De (vecht)scheiding tussen rechter en wetgever
Ieder nummer bespreekt Univers een pareltje van een masterscriptie. Dit keer Mounaim El Mokhtari over de straftoemetingsvrijheid van de rechter. Uit Univers no. 3.
Mounaim El Mokhtari werkte naast zijn studie als griffier. Daar zag hij dat de rechter een wet niet altijd toepast. Waarom? Mounaim zocht het uit en schreef er zijn scriptie over.
Het Nederlandse strafrecht was ooit daadgericht. Anno 2015 is het dadergericht. De rechter straft niet doelmatig maar rechtvaardig. Daartoe heeft hij een grote straftoemetingsvrijheid. Zo kan hij straffen of maatregelen opleggen die recht doen aan de omstandigheden. Hij kent de verdachte immers beter dan de wetgever.
Maar toen Zembla in 2007 een documentaire uitzond, met als strekking dat misdadigers van gewelds- en zedendelicten vaak wegkomen met een taakstraf, schoot de overheid in de stress. Bang dat de taakstraf niet meer serieus genomen werd, introduceerde de wetgever art. 22b Wetboek van Strafrecht. De rechter die nu een taakstraf wil opleggen voor bijvoorbeeld delicten waar zes jaar of meer voor staat, móet óók een gevangenisstraf opleggen.
Dat schuurt. De taakstraf – middenmoot tussen geldboete en gevangenisstraf – werkt volgens rechters, Openbaar Ministerie, advocatuur en reclassering naar behoren. “Natuurlijk bepaalt de wetgever de marges waarbinnen de rechter een sanctie op kan leggen. Maar dit gaat te ver”, zegt Mounaim. De wetgever trekt de straftoemeting naar zich toe, waardoor de machtenscheiding op losse schroeven staat. Omdat de rechter zijn werk zo niet kan doen, negeert of omzeilt hij art. 22b vaak. Terecht, concludeert Mounaim. Als de rechter zijn uitspraken maar goed en volledig motiveert.
Alle ogen zijn nu gericht op de Hoge Raad. Mag de rechter dit doen? Het OM gaat normaal niet in beroep als de rechter art. 22b omzeilt. In de Valkenburgse zedenzaak wel. Want de maatschappij snapt helemaal niets van deze juridische constructies. De HR is aan zet.
Cijfer: 7
De scriptie is uitgegeven bij Pumbo.
Advertentie.
