Moordenaar Els Borst volledig ontoerekeningsvatbaar

Bart van U. − verantwoordelijk voor de dood van oud-minister Els Borst en zijn eigen zus Loïs − is volledig ontoerekeningsvatbaar. Dat oordeelt de rechtbank van Rotterdam gistermiddag. De uitspraak betekent dat Van U. geen celstraf krijgt opgelegd, maar wel tbs.Op 8 februari 2014 stak Bart van U. de D66-politica neer in haar garage. Voor de rechter bekende de dader dat hij dat zag als een ‘goddelijke opdracht’. Volgens Van U. moest Borst dood omdat zij (als voormalige minister van Volksgezondheid) verantwoordelijk was voor het euthanasiebeleid in Nederland. Na Van U.’s arrestatie werd al snel duidelijk dat hij ook in verband stond met de dood van zijn zus Loïs in januari 2015. Ook zij werd neergestoken in haar eigen huis. Het Openbaar Ministerie eiste een celstraf van acht jaar en tbs voor tweemaal doodslag; de advocaat van Van U. pleitte voor enkel tbs.

Zeldzaam
De rechtbank volgt nu de laatstgenoemde wens. Volgens de uitspraak leefde Van U. door zijn psychiatrische ziekte schijnbaar ‘in een andere, parallelle wereld’. De rechtbank acht hem psychisch ernstig ziek, waardoor hij in aanmerking komt voor ‘jarenlange’ tbs met dwangverpleging. Omdat Van U. volledig ontoerekeningsvatbaar is, kan hij niet worden veroordeeld tot enige celstraf.

Soms is de geconstateerde stoornis zo hardnekkig dat er geen uitzicht is op verandering

“Een dergelijke uitspraak komt niet zo vaak voor”, licht hoogleraar strafrecht Tijs Kooijmans desgevraagd toe. “Bij volledige ontoerekeningsvatbaarheid is er sprake van schulduitsluiting. Het delict werd veroorzaakt door een stoornis die een dusdanige invloed op dat strafbare feit had, dat het delict niet kan worden toegerekend aan de dader. Overigens wil ik benadrukken dat ik alleen in algemene termen spreek. De Zaak-Van U. staat namelijk nog open voor hoger beroep en is dus nog niet onherroepelijk afgedaan.”

Levenslang
Tbs wordt opgelegd vanwege het gevaar dat van de betrokkene uitgaat, zegt Kooijmans. In de praktijk heeft tbs vaak een lange duur: “In gevallen waarin tbs wordt opgelegd naar aanleiding van een ernstig geweldsdelict, kan de tbs een ‘onbestemde duur’ hebben: de maatregel kan in dergelijke gevallen elke twee jaar worden verlengd, indien de veiligheid van anderen of de algemene veiligheid van personen of goederen die verlenging eist.”Daar komt bij dat een psychiatrische behandeling onderdeel is van de aan Van U. opgelegde tbs met dwangverpleging. Kooijmans: “Als de behandeling echter niet aanslaat in de zin dat zij leidt tot verminderde gevaarlijkheid, kan het gevolg daarvan zijn dat de betrokkene op enig moment op een zogenaamde longstay-afdeling terechtkomt.”

Hierop is van de kant van de advocatuur al kritiek gekomen, omdat het leidt tot een situatie van betrekkelijke uitzichtloosheid. Kooijmans: “Al met al is toetsing van de noodzaak van verlenging van de tbs een complexe afweging, waarbij zowel het type stoornis als het type delict worden meegewogen. Soms is de geconstateerde stoornis zo hardnekkig dat er geen uitzicht is op verandering. Dat is om allerlei redenen misschien niet ideaal, maar wel de realiteit.”

Op de foto: hoogleraar strafrecht Tijs Kooijmans

_Advertentie.