Hoe overleef ik een groepsopdracht?

De groepsopdracht vormt een onvermijdelijk onderdeel van je studie. Verschillende theorieën en strategieën vertellen de student wat de beste manier van samenwerken is. Een van de meest bekende: de negen rollen van Belbin. Nicoletta Meslec, docent organisatiewetenschappen aan de Tilburg University, heeft haar twijfels over dit bejubelde model.

Samenwerken. Voor de een zegen, voor de ander een rollercoaster through hell. Het onderwerp alleen al is een flinke takel naar de top, die tijdens de rit nog een aantal keer onder de loep(ing) wordt genomen. Nadat de docent jou en je klasgenoten insnoert en je zeker bent van je positie en bijkomende verantwoordelijkheden, beginnen de karretjes te rijden. Profiterende achteroverleuners, 283 ongelezen WhatsApp berichten en de naderende deadline zorgen voor oplopende irritaties. Voor je het weet heb je ruzie of gemor. Toch ga je stug door want uiteindelijk krijg je een gezamenlijk cijfer en niemand heeft zin óf tijd om nogmaals in de rij te staan.

De negen rollen van Belbin

Verschillende persoonlijkheden, ideeën en eigenschappen zorgen er vaak voor dat samenwerken met anderen niet vlekkeloos verloopt. Volgens de Britse wetenschapper Meredith Belbin komt dit door verschillende rollen die men draagt in een groepsproces. Na het observeren van verschillende management teams, omschreef hij acht karakters die voorkomen in een groepsproces en waar iedereen zich mee kan identificeren. Bijna dertig jaar geleden voegde hij de negende rol toe: de specialist. Als al deze negen rollen vertegenwoordigd worden in een team, dan zou de samenwerking perfect zijn. Dit belooft efficiëntie, resultaat en een beter groepsgevoel. Veel ondernemingen en scholen gebruiken de rollen van Belbin in de praktijk, maar is dit de beste manier om samenwerking te bevorderen?

Het perfecte team

Nicoleta Meslec is sceptisch over de theorie van Belbin. Samen met vier anderen ging de voormalige scholiere nachtenlang door om aan school te werken en vroeg zichzelf af wat hen wakker hield en hoe het kwam dat de samenwerking zo goed verliep. Met die gedachte stapte ze tien jaar geleden op het vliegtuig van Roemenië naar Nederland om organisatiewetenschappen te studeren in Tilburg. Ze schreef haar masterthesis over de groepsrollen van Belbin. “Zijn onderzoek begon uit enthousiasme, met een catchy onderwerp: how to create the perfect team. Bij nader inzien zijn er veel gemixte data en factoren meegenomen, waardoor je geen conclusie kunt trekken. Elke groep, opdracht en combinatie is anders. Daardoor kun je het niet specificeren tot negen terugkerende groepspersonages.”

“Van de theorie van Belbin is een commerciële toestand gemaakt”

Belbins theorie gaat ervan uit dat je groep in balans is door deze negen rollen. “Wat mij achterdochtig maakt is dat hij nooit de gouden combinatie heeft beschreven. Je weet niet of alle rollen even zwaar zijn, hoeveel ze meewegen in groepsverband en wanneer kwaliteiten in evenwicht zijn. Daar kun je deels achterkomen door te betalen voor de services van Belbin. Na het maken van een test kun je betalen voor de uitslag en de analyse waar verbetering mogelijk is. Maar daadwerkelijke cijfers krijg je niet te zien.” Toch gebruiken veel bedrijven en docenten zijn theorie om groepsresultaat en prestatie te bevorderen. “Ongeacht of de test gratis is of je ervoor betaalt, je kunt niet aan de hand van een aantal vragen bepalen welke rol je bent, al helemaal niet aan het begin van het proces. Persoonlijk vind ik de theorie nog minder geloofwaardig omdat er zo’n commerciële toestand van is gemaakt.”

Samenwerken in een digitale wereld

De theorie van Belbin is ouder dan dertig jaar. Volgens Meslec is het tijd voor een update. “Je kunt sowieso twee rollen toevoegen aan het rijtje van Belbin die van toepassing zijn in deze digitale wereld. Eerste: ‘The switcher’. Tegenwoordig is het ondenkbaar taken één voor één uit te voeren, tegen beter weten in zelfs tegelijkertijd. Het mentaal kunnen schakelen tussen projecten en onderwerpen is een must. Tweede: ‘The Filter’, iemand die in de oneindig grote massa van informatie en data onderscheidt maakt tussen relevantie, waarheid en nut. Een groepsgenoot die informatie voorselecteert en de juist bronnen weet aan te halen.”

“De rollen zijn zo beschreven dat er altijd wel een karaktereigenschap overeenkomt met die van jou, net als een horoscoop”

Door de komst van sociale media is de communicatie binnen een groep ook veranderd. Een appgroep is een must en PowerPoint is passé. Meslec ziet dit als een positieve verandering. “Je kunt zo snel informatie met elkaar uitwisselen, bijhouden wat anderen doen. Door technologie zijn we zoveel meer wendbaar en flexibel. Je kunt samenwerken over de hele wereld door middel van skype en wifi zorgt ervoor dat je overal je laptop kunt openklappen.”

Self management is een trend in samenwerkingswereld. “De groep is de gezamenlijke leider. Iedereen doet zijn deel individueel en koppelt terug aan elkaar. Niet in alle groepen, je ziet ook nog genoeg mensen die de kar trekken. Maar de forse vuist op tafel zie je niet vaak meer. Met complimenten en een positieve benadering zorg je voor een betere motivatie in de groep.”

Het horoscoop effect

De negen rollen van Belbin blijven een grote aantrekkingskracht uitoefenen. Dit komt voor een groot deel omdat de rollen zo herkenbaar zijn. Meslec: “Het is niet gek als je jezelf herkent in verschillende rollen. Ze zijn zo beschreven dat er wel een karaktereigenschap overeenkomt met die van jou, net als een horoscoop. Dit maakt het wel een goede icebreaker”. Als je iemand beter wil leren kennen op een andere manier, kun je vanuit de negen rollen reflecteren op jezelf, welke rol je zou willen oefenen, aan wie je absoluut een hekel hebt en hoe je je hierop gaat voorbereiden. Bullshit of niet, de negen rollen van Belbin laten je in ieder geval nadenken hoe je het beste kan samenwerken.

In welke rol herken jij jezelf?

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.