1964 02 01

Tilburgs Hogeschoolblad
jaargang 1
Redactie; H. B. Kramer W. G. Boerboom
P. J. J. M. van Overveld Redactie-adres: Hogeschoollaan 22^, Tilburg
Bii het afscheid van Prof. de Block
Op donderdag 19 december 1963 nam pfof mi A L De Block, na een hoogleraarschap van 25 jaar, afscheid van Tilburg Persoonlijke heunnerin gen aan prof De Block als docent, aUmede een ongeduongen gesprek hij hem thuis (dat wegens drukke werkzaamheden van de scheidende hoogleraar, pas in de tweede helft va,} januari kon plaats vinden) vormden de stof voor dit artikel, waarmee het Tilburgs Hogeschoolblad van deze, he- laas door te weinig studenten als hoogleraar ervaren, staatsrechtgeleerde a[scheid wil nemen
Zonder m onechte sentimentaliteit te vervallen kan men zeggen dat het onmiskenbaar met een gevoel an weemoed was, dat de kleine groep doctoraal studenten die de colleges staatsrecht loopt, van prof De Block afscheid heeft ge nomen Weemoed om het afscheid van een hoogleraar van een zo geheel eigen stijl en al lure, dat men hem niet licht zal ergeten En dat echt met alleen om de wijn die tijdens zijn pnvatissima colleges in Hotel Mulders altijd rijkelijk vloeide Door de drukke werkzaamhe den van prof De Block als lid an de Raad van State, en helaas ook door een niet altijd sterke gezondheid, vielen er nogal eens colle ges uit Maar wanneer hij in zijn karakteristieke houding — de ogen half gesloten, trekkend aan de met verkreukte sigaren gestopte pijp — het staatsrecht doceerde, kreeg men als student steeds weer spijt deze in alle opzichten ,,buiten
J. E. E. de Smit J. H. Weitenberg
J. J. M. de Bont (Hoofd Bureau
Senaat)
nummer 2
1 februari 1964
gewone’ hoogleraar met aker oor zich te zien Want dan sprak een boven alles integer staatsrechtgeleerde, met een scherpe kijk op de feiten doch bovenal op het onschatbaar goed van een vrije Staten Generaal Zijn laatste col lege, oer één der grondslagen van onze Staat, had iets van een belijdenis, van een geestelijk testament dat hij zijn studenten wilde nalaten Prof De Block was voor zijn studenten wer kelijk een hoogleraar die zij als leermeester, d w z als bezieler, ervoeren, en wij geloven dat deze karakteristiek het beste afscheidsgeschenk is dat WIJ hem kunnen geven Wie hem ooit een gesproken portret hoorde schilderen van staatslieden als Thorbecke, Ku>per, Troelstra, Schaepman, Colijn en vele anderen, herinnert zich met alleen zijn ongelooflijke eruditie, zijn
scherpe analyse en zijn oog voor het treffende detail, maar vooral ook de eerlijkheid en de mildheid waarmee prof De Block deze figu- ren benaderde Hun eigenheid, en dus hun mens-zijn, werd recht gedaan, verheffing van de een ten koste van de ander vond in hem steeds een fel bestrijder En hij liet niet na de feiten in dit opzicht van bepaalde geschriften en dissertaties in de colleges aan de orde te stellen Deze benadering van het staatsrecht en zijn bouwers aan de studenten te hebben oor gehouden, siert de scheidende hoogleraar als een leermeester in de beste zin van het woord Dezelfde warme menselijkheid die in zijn col leges steeds weer oplichtte kenmerkte ook het gesprek bij prof De Block thuis In zijn werk kamer, in onze ogen een volmaakte afspiegeling van zijn persoon, voelde men zich onmiddellijk
op zijn gemak, en luisterend naar datgene wat prof De Block o er een scala onderwerpen naar voren bracht, besefte men eens temeer van welk
1
een unieke hoogleraar onze Hogeschool afscheid heeft moeten nemen. Uit zijn woorden over student en studentenleven bijv. sprak een op- recht, 20 nu en dan zelfs bijna bewogen, mee- leven. „ D e student van tegenwoordig”, aldus prof. De Block, ,,is veel kritischer, veel meer zelfstandig denkend dan in mijn studentenja- ren. Hij is niet meer „lyrisch te pakken te krij- gen” maar is nuchter en rationeel. Dat brengt echter met zich mee dat velen van hen zich in de traditionele verenigingen niet meer thuis voelen; maar ook zij moeten opgevangen wor- den, de kans krijgen volledig mens en academi- cus te worden. De huidige generatie heeft veel meer problemen dan wij vroeger hadden; het is dan ook van levensbelang dat de student zich ergens kan uitpraten, en van gedachte kan wisselen”. Ieder heeft het recht zich in de ver- enigingen-oude-stijl niet thuis te voelen; maar nogmaals: niemand mag verloren lopen. Er zijn zoveel eenzame jonge mensen en die moeten dan later ook nog in een maatschappij die kei- hard is, veel harder dan in onze tijd . . .” Prof.
De Block gaf ook enige mogelijkheden aan voor de oplossing van het probleem der ,,nihilisten”, dat hij ,,angstwekkend” noemde: gezelligheid in disputen, in faculteitssocieteiten, in wetenschap- pelijke disputen waarin onder leiding van een hoogleraar bepaalde problemen worden doorge- praat. Prof. De Block was van mening dat deze disputen ook in Tilburg zullen komen: „zij zijn een logisch uitvloeisel van de faculteitsvereni- gingen”. En verder: waarom kan de gezellig- heid niet vóór twaalf uur ’s nachts plaats vin- den? Werkstudenten worden door het ,,nachte-
lijk” kroegleven van een heleboel mogelijkhe- den beroofd. Het campus-systeem bevat volgens prof. De Block, die zijn beschouwingen duide- lijk niet tot Tilburg beperkte, veel voordelen, mits men er voor zorgt dat het ook werkelijk „sociaal-gemengd” wordt opgezet (geen stan- den-kliekjes); het gevaar van zich af sluiten van de maatschappij kan daarbij o.a. worden tegen- gegaan door binnen- en buitenlandse reizen in de vakanties, een verschijnsel dat prof. De Block als een van de ,,zegeningen van na de oorlog” bestempelde. Hij gaf tenslotte als zijn mening, dat men in het studentenleven niet alles kan organiseren; de vormen waarin het studentenleven zich afspeelt ontstaan veeleer.
