Verbonden met Brabant

We gaan steeds vaker de grens over, maar onze geboorteregio laat ons niet snel los. We zijn erdoor gevormd en identificeren ons er blijvend mee. Promovenda Sandra Wagemakers onderzocht hoe Brabanders dat doen.

De mens is een wereldburger geworden. We kopen spullen uit China, communiceren met mensen van alle continenten en reizen verder dan ooit. Sommige wetenschappers zeggen dat we ons daardoor minder verbonden zijn gaan voelen met onze regio, andere beweren dat we als tegenreactie juist sterker vasthouden aan onze lokale omgeving.

Volgens Sandra Wagemakers, die promotieonderzoek deed naar hoe Brabanders zich in het dagelijks leven identificeren met de provincie, doen we dat niet meer of minder dan eerder. Vaak voelen we ons verbonden met thuis, de plek waar we vandaan komen.Om te weten hoe mensen zich identificeren met hun regio, onderzocht Wagemakers alledaagse uitingen en gebruiken waarbij mensen refereren aan hun Brabantse identiteit. Hoe reageren mensen op beelden van Brabant op Facebookpagina’s als Tilburgers Be Like en in tv-series als Smeris en New Kids? Ze analyseerde ook datasets en nam interviews af.

Typisch Brabants

Brabant bestaat niet, ontdekte ze al snel: “Mensen hebben bepaalde ideeën over Brabant, maar die zijn heel divers. Wat je ziet is dat mensen Brabant baseren op wat geografisch dichtbij is.” In Zuid-Oost Brabant zullen ze niet de West-Brabantse Frans Bauer noemen als typisch Brabants, maar Gerard van Maasakkers. Al wordt de Tilburgse Guus Meeuwis dan wel weer door alle Brabanders als typisch Brabants gezien.

Omdat nabijheid een sleutelrol speelt, ontstaan er ook wel eens conflicten tussen Brabanders. Wagemakers zag dat er op Facebookpagina’s vaak fouten worden gemaakt als bijvoorbeeld iets typisch Brabants wordt genoemd, maar dat die meestal vergeven worden. Met name als het iemand uit de eigen groep is. Dat is anders als iemand op de Facebookpagina Bredanaars Be Like het Tilburgse gezegde Dè ga niet in plaats van het Bredase Da ga nie gebruikt. “Dan krijg je rivaliteit en reageren mensen feller.”

Naast nabijheid speelt kennis van de lokale omgeving en personen volgens Wagemakers een grote rol in de identificatie met een regio: “Denk aan het weten van historische feiten. Eén van de respondenten benoemde bovendien het gevoel dat hij de weg kent, als hij Tilburg komt binnengereden. Die dingen kunnen bijdragen aan een identificatie met de omgeving.”

Ook herkenbaarheid van de omgeving speelt een belangrijke rol. “Dat zie je in de serie Smeris. Mensen die tijdens het kijken dachten ‘Oh, dat is daar en daar.’ Of dat ze achteraf locaties gaan opzoeken. En er was een scene op de universiteit, waar ze naar buiten lopen en opeens op de Schouwburgring staan. Mensen zien dat het niet klopt, maar hebben er toch een positief gevoel over.” Mensen doen inzichten op, die ze vaak daarvoor nog niet hadden, bijvoorbeeld over het maakproces van zo’n serie.

Andere provincies

Voor Brabant zag Wagemakers dat mensen zich verbonden voelen met de regio, al bedoelen mensen uit verschillende Brabantse plekken niet altijd hetzelfde. Ze hoopt dat haar bevindingen een bredere gelding hebben dan Brabant. “De manier waarop mensen zich met de regio identificeren en gehecht voelen hoeft elders niet zo anders te zijn.” Wel kan het er wat anders uitzien. In Gelderland zullen mensen zich eerder identificeren met een streek als de Achterhoek of de Veluwe, en in Noord-Holland met De Randstad of specifieke steden. En in Limburg is de identificatie met de provincie juist weer sterk, vermoedt Wagemakers, net als in Brabant.

Kom je zelf uit Brabant en zegt de identificatie je niets? Dat komt wellicht omdat we hier volgens Wagemakers meestal niet bewust mee bezig zijn. Of je voelt je echt geen Brabander, dat kan ook: “Soms leidt zelfs de herkenning niet tot verbondenheid, maar vinden mensen het gewoon leuk om dingen te herkennen.”Proefschrift: Brabant is Here, Making Sense of Regional Identification

Promovendus: Sandra Wagemakers. Studeerde in 2011 cum laude af in de bachelor Liberal Arts aan Tilburg University, deed daarna de Research Master Sociology of Culture aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2013 startte ze met haar promotieonderzoek aan het Department of Culture Studies in Tilburg, dat ze vrijdag 9 juni 14.00u verdedigt. Momenteel schrijft ze een publieksversie van haar onderzoek.

Promotores: Jos Swanenberg & Arnoud-Jan Bijsterveld

_Advertentie.