TiU ontwerpt utopische wijk in Helmond

In Brabant wordt een hoogtechnologische wijk gebouwd, waar de inwoners gelukkiger en gezonder zijn dan elders. Tilburg University is één van de architecten van deze kleine utopie van Nederland.

Op een braakliggend stuk grond tussen Eindhoven en Helmond, moet het uit de grond worden gestampt. Een woon- en werkgebied dat wordt ontworpen volgens de laatste wetenschappelijke inzichten en technologisch vernuft. Een plek waar inwoners gelukkiger en gezonder zijn dan waar ook ter wereld. De wijk, kortom, van de toekomst.

Zo’n slimme en hoogtechnologische wijk was de droom van hoogleraar en decaan bouwkunde Elphi Nelissen van de Technische Universiteit Eindhoven. Dat vertelt Marieke Schoots, programmamanager Resilience bij het impactteam van Tilburg University. Toen het balletje begon te rollen – de gemeente Helmond had interesse – kwam het besef dat de alfa- en gammawetenschappen er ook bij betrokken moeten worden. “Een slimme wijk is niet alleen technisch slim,” zegt Schoots, “maar ook sociaal of gezond.” De bal kwam bij Tilburg University te liggen, de universiteit die de maatschappij vooruit wil helpen.

Experimenteerruimte

Er volgden oriënterende gesprekken en zelfs een ‘über brainstorm’. Drie achtereenvolgende dagen is door TiU en TU/e, bedrijven en potentiele bewoners hardop nagedacht over de slimme wijk. Hoe moet de wijk eruit gaan zien, hoe worden de plannen gerealiseerd, wanneer ben je gezond of gelukkig en hoe is dat te meten? Zo kwam men tot zeven uitgangspunten: een aantrekkelijk gebouwde omgeving, participatie door bewoners, een veilige en sociale wijk, een gezonde wijk, waarbinnen op vernieuwende wijze over mobiliteit, digitalisering en energie wordt nagedacht. Voor Tilburg University is dit bijzonder interessant, vertelt Schoots. “Wij willen impact met ons onderzoek. In deze wijk zit de potentie van veel experimenteerruimte. En het is een databolwerk van jewelste.” 

De plannen worden vooralsnog niet gehinderd door praktische bezwaren. “We hebben het gehad over Lego-huizen,” zegt Schoots. Een huis dat aangepast kan worden naar gelang levensfase. Twee mensen gaan erin samenwonen, bij het krijgen van kinderen worden er drie kamers aangezet, en als de kinderen de deur uit gaan wordt het weer omgebouwd, maar dan naar een Kangaroo-woning. Om voor bejaarde ouders te zorgen. Het is volgens Schoots een voorbeeld van hoe sociale ontwikkelingen vertaald kunnen worden naar een bebouwde omgeving.

“Wij willen impact met ons onderzoek”

Andere ideeën zijn het aanpassen van de omgeving zodat mensen zachte duwtjes in de richting van gezond gedrag krijgen (nudging), zoals meer wandelen en traplopen. Hardloopschoenen zouden sensoren kunnen hebben: zodra ze uit de kast worden getrokken, maken ze de gebruiker erop attent dat er net drie andere mensen zijn gaan hardlopen. Of de wc kan slim zijn: brown data (poep en plas) kan geanalyseerd worden, om bij een geconstateerd ijzertekort in de supermarkt spinazie aanbevolen te krijgen. Verder wordt bijvoorbeeld nagedacht over mobiliteitsdiensten in plaats van auto’s, duurzaam bouwen en een lokale voedselvoorziening.

Een kwestie van rücksichtslos een utopische visie najagen, gedreven door een honger naar data of een zucht naar experimenten, is de slimme wijk niet. Juist TiU heeft de expertise in huis om ervoor te zorgen dat het goed gebeurt. En de wijk sluit goed aan bij de impactthema’s over maatschappelijke veerkracht, gezondheid en welzijn en waarde creëren uit data. In Helmond moet energie opgewekt en geleverd kunnen worden aan de omgeving, er is vanuit digitalisering van alles bij te dragen, bijvoorbeeld vanuit JADS, en er wordt effectieve burgerparticipatie nagestreefd. Een idee is bijvoorbeeld om een digitale kluis te maken voor de data van bewoners, zodat ze zelf kunnen beslissen of ze data willen vrijgeven of voor zichzelf houden.

1500 woningen

Uiteindelijk moeten de plannen natuurlijk wel realiseerbaar zijn. Bedrijven moeten zich willen vestigen op de 12 hectare bedrijfsterrein, en mensen moeten willen wonen in de 1500 woningen. Inge Bongers, hoogleraar Evidence Based Management in de (geestelijke) gezondheidszorg, gaat onderzoeken hoe de doelen bereikt kunnen worden, en hoe voldaan kan worden aan de behoeften van toekomstige bewoners. De komende tien jaar, in de periode 2018 t/m 2028, moet de wijk (het Brainport Smart District Brandevoort) gerealiseerd worden. Volgens de site is het de bedoeling om in 2019 te beginnen met het bouwen van woningen.

Het project wordt onder meer gefinancierd door de gemeente Helmond. De verschillende partijen gaan de krachten bundelen om samen financiering aan te trekken voor de onderzoeksagenda. Onderzoekers die vragen hebben over de wijk of mogelijke onderzoeksprojecten, kunnen contact opnemen met Marieke Schoots.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.