Splitsingen moet men dan ook niet te erg vin-
den … En de hele materie is in de eerste plaats
een zaak van de studenten zélf, en pas véél het staats- en administratief recht overnam en later van de universiteit of Hogeschool. dit in de loop der jaren in talrijke onderdelen
2
Gevraagd naar zijn oordeel over de ,,roofbouw” die volgens sommiger mening door de maat- schappij op de hoogleraren wordt gepleegd, het- geen ten koste van de studenten zou gaan, zei prof. De Block dat zaken als adviseurschappen e.d., behalve bijna onvermijdelijk, ook noodza- kelijk zijn. De hoogleraren zijn sociaal genoeg om hun gaven niet aan de maatschappij te ont-
‘ houden; en door dit maatschappelijk engage- ; ment doen zij ook een onschatbare hoe’eelheid praktische kennis op die dan weer aan de stu- denten ten goede komt. Het instituut der as- sistentschappen is daarbij ideaal om hen van veel secundaire werkzaamheden te ontlasten.
Prof. De Block toonde zich in dit verband ook een warm voorstander van het z.g. ,,Sabathical year”, waarin hoogleraren, vrij van college ge- ven en examens afnemen, door studie, buiten- landse reizen etc. kans krijgen voor hun weten- schap nieuwe ideeën op te doen. Het ministerie van O. K. & W. wil er waarschijnlijk wel aan, maar aan deze zaak zitten ook financiële aspec- ten vast!
Prof. De Block toonde zich, door eigen erva- ring wijs geworden, een verklaard tegenstander van het ,,buitengewoon hoogleraarschap”. Be- houdens een enkel uitzonderlijk geval is het vrijwel nooit optimaal te combineren met het hoofdberoep van de desbetreffende docent, waardoor het bijna altijd ten koste van beide functies, en dus ook van de student, gaat. Dat in de persoon van prof. Jeukens het staatsrecht thans eindelijk door een gewoon hoogleraar wordt gedoceerd, is voor hem dan ook een grote voldoening.
Ten aanzien van de kwestie der studieduurver- korting was prof. De Block van mening, dat deze vooralsnog klemmender is bij de medische en natuur-wiskundige opleidingen dan bij an- dere faculteiten dan hier in Tilburg worden gedoceerd. Het baccalaureaat noemde hij een „belangrijk initiatief”, dat echter totnutoe wei- nig positief resultaat heeft opgeleverd, omdat de studenten die het gaan doen — ten onrechte — als ,,kneusjes” worden beschouwd en de op- leiding niet als volwaardig. Voor de hoogleraren wordt het besteden van hun toch al schaarse tijd aan deze opleiding er daardoor vanzelfsprekend niet aantrekkelijker op.
Prof. De Block, die in 1938, samen met prof. Van der Ven, prof. Romme opvolgde, van deze
zag splitsen (met name door de mternationale specialisaties die door een vooruitziende prof Cobbenhagen al zeer vroeg werden bepleit) ver klaarde geen spijt te hebben van zijn besluit als hoogleraar terug te treden „Natuurlijk is er enige weemoed omdat ik voortaan het contact met de studenten zal moeten missen Maar spijt, neen Mijn afscheid komt ten goede aan de stu denten, die thans een gewoon hoogleraar als docent krijgen die zich volledig aan hen kan wijden ‘ Een motivering die, dachten wij, de scheldende hoogleraar nogmaals ten volle te- kent
F L M van der Meer H B Kramer
Ambtsaanvaapding Prot. Dr. Th. A. Stevers
Donderdag 23 januari 1964 aanvaardde prof dr Th A Stevers zijn ambt van buitengewoon hoogleraar in de leer van de openbare financiën aan de Katholieke Hogeschool
Prof Stevers is in 1923 te Beemster (N H ) ge boren Na enige jaren Mulo ging hij over naar het gymnasium, waar hij het staatsexamen gym- nasium A aflegde Vervolgens studeerde prof Stevers twee jaar filosofie en anderhalf jaar theologie, zijn economische studie aan de Ka tholieke Hogeschool ving hij aan in september 1949 Een studieverblijf van enkele maanden achtereenvolgens te Leuven, Kiel, — waar prof Stevers bij prof Schneider studeerde — en Am sterdam — waar hij zich bij prof de Wolff sta tistisch bekwaamde — belette hem niet reeds in april 1954 zijn doctoraal examen af te leggen
BIJ de professoren Tinbergen en Theil heeft prof Stevers na zijn afstuderen nog enige jaren econometrie gestudeerd Zijn belangstelling hiervoor werd vooral gewekt door zijn werk- zaamheden op het Centraal Planbureau, waar prof Stevers in september 1954 in dienst trad Hiervoor was hij reeds enige maanden op het Economisch Sociologisch Instituut werkzaam ge- weest
In december 1962 volgde zijn promotie bij prof dr H W J Bosman op het proefschrift, geti- teld „RenteverschiUen en Renteniveau Deze promotie geschiedde cum laude
Na reeds vanaf januari I960 als lector aan onze Hogeschool verbonden te zijn geweest, volgde
in september 1963 zijn benoeming tot buiten- gewoon hoogleraar Prof Stevers aanvaardde zijn ambt met het uitspreken van een openbare rede, die hij als titel meegaf ,.Schets van een hervorming van ons belastingstelsel Een econo mische benadering Aan de inhoud ontlenen WIJ het volgende
In tegenstelling tot de klassieke auteurs bouwt prof Stevers zijn schets voor de structuur van ons belastingsysteem met op door uit te gaan van normatieve beginselen, impliciet gesteld of expliciet geformuleerd Zijn uitgangspunt is em- pirisch en economisch Zich baserend op de on- derzoekingen van de Lange en van den Berge, formuleert hij de doeleinden welke men naar algemene overtuiging in feite met de belastin- gen blijkt te willen bereiken, alsmede de voor waarden welke hieraan verbonden worden
