Is ‘open science’ de toekomst?

Alle wetenschappelijke publicaties vrij toegankelijk: daarvoor pleit een aantal wetenschappers bij staatssecretaris Dekker. Toch ziet niet iedereen dit plan als een oplossing voor de problemen in de wetenschappelijke wereld. De publicatiedruk blijft onverminderd hoog.

Universiteiten zijn jaarlijks bakken met geld kwijt aan abonnementskosten. Dit zodat hun onderzoekers publicaties kunnen lezen, die op kosten van diezelfde universiteiten uitgevoerd zijn. Dit soort artikelen zou volgens het pleidooi vrij toegankelijk moeten worden. ‘Open science’ wordt het genoemd. Binnen drie jaar zouden alle wetenschappelijke artikelen en onderzoeksgegevens voor iedereen niet alleen vrij toegankelijk, maar ook vindbaar en bruikbaar moeten zijn.

Gebrek aan kwaliteit

Toch zijn er ook wetenschappers die hier hun vraagtekens bij zetten. Zo ook Adam Cohen, hoogleraar farmacologie aan Leiden Universiteit: “Het is een Trumpiaanse oplossing: breek alles af en begin iets nieuws. Maar krijgen we met dat nieuwe systeem dezelfde kwaliteit voor minder geld?” zegt hij in Trouw.

Nature als maatstaf

Die kwaliteit heeft Sijbrand de Jong, Nijmeegse hoogleraar fysica, minder hoog zitten. “Veel mensen hebben de tijd niet om al die voorstellen tot in detail te bestuderen. In plaats daarvan kijken ze snel of de uitvoerder in de grote bladen heeft gestaan. O, hij heeft al vier keer de cover van Nature gehaald, zien ze dan: dat moet een goeie zijn.” En dat is volgens hem niet altijd de meest betrouwbare maatstaf. Naast sporadische blunders bekritiseert De Jong ook het commerciële karakter van het tijdschrift. “Het is ook een commercieel blad dat gaat voor de sexy onderwerpen. En er soms wel eens naast zit, hoor. Maar ja, het is een Catch22: menigeen staart zich blind op de hoge ranking van Nature en wil daarom liever niet in zo’n nieuwe open science, dat die ranking nog moet opbouwen.”

Publicatiedruk

Toch ziet Cohen de open science niet als een definitieve oplossing voor alle problemen. Een deel van de verantwoordelijkheid ligt volgens hem ook bij de universiteiten en de druk die wetenschappers daar ervaren. “Eén van de problemen is dat er ontzettend veel druk op het publiceren staat. Veel onderzoek is onder de maat, er is nauwelijks ruimte voor het reproduceren van eerdere resultaten. Ik denk dat er veel te winnen zou zijn als de universiteiten meer de nadruk zouden leggen op minder onderzoek, maar dan wel van hogere kwaliteit.”

_Advertentie.