opmerkelijke traditie waarin zowel de vraag naar hoe verschillende doelen te combineren zijn als de eveneens zeer relevante vraag naar de relatie tussen universiteit en samenleving voor op staan.”

Social Innovation is het middel om naar deze ‘betere mix’ te gaan. Social Innovation is volgens Wilthagen “nieuwe ideeën die zowel inspelen op sociale behoeftes en tegelijkertijd nieuwe relaties en samenwerkingsverbanden realiseren. Het zijn innovaties die goed zijn voor de samenleving en diens slagvaardigheid vergroten.”

Een goed voorbeeld is volgens Wilthagen valorisatie: het toevoegen van maatschappelijke waarde door wetenschappelijk onderzoek. Valorisatie en social innovation zijn voorbeelden van synthese: waarde creëren door processen samen te voegen. Wilthagen illustreert met twee draaitafels die niet synchroon lopen. Wilthagen: “Wanneer de beats van beide nummer synchroon lopen is er een vloeiende en harmonieuze overgang te maken van het naar het andere nummer.” En lukt dat niet, dan krijg je een trainwreck.

Valorisatie is volgens Wilthagen niet alleen een kans, maar een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor universiteiten. Wilthagen bespreekt vijf praktische voorbeelden van social innovation op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld de Startersbeurs, de precaire balans tussen de voordelen van flexibiliteit en baanzekerheid, het opzetten van een voertaal voor competenties om makkelijker mensen aan vacatures te koppelen, het opzetten van werk-naar-werk-systemen en “re-shoring”: ofwel productieprocessen naar Nederland terughalen.

Wat is de oplossing? Wilthagen: “Je kunt je niet uit een crisis bezuinigen. Innovaties, technologisch, maar zeker ook sociaal, cocreatie en coproductie zijn het enige echte antwoord op de groeiende onzekerheid. Een perspectief waarbinnen zowel economische als sociale doelstellingen in combinatie kunnen worden nagestreefd en bereikt, ook tegen de stroom in: de ethische geïnspireerde traditie van Cobbenhagen. De inbreng en inzet van universiteiten is binnen die samenwerking onmisbaar. Zij kunnen en moeten door middel van hun kennis maatschappelijk waarde toevoegen. Niet in een onderdanige onafhankelijke rol, maar als volwaardige kennispartner vanuit een onafhankelijke positie en blijvend gebaseerd op wetenschappelijk waarden.”

Wilthagen besluit: “Ik hoop dat mijn voorbeelden van social innovation op de arbeidsmarkt hebben laten zien dat dit mogelijk is en in Tilburg al gebeurt – vanuit de typische Tilburgse traditie. ”

Lees ook onze eerdere berichtgeving over het inspiratiepark: “Toekomst in werk.”

_Advertentie.