Hiervan uitgaande en rekening houdend met de economische repercussies van belastingen, ver- werpt hij de belastingen op het inkomen en het vermogen Daarvoor in de plaats stelt hij de be- stedingen als belastinggrondslag In de prodouk- tiesfeer neemt de bestedingsbelasting de vorm aan van een belasting op de aankoop van kapi- taalgoederen, op de toeneming van de voorra- den en op de loonsom In de consumptieve sfeer doet deze belasting zich voor als een (di- recte) progessieve belasting op het totale ver- bruik, en een (indirecte) belasting op de afzon- derlijke consumptiegoederen
Uitvoerig wordt betoogd dat deze belastingstruc- tuur een meer efficiënte produktie en optimale allocatie van de produktiefactoren bevordert, dat ZIJ conjunctureel gunstig werkt, het bestedings patroon gemakkelijk laat beïnvloeden en een meer objectief en effectief instrument vormt om de welvaartsverdeling te beïnvloeden Hiermede heeft hij zijn belastingstructuur geconfronteerd met de empirisch gevonden doeleinden welke voor de structuur van het belastingstelsel rele- vant zijn Ook aan de belastingtechnische rand voorwaarde (geringe inningskosten en weinig ontduikingsmogelijkheid) wordt het voorgestane belastingsysteem getoetst Een toetsing aan de tweede randvoorwaarde (de ethische, rechtsfilo sofische en politieke aanvaardbaarheid) blijft echter achterwege Prof Ste%ers motiveert dit laatste door er op te wijzen dat, blijkens het empirisch onderzoek, omtrent de geformuleerde
doeleinden en randvoorwaarden in Nederland een communis opinio bestaat, althans bij de vijf grote politieke partijen Verschil van mening
3
bestaat over de mate waarin deze concurrerende doeleinden nagestreefd dienen te worden Op deze vraag gaat hi] niet m dit is een bij uitstek politieke kwestie die weliswaar van invloed is op de hoogte van de onderscheiden tarieven, doch niet op de structuur van het stelsel Deze structuur is, gege en de doeleinden en de belas tingtechnische randvoorwaarde, voornamelijk een economisch technisch probleem V oorname lijk, niet helemaal Daarom is het laatste woord over de geschetste structuur van het belasting stelsel aan anderen, met name aan de politici
zijn om het probleem niet van de werkelijkheid te vervreemden De aanwezigheid van ten Re kencent/um maakt ook andere onderuij’iti.ch nieken zoals beleidsspelen beter mogelijk Be leidsspelen waarbij de berekeningen door de computer geschieden zullen in het algemeen meer tariabelen kunnen bevatten, zodat de stu dent een puster inzicht kan worden gegeven in de samenhang der factoren, die het probleem beheersen Het onderwijs wordt hierdoor hien diger en vruchtbaarder
Met het IBM 1620 systeem van het Rekencen trum zal een simulatteproces van voorraadbe heersmg worden gedemonstreerd De IBM 1620
Computer van de Katholieke IS een volledig getransistoriseerde computer met
Hogeschool Tilburg opent nieuwe mogeliikheden voor hoger onderwifs
In vefband met Umversitettszondag 1963 die op 6 oktober / / plaats vond, heeft de Katholieke Hogeschool Tilburg een demonstratie georgam seerd met de IBM 1620 computet vnn haat Rekencentfum
alle kenmerken van een modern computers-^ steem zoals een kernengehengen en plaat ie s voorbedrukte bedrading Hierdoor neemt de ma chine weinig ruimte in en iverkt economisch en hetroutvbaar
ORGANISATIE VAN HET REKENCENTRUM
In zijn welkomswoord zei prof df H O Gold
schmidt, hoogleraar in de Bednjfseconometrie
en voorzitter van het bestuur van het Reken
centium ondermeer De mogelijkheid van ge trum bruik van computers in het bedrijfsleven heeft
tot gevolg gehad dat er zowel nieuwe methoden op het gebied van de administratieve organisa tie als nieuue wiskundig statistische technieken voot het oplossen van economische en bednjfs economische problemen zijn ontwikkeld Dat betekent loof de opleiding aan de Hogeschool dat, enerzijds in de accountantsopleiding uit voerig de nieuwe mogelijkheden van administra tieve organisatie en de controle daarop moeten worden besproken en anderzijds aan de alge meen econometristen deze unkundig statistische technieken moeten worden gedoceerd en de be drijfseconometristen naast een uitgebreide ken nis van deze wiskundig statistische technieken ook een inzicht in de nieuwe administratieve mogelijkheden moet worden gegeven ”
Hoewel bovenstaande collegestof te behandelen valt zonder hulp van de computer zoals tot op heden is geschied is inschakeling van een Re kencentrum in deze essentieel Eerst dan kunnen verschillende nieuwe technieken volledig en op practische uijze worden gedoceerd Met behulp van een computer is het mogelijk in een reëel tijdsbestek zoveel factoren bij de oplossing van het probleem een rol te laten spelen als nodig
Er worden werkzaamheden verricht zowel voor de afzonderlijke faculteiten van het onderwijs als voor de onderzoekingsinstituten Instituut voor Arbeidsvraagstukken en Economisch So ciologisch Instituut, die aan deze hogeschool verbonden zijn Werkzaamheden voor commer ciele doeleinden ten behoeve van opdrachtge vers buiten hogeschoolverband worden met %er richt, daar concurrentie met particuliere service bureaux met is toegestaan
Het bestuur van het centrum wordt gevormd door docenten aan de Hogeschool, die door de Senaat hiertoe zijn aangewezen De directeuren van genoemde instituten hebben eveneens zit ting in het bestuur
Het personeel bestaat thans uit
4
Het Rekencentrum aan deze hogeschool heeft wel heel sterk het karakter an een service een
Systeem ontwerper
Programmeur Operator Ponstypiste
A J a n Reeken (Algemene leiding)
me] M F M Lammers A S E Crawfurd
mej C M L Sparidans
De technische apparatuur, die in het Rekencen trum IS opgesteld bestaat thans uit
I I
*.
