Dé toets

Ik kan me nog goed herinneren hoe ik de belangrijkste toets van mijn leven maakte. Het was koud, dat herinner ik me nog goed. Een week of twee voor de toets was één van de jongens uit mijn klas die vaak werd gepest door het ijs gezakt bij de sloot bij onze school. Hij werd door de grootste en sterkste jongen uit onze klas uit het wak getrokken. Het was een waar circus op school toen het gebeurde. Juist die ochtend gingen we oefenen voor ‘de toets’.

Een paar weken later, het was nog steeds koud, was het zover. Mijn ouders drukten me steevast op het hart dat ik niet zenuwachtig moest zijn, dat het net zo zou zijn als een gewone toets en dat het allemaal wel goed zou komen. Toch was de Citotoets iets magisch, en niet alleen omdat mijn oma steeds zei dat ik daarna na de grote school zou gaan.

Talent
Ik snapte de magie niet. Mijn Citoscore van 549 had ik direct ingeruild voor het voetbaltalent van Patrick, die toen in de jeugd van FC Den Bosch speelde en zelfs al een keer op televisie was geweest. Achteraf had ik misschien nog steeds wel willen ruilen. Ik heb opgezocht hoeveel columns ik moet schrijven om te krijgen wat hij als speler van Sunderland dagelijks verdient. Het stortte me nog net niet in een depressie, maar deed me mijn ouders wel verwijten dat ik altijd vroeg naar binnen moest terwijl vriendjes nog mochten voetballen.

Achteraf snap ik waarom mijn ouders toch een beetje zenuwachtig waren op de dag dat de scores bekend zouden worden gemaakt. De citotoets is namelijk een vrij definitief oordeel. Faal je op die drie dagen als achtstegroeper, dan is het bijna onmogelijk om daarna nog op een universiteit terecht te komen. Dat constateerde ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling deze week in een rapport.

Ontmoediging
Het onderwijs in Nederland behoort tot de wereldtop, maar scheidt vroeg op niveau.  Misschien wel te vroeg. Laatbloeiers hebben weinig mogelijkheden om hogerop te komen. De weg van vmbo naar havo is de laatste jaren steeds moeilijker geworden, mbo’ers worden niet langer automatisch toegelaten tot hbo-studies en hbo’ers moeten tegenwoordig dure schakeljaren volgen om op de universiteit terecht te kunnen. Al die barrières zijn opgeworpen omdat de overgangen voorheen vaak te hoog gegrepen waren. In plaats van dure begeleiding is steeds gekozen voor de goedkoopste oplossing: ontmoediging.

Soms heb ik medelijden met klasgenoten die het goed deden op de basisschool, maar die drie dagen in februari om wat voor reden dan ook slecht presteerden. Zij werden een pad op gedwongen dat onderweg steeds zwaarder werd gemaakt en waarvan jaarlijks maar enkelen het einde halen. En dat is een veel grotere ontmoediging dan het feit dat ik dit jaar nog duizenden columns moet schrijven om een beetje in de buurt van Patricks salaris te komen.

_Advertentie.