Open Access-deals niet te duur

Een gepensioneerde bibliothecaris omzeilde de geheimhouding van de uitgeverijen en becijferde dat ‘open access’ voor hetzelfde geld mogelijk is.

Kunnen alle wetenschappelijke publicaties wereldwijd vrij toegankelijk gemaakt worden, voor hetzelfde geld als universiteiten er nu aan uitgeven? In 2015 rekende  de Max Plank Society al voor dat het moet kunnen, schrijft ScienceGuide. Inmiddels zijn er vele deals gesloten tussen universiteiten en uitgeverijen. Steeds werd bekend gemaakt hoeveel procent voortaan open access gepubliceerd ging worden. Dat bleek nog niet zo fantastisch: het merendeel van de artikelen verdwijnt voorlopig alsnog achter een betaalmuur.

Maar de grote vraag is natuurlijk: wat gaat het kosten? Dit werd niet naar buiten gebracht, omdat uitgeverijen niet willen dat hun precieze verdienmodel op straat ligt. Gepensioneerd bibliothecaris Leo Waaijers (Delft en later Wageningen) wilde de onderste steen boven tafel halen. Hij diende WOB-verzoeken in bij de VSNU om uit te zoeken wat de transitie naar open access kost. Universiteiten zijn nog steeds forse bedragen kwijt per artikel: honderden tot duizenden euro’s. De deals lijken niet duurder dan losse artikelen aanschaffen, blijkt uit de afbeelding hieronder. Links de prijzen die universiteiten per artikel kwijt zijn na de nieuwe deals en rechts de prijs zonder deal.

Het kan

Waaijers concludeert dat de studie van de Max Plank Society klopt: het is inderdaad mogelijk volledig over te stappen naar open access binnen de huidige budgetten. Zelfs met de wat hem betreft slechte deal die is gesloten met Elsevier kan dit, al had het er dus allemaal een stuk beter uitgezien als ook die deal in orde was. Die is toch gesloten, stelt Waaijers, omdat de universiteiten geen nee konden zeggen tegen een deal, ook al was het tegen slechte voorwaarden. Daar waren ze niet op voorbereid.

Stroeve onderhandelingen

De onderhandelingen met uitgeverijen door universiteitsvertegenwoordigers Koen Becking van Tilburg University en Gerard Meijer van de Radboud Universiteit Nijmegen namen de nodige tijd in beslag. Vooral met Elsevier verliep het stroef, de VSNU riep zelfs op tot een boycot. Toch werd het ene na het andere akkoord gesloten, uiteindelijk ook met Elsevier.

Eerder bleek al wat universiteiten jaarlijks uitgeven aan publicaties. Voor Tilburg University is dat een miljoen euro aan tijdschriften en een kwart miljoen aan boeken.

_Advertentie.