I I 1 I
A IBM 1620 computer met als m- en uit voerorgaan een IBM 1622 kaartenlees- en pons machine,
B Conventionele ponskaartenapparatuur be staande uit
— IBM 407 administratiemachine
— IBM 026/056 pons- en controleponsmachine — IBM 082 sorteermachine
Het centrum heeft een voorlopige huisvesting gevonden in het sous-terrain van de hogeschool Definitieve huisvesting zal waarschijnlijk plaats- vinden in het nog te bouwen gebouw voor de
Instituten
Gang van zaken m het Rekencentrum
Wanneer een opdrachtgever een probleem heeft dat efficient kan worden opgelost met behulp van een computer, neemt hij contact op met het centrum en tracht in samenwerking met de sy steem ontwerper een zo exact mogelijke formu- lering op te stellen van het probleem Hierna wordt naar de meest efficiënte methode gezocht om het gestelde probleem op te lossen Genoem- de werkzaamheden van analyseren, formuleren en het zoeken naar de juiste methode om het probleem op te lossen, noemt men „systeem-
ontwerp’ ‘
Vervolgens wordt het ontworpen systeem voor de oplossing wederom in onderdelen geanaly- seerd en ten behoeve van de programmering van de computer vastgelegd in een zgn blok- diagram
Programmeren tenslotte is het opstellen van zeer gedetailleerde instructies voor de werking van de computer en de bediening ervan tijdens de werking
Hoe werkt nu deze compute’)^
De instructies worden vastgelegd in een voor
de computer leesbare vorm Bij deze computer
IS dat de ponskaart Nadat de computer de in-
structies gelezen heeft, worden deze in het ge-
heugen opgeborgen De machine is nu in staat
automatisch de gewenste berekeningen uit te
voeren De gegevens die berekend moeten wor-
den, leest de computer op dezelfde manier als
de instructies Nadat dit is gebeurd, wordt de
computer als het ware een geheel zelfwerkend
systeem In duizendste delen van een seconde voor stap kan uitvoeren — wordt aanzienlijk worden nu berekeningen geheel gecontroleerd vereenvoudigd door de beschikbare program- uitgevoerd Zodra het programma van bereke- meersystemen
^
T
I
techniek (fotogrammetrie, stijve raamwerken en mvloedslijnen)
wiskunde (stelsels lineaire en differentiaal ver- gelijkingen)
ningen klaar is, geeft de machine het resultaat van de bewerkingen af, ook weer in de vorm van ponsingen in ponskaarten
Als extra in- en uitvoerorgaan is aan deze com- puter nog een schrijfmachine gekoppeld
Enkele technische gegevens over de IBM 1620 computer
De IBM 1620 is een volledig getransistoriseerd electronisch informatie verwerkend systeem voor administratie e, technische en wetenschappelijke toepassingen
Het systeem bevat alle kenmerken van een mo- derne computer zoals een kernengeheugen, elec- tronische onderdeeltjes gemonteerd op persplex plaatjes die olgens vaste schema’s zijn voor- zien van opgedampte bedrading Hierdoor neemt de machine weinig ruimte in en werkt economisch en betrouwbaar
De 1620 is ontworpen volgens het zogenaamde bouwkastprincipe Wanneer de werkzaamheden toenemen kan het systeem uitgebreid worden met een groot aantal componenten voor een keur van toepassingen
De IBM 1620 van de Katholieke Hogeschool Tilburg bestaat uit een centrale verwerkings- eenheid, de IBM 1620 en een machine voor het lezen en ponsen van ponskaarten, de IBM 1622
Uitbreidingsmogelijkheden zijn een extra ker- nengeheugen, papieren band in- en uitvoer, schijvengeheugens, een afdrukeenheid en een tekenmachine voor het in beeld brengen van bepaalde resultaten
luist door de flexibiliteit van het systeem is de 1620 geschikt voor de meest uiteenlopende toe- passingen zoals
administratie (loonadministratie, voorraadadmi nistratie)
De 1620 van de Katholieke Hogeschool Til- burg zal onder meer worden ingeschakeld voor het bewerken van waarnemingsresultaten plan- ning, productie- en voortgangscontrole, voor- raad beheersing en kapitaalsinvestenng.
Programmeren — het opstellen van instructies waarmee de computer zijn werkzaamheden stap
Met SPS (symbolisch programmeer systeem) kan de programmeur zijn programma schrijven in een symbohsche taal die veel eenvoudiger te gebruiken is dan machinetaal
FORTRAN (FORmula TRANslation) is spe­ ciaal ontworpen voor technische en wetenschap­ pelijke toepassingen Het is een wiskundige no tatiemethode die gemakkelijk te leren valt Ma thematische formules kunnen nu in bijna onge­ wijzigde vorm aan de computer worden meege­ deeld en door de machine zelf worden vertaald
COMPONENTEN
IBM 1620 centrale terwetkingseenheid
De centrale erwerkingseenheid omvat alle ge­ transistoriseerde en gecontroleerde circuits, een kernengeheugen van 20 000 decimale posities, een bedieningslessenaar en een invoer/uitvoer schrijfmachine
Optellen, aftrekken en vermenigvuldigen ge schiedt door middel an een opzoekmethode waarbij optel­ en ermenigvuldigtabellen — vastgelegd in het kernenengeheugen — geraad pleegd worden volgens aanwijzingen van het programma
Delen indt plaats door middel van een deel programma (subroutine) of een automatische deelinrichting Via de bedieningslessenaar en de schrijfmachine kan men het verloop van het programma volgen, instructies en gegevens in het systeem oeren of uit het geheugen opvra gen en veranderen
De schrijfmachine doet tevens dienst als uit­ voermedmm
IBM 1622 kaaitenlees en ponseenhetd
Met ponskaarten in­ en uitvoer is de 1620 in staat gegevens in ponskaartenvorm van andere systemen te erwerken Kaarten worden gele­ zen met een snelheid van 250 kaarten per mi­ nuut en geponst met een snelheid van 125 kaar­ ten per minuut Het lezen, ponsen en verwerken kan gelijktijdig plaats vinden
IBAl 1623 kernengeheugen
Wanneer voor bepaalde toepassingen behoefte bestaat aan meer dan 20 000 geheugen posities kan een extra kernengeheugen aan de 1620 worden gekoppeld Met de 1623 kan de ge­ heugencapaciteit worden uitgebreid tot 40 000 of 60 000 posities
IBM mi schtjvengeheugen
