Middelburg: “Besnijdenis is cruciaal voor respect”

Wereldwijd zijn maar liefst 140 miljoen vrouwen besneden. Hoe bestrijd je deze diepgewortelde traditie? Annemarie Middelburg, promovenda bij Intervict, doet onderzoek naar vrouwenbesnijdenis in Senegal.

Er komt alleen ’s ochtends water uit de kraan en de elektriciteit valt geregeld uit. Douchen gebeurt in een teiltje. Toch hoor je Middelburg niet klagen, want de Senegalese Teranga (gastvrijheid) maakt volgens haar alles goed.

Sinds september verblijft Middelburg in Senegal voor haar promotieonderzoek. Dagelijks gaat ze op pad om interviews te houden met mensen op overheidsniveau, internationale organisaties en NGO’s. Haar doel: onderzoeken wat voor invloed het mensenrechtenkader heeft op vrouwenbesnijdenis. Want de Senegalezen mogen dan aardig en gastvrij zijn, tegelijkertijd vindt genitale verminking er nog op grote schaal plaats.

Een meerderheid van de Afrikaanse landen heeft vrouwenbesnijdenis inmiddels erkend als een misdrijf. Maar dat wil nog niet zeggen dat het leed daarmee uit de wereld is. Senegal is een schoolvoorbeeld van deze tegenstrijdigheid. Sinds 1999 heeft het land een wet die vrouwenbesnijdenis veroordeelt, het erkent alle belangrijke mensenrechten en er zijn nationale actieplannen. Dat weerhoudt een kwart van de bevolking er echter niet van om het toch te doen. Het veldwerk helpt Middelburg om te begrijpen hoe dit kan.

Onlangs was je in de regio Kolda aanwezig bij een publieke manifestatie tegen vrouwenbesnijdenis. Wat was jouw indruk?

“Het was heel bijzonder om mee te maken. Tijdens deze ceremonie waren meer dan 2000 mensen aanwezig die verklaarden dat zij vrouwenbesnijdenis in hun gemeenschappen uitbannen. Deze mensen konden nauwelijks lezen en schrijven, maar spraken over het recht op gezondheid en lichamelijke integriteit. Dat is hoopvol.”

Senegal onderneemt veel om vrouwenbesnijdenis te bestrijden. Toch daalt het aantal besnijdenissen maar traag: 2.5% in de afgelopen 5 jaar. Hoe kan dat?

“Op papier doet Senegal het goed. Maar in de praktijk gebeurt er weinig.  Het Ministerie van Familie is verantwoordelijk voor de invoering van het mensenrechtenkader. Maar tijdens mijn stage bij dit Ministerie kwam ik erachter dat zij niet echt de capaciteiten hebben om dit goed te doen. Dat is één van de vele factoren waardoor de daling traag verloopt.”

Waarom trekken de moeders die hun dochters laten besnijden niet zelf een grens?

“Het is cruciaal om je dochter te laten besnijden om ervoor te zorgen dat ze een gerespecteerd lid is van haar gemeenschap. Het niet besnijden van je dochter – een bilakoro zijn, een naam beschouwd als een van de ergste beledigingen in hun cultuur – is ondenkbaar. Het zou een leven vol afwijzing en sociaal isolement betekenen. Moeders willen het beste voor hun kind en met de culturele, sociale en religieuze normen in hun gemeenschap, is vrouwenbesnijdenis de enige optie.”

Wat is het belangrijkst inzicht dat je tot nu toe hebt opgedaan?

“Toch wel dat de rol van religieuze leiders en dorpshoofden niet onderschat moet worden op gemeenschapsniveau. Zij hebben vaak meer invloed dan de nationale overheid.”

Is vrouwenbesnijdenis een onderwerp waarover mensen in Senegal open durven praten?

“Het ligt eraan met wie je over dit onderwerp praat. De experts de ik interview praten heel open over vrouwenbesnijdenis. Maar als je naar de gemeenschappen gaat, durven mensen er vaak niet over te spreken.”

Wat is volgens jou de beste manier om vrouwenbesnijdenis te bestrijden?

“Op internationaal niveau heeft de focus lang gelegen op het criminaliseren van de praktijk. In mijn interviews komt naar voren dat het belangrijk is een wet tegen vrouwenbesnijdenis te hebben, maar vooral voor preventieve doeleinden. Het is beter om bewustwording te creëren over de schadelijke gevolgen van de besnijdenis en gemeenschappen op een respectvolle manier te overtuigen met de praktijk te stoppen.”

Middelburg schrijft over haar veldwerk op http://annemariemiddelburg.blogspot.nl

_Advertentie.