Het spel dat promoveren heet

Hoe een verdwaalde hbo-studente zich laat verrassen bij een echte promotie.Met een vergrootglas onderzoekt een man op een schilderij de voetstap waar hij in staat. Zo geconcentreerd als hij de afdruk in het zand bekijkt, zo aandachtig observeer ik de aula waarin het schilderij hangt. Het rood, oranje schilderij hangt achter het podium waar het spektakel zo meteen begint. Mijn collega omschreef het als een soort toneelspel. Ik schrik op uit mijn gedachten als zes zwartgeklede personen de aula binnenlopen, een van hen houdt een staf in zijn hand. Iedereen in de zaal staat op en aanschouwt hoe de paradepaardjes zich een weg naar het podium banen. De man aan de muur draait zijn hoofd niet om; de voetstap is interessanter.

Het gezelschap neemt plaats in de banken op het podium. De kandidate staat achter de katheder. Een van de heren aan de tafel neemt de leiding. Hij vertelt wie er aanwezig zijn en switcht vanwege twee professoren uit Amerika van Nederlands naar Engels. Een van de hoogleraren begint en complimenteert de kandidate met haar proefschrift. Goed teken, denk ik. Maar dan slaat zijn toon ineens om. De lieve woorden veranderen in scherpe opmerkingen die na een minuut of vijf resulteren in een kritische vraag. Afwachtend kijkt de zaal – en het hoge bezoek op het podium – naar de kandidate achter de microfoon.

Al snel heb ik door hoe het spel werkt

Volgens mijn collega redden de kandidaten het meestal wel. Deze promovenda richt haar blik op de professoren, bedankt kort voor de complimenten en geeft uitgebreid antwoord op de moeilijke vraag. Ze verwijst naar paragrafen uit haar proefschrift. Het is duidelijk dat ze weet waar ze het over heeft, maar dat mag natuurlijk ook wel na al dat onderzoek. Een minuut of vijf later is ze uitgepraat. De volgende hoogleraar is aan de beurt. Al snel heb ik door hoe het spel van promoveren werkt: het hoge bezoek complimenteert de kandidate voor haar werk en werpt haar vervolgens kritische vragen toe. De dame achter de microfoon bedankt op haar beurt voor de complimentjes en verdedigt vervolgens enkele minuten met verklaringen en verwijzingen naar onderdelen uit haar proefschrift.

Mijn collega had gelijk

Tijdens het vragenspel komt de man in zwart gewaad en staf ineens weer tevoorschijn. Hij onderbreekt het tafereel: “Het is tijd voor beraad.” De professoren verlaten de zaal. De stilte van het publiek breekt. De situatie doet me denken aan de rechtbank. Na een aantal minuten is het overleg voorbij. En ja, hoor: mijn collega had gelijk. De dame heeft haar proefschrift goed verdedigd en gaat vanaf nu met een doctorstitel door het leven. Op het podium wordt zij gefeliciteerd. Iedereen kijkt vervolgens hoe zij met de rest van de stoet de zaal verlaat. De man aan de muur geeft nog steeds geen kik; hij wist immers al wat de uitslag zou zijn.

Sarcelle Kemperman

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.