De 1311 schijvengeheugeneenheid met bijbe horende schijvenpakketten verschaft nagenoeg onbegrensde geheugencapaciteit die onmiddel lijk en door elkaar (at random) beschikbaar is Eén schijvenpakket kan 2 000 000 letters of cij fers bevatten Het kan uit de 1311 worden ver ■wijderd en vervangen door een ander in 1 a 2 minuten Het schijvenpakket weegt ca 41/2 kg Het kan op zeer eenvoudige wijze in de 1311 geheugeneenheid worden geplaatst waarna de gegevens in het schijvenpakket verwerkt kunnen worden op een wijze zoals die al naar gelang de toepassing het beste uitkomt Maximaal 4 schijvengeheugeneenheden, elk met één schij venpakket, kunnen aan de 1620 worden gekop peld waardoor dan tegelijkertijd ruimte %oor 8 000 000 letters of cijfers beschikbaar is
IBM1621papierenponsbandlezer
Papieren ponsband doet dienst als een goed koop, compact en permanent geheugen medium voor alle instructies en gegevens
Met een snelheid van 150 tekens per seconde worden de gegevens in de 1620 gevoerd door middel van de IBM 1621, een foto electrisch bandleesapparaat (8 kanaals band)
IBM1624papieienbandponseenheid
Met de 1624 kunnen gegevens uit het kernen­ geheugen m papieren band geponst worden met een snelheid van 15 tekens per seconde Ieder teken uit het kernengeheugen wordt voor het ponsen omgezet in een 8 kanaalscode
IBM 1443 afdrukeenheid
Voor het snel produceren van direct leesbare resultaten kan een afdrukeenheid worden aan­ gesloten De 1443 werkt volgens een nieuw principe één schrijfstang beweegt zich horizon­ taal langs het papier en kan binnen enkele se conden worden verwisseld door een stang met een andere combinatie van letters, cijfers en speciale tekens Afhankelijk van de eisen die aan het te vervaardigen materiaal worden ge­ steld, kan men een andere schrijfstang inzetten De afdruksnelheid wordt beïnvloed door het aantal tekens op de stang Hoe minder tekens, hoe hoger de snelheid De maximale afdruk­ snelheid bedraagt 600 regels per minuut
In standaarduitvoering kan de afdrukeenheid regels van 120 tekens afdrukken Deze capaci­ teit kan met 24 posities worden uitgebreid De wagen van de 1443 is bandbestuurd voor auto­ matische regel­ en formulier opschuiving
6
IBM 1627 tekeneenheid
Om bepaalde resultaten in beeld te brengen kan een tekeneenheid aan de 1620 worden ge­ koppeld.
Deze tekenmachine heeft de volgende eigen­ schappen:
Het tekenpapier is een kettingformulier met een werkbreedte van 11 of 291/2 inches (af­ hankelijk van het type), en een lengte van 120 feet. Dit papier kan heen en terug over een tekenrol worden getrokken, waarbij het papier vóór en achter de rol op spanning wordt ge­ houden. De feitelijke tekenkop bevindt zich op een klein wagentje dat heen en terug, langs de tekenrol en dwars op de lengterichting van het papier, kan bewegen. Deze tekenkop kan be­ staan uit een snel verwisselbaar inktstuk of een ballpointpatroon voor verschillende kleuren en schrijfdikten.
De toepassingsmogelijkheden kunnen liggen op landmeetkundig terrein, en verder op het gebied van meteorologie (weerkaarten), planning (PERT­schema’s), bruggenbouw (invloedslij­ nen), scheeps­ en werktuigbouwkunde (tekenin­ gen van automatisch vervaardigde werkstuk­ ken), de ruimtevaart (ruimtevluchten) en niet te vergeten: de wiskunde (functies, iteratieve processen).
HET REKENCENTRUM IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS
Toespraak van prof. dr. H. O. Gold­
In de toekomst zal dit nog in sterkere mate het geval zijn, omdat m.i. dan ook voor de middel­ groteonderneminghetgebruikrendabelwordt, enwelomdatsteedsmeerproblemenmetbe­ hulp van computers kunnen worden aangepakt en omdat meer kleinere en dus goedkopere, computers op de markt zullen komen. Steeds meer ondernemingen, zotvel privaatrechtelijke alspubliekrechtelijke,zullendecomputerge­ bruiken
van het rekencentrum, ter gelegenheid van de demonstratie voor vertegen­ woordigers van de pers met de IBM 1620 computer van de Katholieke Ho­ geschoolTilburg.
Het Rekencentrum in het wetenschappelijk on­ derwijs en in de research aün de Katholieke Ho­ geschool.
In het verleden werden met dit doel reeds een aantal colleges gegeven. In de toekomst zal dit beter gaan omdat door middel van het Keken­ centrum,debenodigdekennisopmeerprac­ tischebasisverkregenkanworden.
4.Demogelijkheidvangebruikvancompu­ tersinhetbedrijfslevenheeftechtertotgevolg gehad
1.Indienmenbedenktdatpasin1935com­—daternieuwemethodenophetgebiedvan
puters met vrucht ingeschakeld konden worden
voorbelangrijkeadministratievetechniekenen menziethetaantalmomenteelingebruikzijnde—■datnieuwewiskundig­statistischetechnieken apparaten,danisdeontwikkeling stormachtig voorhetoplossenvaneconomischeenbe­ geweest. drijfseconomischeproblemenzijnontstaan.
— voor administratieve —alsrekenapparaatbijdebeslissingsvoorbe­
reiding (operations research, e.d.) —alshulpmiddelbijdewetenschappelijkeen
praktische research.
Dezeontwikkelingbrengtconsequentiesmee voor het economisch wetenschappelijk onderwijs waar voor leidinggevende en researchjuncties tvordt opgeleid. Evenwel ook voor de sociolo­ gische opleiding.
2. De eerste consequentie is de noodzaak tot algemene kennismaking. Dit geldt voor alle eco­ nomenenbedrijfseconomen,benevensvoordie sociologen, die hun functie in de research den­ ken te hebben. Dergelijke colleges zijn in voor­ bereiding.HetRekencentrumzalhierbijeenbe­ langrijke rol spelen.
3. Degenen, die in hun functie direct met electronische rekenapparatuur van doen krijgen, zulleneengrondigekennisdienentebezitten. Dit zijn voornamelijk de algemene econometris­ ten,debedrijfseconometristenendeaccoun­ tants.Deeerstetweecategorieëninverbandmet degebruiksmogelijkheden ophetgebiedvan debeslissingsvoorbereidingenderesearch,de
schmidt,hoogleraarindebedrijjseco­accountantstengevolgevanhetadministratief­ nometrieenvoorzittervanhetbestuurtechnischegebruik.
de administratieve organisatie zijn ontwik­ keld;
doeleinden
1
Dat betekent voor de opleiding aan de Hoge- school, dat
— aan de algemeen econometristen deze wis- kundig-itatistische technieken moeten ivor- den gedoceerd;
— de bedrijfseconometristen, naast een uitge- breide kennis van deze wiskundig-statistische technieken, ook een inzicht in de nieuwe administratieve mogelijkheden moet worden gegven:
— in de accountantsopleiding uitvoerig de nieti- we mogelijkheden van administratieve orga- nisatie en de controle daarop moeten ivor- den besproken.
Hoewel bovenstaande collegestof grotendeels te behandelen valt zonder hulp van een computer, zoals tot op heden is geschied, is de inschake- ling van een Rekencentrum in deze essentieel. Eerst dan kunnen verschillende nieuwe technie- ken volledig en op praktische wijze worden ge- doceerd. En wel omdat het slechts met behulp van een computer mogelijk is, in een reëel tijds- bestek, zoveel factoren bij de oplossing van een probleem een rol te laten spelen als nodig is om het probleem niet van de werkelijkheid te ver- vreemden. Dit tengevolge van het ,,geheugen” dat een computer bezit en van de hoge snelhe- den, ivaarmede een computer werkt.
Deze eigenschappen maken het ook mogelijk in het onderwijs problemen te behandelen, waarbij zich een aantal alternatieve mogelijkhe- den voordoen en ook problemen ivelke zich in de werkelijkheid over een lange periode uit- strekken.
Ook het doceren en demonstreren der nieuwe administratieve organisatiemethoden en de con- trole daarop zal op het Rekencentrum op meer praktische wijze kunnen geschieden. Dat voor de research welke de docenten, de wetenschap- pelijke staf en de studenten ten aanzien van deze problematiek bedrijven het Rekencentrum on- ontbeerlijk is, behoeft na het bovenstaande geen nader betoog.
5. Gezien de ontivikkeling in andere, aan de Katholieke Hogeschool gedoceerde wetenschap- pen, zoals de sociologie, psychologie, planologie e.d. zal in de naaste toekomst het Rekencentrum zeer zeker ook op deze gebieden haar diensten op de boven beschreven wijze verstrekken.
6. De aanwezigheid van een Rekencentrum maakt ook andere onderwijstechnieken beter mo- gelijk. Men denke hierbij aan de beleidsspelen. Beleidsspelen, ivaarbij de berekeningen door de computer geschieden, zullen in het algemeen meer variabelen kunnen bevatten, zodat de stu- dent een juister inzicht in de samenhang der factoren, welke het gebrachte probleem beheer- sen, kan worden gegeven.
Het onderwijs tvordt hierdoor levendiger en vruchtbaarder. Ook op dit gebied zal nog veel research moeten ivorden gedaan waarbij het Re- kencentrum uiteraard niet te onderschatten dien- sten kan bewijzen.
7. Tenslotte zullen de, aan de Katholieke Ho- geschool verbonden instituten (o.a. het Econo- misch Sociologisch Instiuut, het Instituut voor Arbeidsvraagstukken) voor het research en voor andere wetenschappelijke werkzaamheden mef vrucht van de diensten van het Rekencentrum gebruik kunnen maken.
8
Mededelingen
Algemeen
De Regering van de Verenigde Arabische Republiek stelt enkele studiebeurzen ter beschikking ten behoee van Nederlandse studenten, die tenminste het candi- daatsexamen hebben afgelegd De beurzen, die be- trekking hebben op het academisch jaar 1964—1965, bedragen ^0 Egyptische ponden per maand gedurende negen maanden Boendien uordt een boekengeld ad ^0 Egyptische ponden verstrekt Nadere inlichtingen bi) het Bureau Studentenbelangen
De Deense Regering heeft voor het studiejaar 1964
1965 wederom een studiebeurs ter beschikking gesteld
ten behoee van een Nederlandse student Eventueel
IS het mogelijk deze beurs te verdelen over twee kan
didaten De beurs is in principe bestemd voor hen,
die reeds met hun studie gevorderd zijn, terwijl het
gewenst is, dat studenten, die colleges in de Scandi
navische talen wensen te volgen, reeds een behoorlijke
kennis van deze ta’en bezitten Het bedrag der beurs nomische uit de naam weggelaten, omdat de hoge-
bedraagt 5126,4 Deense Kronen Nadere inlichtingen verstrekt het Bureau Studentenbelangen
De „Deutscher Akademischer Austauschdienst’ te Bonn stelt voor 1964 twaalf beurzen voor Neder- landse studenten beschikbaar voor
1 deelneming aan een der zomercursussen van de
universiteiten en
2 deelneming aan muziekweken aan enkele con-
servatoria in de Bondsrepubliek Duitsland
Het bedrag van een beurs bedraagt DM 500,— Dit bedrag is bestemd voor cursusgeld en kosten van levensonderhoud voor een periode van drie tot vier weken De reiskosten heen en terug, evenals het zak- geld komen voor rekening van de student Nadere inlichtingen bij het bureau studentenbelangen
PROGRAMMA STUDIUM GENERALE
5 februari 1964
Mgr W M Bekkers Het Vaticaans Concilie Vooi afgaand aan de tootdiacht, die Mgi Bekkeis or et de tweede sessie van het Concilie za’ houden, woidt m een tan de zalen van de Hogeschool een film ovei het Concilie vertoond Deze film zal aanvangen oip 14 15 uut
12 februati 1964
B A Sijes Enkele grondslagen van het mtetiieuw en zijn betekenis als histotische bron Behalve een hl tische bespreking van de verschillende factoten, waar- mede de intetvieuwet rekening heeft te houden, zal de heer Stjes de ttaag bespreken in hoevetre, tekening houdende met de ons bekende foutenbronnen, het in- tetvieuw als histotische bton bruikbaar is
De inschrijving voor AIESEC stages zal wederom mogelijk zijn van 1 – 23 februari Formulieren kunnen gehaald en ingeleverd worden bij het bureau studen- tenbelangen Nadere inlichtingen hierover volgen in het volgende nummer van het hogeschoolblad
school (die sinds 1946 al een afdeling sociale weten- schappen omvatte, de huidige sociale faculteit) in 1963 werd uitgebreid met een juridische faculteit De betekenis van een instelling, die drie faculteiten om- vat, wordt door de naam ,,economische hogeschool” uiteraard onvoldoende weergegeven, terwijl het opne- men van de drie faculteiten in de naam op praktische bezwaren zou stuiten
Na rijp beraad is besloten, op alle publikaties an de hogeschool voortaan de naam „Katholieke Hoge school te gebruiken, in gevallen waar dat noodzake- lijk IS, wordt aan deze naam nog een „ondertitel toe- gevoegd „hogeschool voor economische sociale en rechtswetenschappen
De oude naam kwam voor in het embleem van de hogeschool Omdat er dus toch een wijziging zou moeten plaatsvinden, hebben wij van de gelegenheid gebruik gemaakt om het embleem wat meer bij de huidige tijd aan te passen Het handelsschip — van ouds een symbool van onze hogeschool — komt op het nieuwe embleem, waarvan wij een afdruk bij- voegen, duidelijker tot uitdrukking Met wat fantasie zult U in de zeilen van het schip de letters k(atho- lieke) h(ogeschcx)l) kunnen zien
Ontwerper van dit nieuwe embleem is de heer Jan Sleper, graficus te Breda
Het zal uiteraard nog enige tijd duren, voor het oude embleem op alle publikaties en andere drukwerken is vervangen door het nieuwe Gedurende die tijd zullen dus beide afbeeldingen in omloop zijn
AVONDDIENST LEESZALEN
Voortaan zal de bibliotheek aan de buitenzijde wot den afgesloten De studenten, die in de axonduten op de leeszaal wensen te studeten, moeten hun naam opge- len aan de pottiet en daar hun tas achterlaten Bi] het verlaten van de hogeschool dient men zich hij de potttet af te melden
De bihlwthecatis
r-
NIEUW EMBLEEM KATH. HOGESCHOOL
Over enkele dagen zal het embleem van de Katholieke Hogeschool (voorheen Katholieke Economische Hoge school) worden vervangen door een nieuw
Zoals U weet, wordt sinds vorig jaar het woord „eco
9
BUREAU STUDENTENBELANGEN
Mei ingang tan 1 september 1964 is het maximum hedtag der rijksstudietoelage vastgesteld op ƒ i400,~ Wordt aan een student een studietoelage toegekend m de vorm tan een renteloos ioorschot dan zal hierian ƒ 1200,— moeten worden terugbetaald en het overige wordt hem als een schenking beschikbaar gesteld
OP WEG NAAR EEN NIEUW CULTUUR PATROON door dr R Bergsma Besproken
door drs E J Bijnen 245
HET ENCULTURATIEPROCES BIJ IN NE DERLAND GEVESTIGDE ACADEMICI- VLUCHTELINGEN UIT OOST EUROPA
door C M Schoonheim Besproken door drs
S Nemeth 247
URBAN GROWTH DYNAMICS IN A RE- GIONAL CLUSTER OF CITIES Besproken
door drs R V erwer 248
Het bedrag lan f 3400,— is gebaseerd op de kosten
van let ensondei houd en studie loor 12 maanden en
zal alleen u orden toegekend indien de aanvrager m
verband met zijn studie 12 maanden en pension zal
moeten terblijven en nadat is lastgesteld, dat hij tan
zijn ouders in het geheel geen financiële steun kan Organisationsanalyse, VERFAHREN UND
verwachten
Botendien zal hij moeten aantonen dat de door hem te betalen kamerhuur boven het normale bedrag ligt Formulieren toor het aantragen van een iijksstudie toelage zijn te verktijgen op het Bureau Studenten belangen Vóór 1 maart moeten deze mgetuld gezon den worden aan het Ministerie tan O K en W
Drs M Jaspers
Sociologie
MEDEDELING SOCIOLOGISCHE KRING
Op maandag 17 februari as organiseert de Sociale Interacademiale in samenueikmg met de V S S V te Utrecht een studiedag oter het ondertverp
De Sociologie in de Sociale Faculteit
Spiekers prof dr ] A A van Doorn en prof di f A A van Leent Beide hoogleraren hebben in de Sociologische Gids van julijaugustus 1963 een artikel aan dit onderuerp gewijd Inschtijfformulieten zijn tot 8 februari a s t erkrijgbaat aan het secretariaat lan de Sociologische Kting Tilbmg, FmdelsUaat 35
TECHNIKEN PRAKTISCHER SA TIONSARBEIT door H B
ORGANI-
INHOUDSOPGA VE
SOCIALE WETENSCHAPPEN
Zesde jaargang no 3
Inhoud
blz
Drs Meijer — hoofdafdeling economische ontwik- keling — spreekt over Diversificatie (de zgn meer-
I S n V oorzetting van een
politiek door prof dr H F J M van den Eerenbeemt 165
Het sociale werk in de ontwikkelingsgebieden
door drs C L J Bertholet 198
Analyse door middel van opeenvolgende contra sterende groepen door drs J H G Segers
en drs Ph C Stouthard 221
Mededelingen 242 Boekbespreking
INLEIDING TOT DE MEDISCH STATIS
TIEK deel I Instituut voor Preventieve Ge neeskunde, Leiden door H de Jonge Bespro- ken door R Zanders
SOCIALE EN ECONOMISCHE STATISTIEK door H Kellerer Besproken door drs E J Bijnen
DR D BOS, LEVEN EN WERKEN VAN EEN NEDERLANDS STAATS MAN door dr E van Raalte Besproken door drs M Angenent
10
De A K U stelt zich veel van dit
bereid, indien er behoefte aan mocht bestaan, specia listen uit het bedrijf op te loepen om bijzondere vra- gen te beantwoorden
ZIJ rekent er op dat alleen studenten die werkelijk in het A K U concern geïnteresseerd zijn aan deze ex- cursie deel zullen nemen
Aangezien wij vnj vroeg in Arnhem verwacht worden, moeten wij om 7 30 uur uit Tilburg vertrekken Punt van samenkomst is het station
nieuwe
welvaarts
benentheorie, het steunen ten)
12 30 uur Aperitief
13 00—13 45 uur Koude lunch
14 00—17 00 uur
op verschillende
produk-
24^ 244
245
sproken door drs R
Economie
MEDEDELING T E F EXCURSIE A K U
V erwer
Acker
Be-
248
Op donderdag 27 februari a s zal een excursie naar de A K U in Arnhem plaatsvinden Inschrijving is alleen mogelijk voor doctoraal studenten, bednjfseco nomen genieten de voorkeur
Het programma is als volgt
9 00 uur
Ontvangst in het gebouw „De Enk gelegen naast het hoofdkantoor.
9 30—11 00 uur
Inleiding door drs Van Woerkum — secretaris van de hoofddirectie — „Van mug tot olifant historisch economische schets van de A K U , relatie met de buitenlandse bedrijven en zo mogehjk tot slot nog iets
over de organisatie van A K U
11 00—11 15 uur Koffiepauze
11 15—12 30 uur
Nederland
Bezoek aan het bedrijf „Kleefse Waard ‘ met voor- afgaande uitleg over het produktieproces Na het be zoek korte nabespreking
bezoek
voor en is
Dit vroege uur zal gelet op het interessante program ma geen rem vormen om op deze excursie in te te kenen
De inschrijving geschiedt bij mej L Vermeer De kos ten ad ƒ 3,50 moeten bij intekeningen voldaan wor den
Het beschikbare aantal plaatsen is niet groot, zodat men er verstandig aan doet zich snel op te geven
Maar juist in de tegenwoordige tijd, nu de regeringen van veel ontwikkelingslanden zich bewust gaan toe­ leggen op economische expansie, o a met behulp an intensieve planning, zien we dat de invoer speciaal van industriële consumptiegoederen sterk beperkt wordt, vooral door de oprichting van tariefmuren. Buitenlandse ondernemers worden nu dus in een dwangpositie geplaatst
Andere problemen die verband houden met de pro ductietechniek zijn niet alleen dat de factor arbeid in de ontwikkelingslanden zodanig goedkoop is, dat het economisch irrationeel wordt kapitaalintensieve technieken toe te passen, maar ook dat de beschik­ bare arbeidskrachten op alle niveau van een veel la gere kwaliteit zijn, dan m de ontwikkelde landen Het IS duidelijk dat ook dit zijn implicaties heeft op de toe te passen techniek, op de administratie, enz
In de colleges van professor Janssen is veel aandacht besteed aan de belemmeringen tot industriële ontwik keling, waarbij ook bovengenoemde problemen ter sprake zijn gekomen In de literatuur vindt men even eens uitgebreide theoretische bespiegelingen over dit probleem
Het is dan ook merkwaardig, dat de practische re search zo weinig aandacht aan deze problematiek heeft besteed De N V Philips is een van de weinige be­ drijven ter wereld waar men deze problemen wel aan­ gepakt heeft ZIJ heeft een experimenteel fabricage­ centrum — uiteraard van beperkte omvang — te Utrecht opgezet, waar men onder analoge omstandig heden als in de ontwikkelingslanden zoekt naar op­ timale productietechnieken en bovendien verkoopbare producten aflevert
Het is dan ook een gelukkige omstandigheid dat stu­ denten van de Hogeschool in de gelegenheid worden gesteld onder leiding van professor Janssen dit bedrijf te bezoeken
ZIJ zullen er d m v film kennis kunnen nemen van de meest moderne technieken zoals toegepast in Eind­ hoven, en deze kunnen vergelijken met de technieken zoals toegepast in Utrecht Bovendien is Philips zo bereidwillig geweest een aantal topmensen voor deze dag beschikbaar te stellen om d m v een paneldiscus sie met de studenten van gedachten te kunnen wis­ selen
Het lijkt dan ook overbodig studenten die belangstel ling hebben voor de problematiek van de ontwikke Imgsgebieden op te wekken aan deze veelbelovende excursie deel te nemen
INHOUDSOPGA VE „ECONOMIE ■
N R van Dijk
ht assessor TEF
MAANDSCHRIFT
Acht en twintigste jaargang — No 4 — januau 1964 Inhoud Blz
Huur als financieringsvorm door prof dr C F Scheffer 129
Besparingen ,consumptie en winst in een situatie
van evenwichtige groei door drs N H Dou
ben 153
Medezeggenschap in onderneming II door drs
B J in den Bosch 168
Binnengekomen boeken
178
Boekbespreking
STRUCTURAL INTERDEPENDENCE AND ECONOMIC DEVEL OPMENT, door Tibor Barna Besproken door prof dr L H Jans
sen SJ 179
DE REVOL UTIE VAN DE RESEARCH, door Leonard Slik Besproken door prof dr J We melsfelder
REGIONAL ECONOMIC PL ANNING, TECH NIQUES OF ANAL YSIS door Walter Isard en John H Cumberland Besproken door drs J G M Hilhorst
RECHT RONDOM HUIS EN GEZIN, door P L Dijk Besproken door prof mr W J I van Wijmen
EXCURSIE NAAR PHIL IPS —
FABRICAGE PROEFCENTRUM TE UTRECHT
180
181
182
De economische expansie van de ontwikkelingslanden wordt geremd door een aantal negatieve factoren in de sfeer van de productie waarvan bijna iedereen het be staan kent — zij het uit eigen ervaring, zij het uit de handboeken — doch voor de oplossing waarvan tot nu toe nog vrij weinig gedaan is
Een an deze knelpunten is de kleine markt omvang Dit impliceert dat veel bedrijven niet kunnen werken met een optimale productiegrootte en dus geen ge bruik kunnen maken van de goedkopere moderne technieken die juist gebaseerd zijn op een omvangrijke seriegrootte Ook buitenlandse ondernemers ervaren dit probleem en kunnen oa door deze te kleine marktomvang weerhouden worden in de ontwikke­ lingslanden zelf te investeren, omdat importeren uit de ontwikkelde landen goedkoper kan zijn
Drs M Evers
vertrek per bus
aankomst
„Profile of an industry
Inleiding door de heer d Brink Rondleiding door Proefcentrum
L unch aangeboden door de N V Philips Paneldiscussie
Datum donderdag 13 februari 1964 Maximum aantal deelnemers 25 Inschrijving Bureau Studentenbelangen
PROGRAMMA
8 00 uur 9 30 uur
10 00 uur 10 30 uur 12 30 uur 14 00 uur
(film)
11
MEDEDELINGEN VAN DE REDACTIE
In principe verschijnt het Tilburgs Hogeschoolblad om de veertien dagen, met uitzondering van de academische vakanties.
Men wordt verzocht adreswijzigingen en foutieve adressering tijdig aan de redactie bekend te maken.
Copy dient veertien dagen voor het verschijnen van het volgende num- mer in het bezit van de redactie te zijn.