1965 01 01

^S|i
Tilburg
J. M.M.de Swart P.J. P.Tak
H.A.M. Wagemakers
J.J.M.deBont(HoofdBureau Senaat)
Tilburgs Högeschoolblad
jaargang 2
Redactie: R. M. Lapré
W. F.M. Kuiper
J.J. Sijben iedactie-adres: Hogeschoollaan 225,
numinep 1 Januari 1965
Bvisiness schools in Nederland?
Tergelegenheidvande33eLanddagvoorteveelopeengespecialiseerdewetenschapsbeoefe- hetEconomischOnderwijshieldprofdr ningenteweinigopeenbredewetenschappelijke CFSchefferop16december1964eenvorminggerichtzouzijnNaardemeningvan
inleiding over business schools
4an deze inleiding ontlenen wij het ondei- staande
Piof Scheffer zag zijn inleiding als een mogelijk- heid tot nadere verklaring van eerder door hem gedane uitspraken o p d i t gebied B i j vorige ge- legenheden had hij twijfel geuit aan de mogelijk- heid van inpassing van de business school in het Nederlandse systeem v a n h e t wetenschappelijk onderwijs Ook had hij zich in negatieve zin uit- gelaten ovei een door sommigen voorgestane inter- facultaire doctoraalstudie, die in het bijzonder zou Zijn afgestemd o p organisatorische e n leiding- gevende functies
Omdat d e verzamelterm „business school”, d i e een groot aantal sterk van elkaar verschillende op- leidingen omvat, minder bruikbaar leek voor een goede gedachtenwisseling, preciseerde prof Schef fer de aan zijn inleiding gegeven titel als volgt
prof Scheffer i s echter de sche wetenschappen met vorming van vakspecialisten
„De candidaatsstudie zoals wij d i e kennen aan onze economische faculteiten is zeer breed opge- zet en altijd zeer breed opgezet geweest Naast de algemene leer e n geschiedenis van d e economie vindt men voor iedereen d e bedrijfseconomie als verplicht studievak Ruime aandacht is altijd be- steed aan het onderwijs in het burgerlijk en han- delsrecht Voorts zijn de algemeen vormende vak- ken in het studieprogramma nimmer verwaailoosd en daaraan wordt grote waarde toegekend ”
Aan de bijzondere instellingen van wetenschappe- lijk onderwijs blijft het hier veelal met bij Zo is in Tilburg voor alle studenten de studie van d e wijsbegeerte een verplicht onderdeel, t o t e n met het doctoraal examen.
In de doctorale studie wordt wel een richting ge- kozen, daarbij is echter geen sprake van een enge specialisatie, maar veeleer van het plaatsen van een accent, waarbij d e breedheid van h e t pro- gramma gehandhaafd blijft
Ik meen derhalve, datde uitspraken dat het
,Is e r aanleiding om i n het Nederlandse weten- schappelijk onderwijs voorzover dit opleiding be- logt t e geven aan degenen d i e leidinggevende uncties i n het bedrijfsleven wensen t e bekleden, elementen over te nemen uit de amerikaanse op- leiding voor organisatie en leiding (management)” ‘ BIJ de beantwoording van deze vraag zou moeten worden ingegaan op de nogal eens geuite kritiek, I t h e t Nederlandse wetenschappelijk ondeiwijs
hoger onderwijs i n Nederland met gericht i s o het verkrijgen van een brede wetenschappelijke ormmg, niet opgaat voor de economische facul teiten”, zei prof Scheffer
p
studie i n d e economi- piimair gericht o p d e
Wel worden naar zijn mening de vele facetten van het menselijk handelen m het studieprogramma van de economische faculteiten nog onvoldoende geïntegreerd Het verdient zeker aanbeveling naar een integrale aanpak van de problematiek van or- ganisatie en leiding te streven Het moet echter prematuur worden geacht deze integratie in onder- wijsprogramma s te willen verwerken, omdat men er in de wetenschap nog nauwelijks raad mee weet De term „management science’ moge veel- vuldig worden gebruikt, in feite bestaat deze wetenschap (nog) met
Prof Scheffer verwachtte weinig heil van een interfacultaire opleiding met inbreng vanuit de economische, de sociale en de juridische faculteit ,,Het lijkt lood om oud ijzer, wanneer men be- denkt dat de inbreng van andere faculteiten in de economische faculteit er reeds lang is”
HIJ vroeg zich overigens af, of voor een hoog ge- kwahficeerde managersopleiding niet de voorkeur zou moeten worden gegeven aan een post-docto- lale opleiding, de reeds bestaande cursus zieken- huisbeleid is een voorbeeld van een dergelijke management-cursus, waarbij het eveneens gaat om de coördinatie en integratie van beschouwingen liggende op het terrein van veschillende weten- schappen
Naar de mening van de Tilburgse hoogleraar kan de integratieproblematie’v niet worden opgelost door het coiicentreren van de diverse wetenschap- pen rond bepaalde praktijkproblemen („case stu dies ‘) De behandeling van cases als illustratie- materiaal IS zeer belangiijk, maar de universiteit heeft een ruimere taak Zij dient een basis te ver- schaffen, waarop in de praktijk kan worden voortgebouwd Zij zal daartoe de studenten pn mair de grondslagen van een bepaalde tak van wetenschap dienen bij te brengen Het gaat om inzicht in de fundamentele samenhangen
Promotie
drs ^i. F. Nederstigt
Op donderdag 17 decembei 1964 promo- veerde drs W F Nederstigt tot doctor in dt economische wetenschappen Als pro- motor tlad op prof dr M J H Smeets
De heer Nedostigt werd geboren te Leiden in 1924 In 1950 slaagde hij voor het doc- toraal examen economische wetenschappen aan de Katholieke Hogeschool, in 195^ ooi het accountancy-examen
Van 1946 tot 1959 was de heer Nederstigt adjunkt-aecountant bij de Rijksaccountants- dienst, in 1956 tcid hij bij de Katholieke Hogeschool benoemd tot assistent van prof Smeets met leciopdiacht
Aan zijn proefschrift getiteld , Economisch’
In de Verenigde Staten gioeit de belangstelling
voor he algemene en fundamentele, m Nederland
worden meei en meer werkcolleges en praktica geacht vooi de omvang van de in werkelijkheid
ingevoerd, waai ook cases worden behandeld Dit proces moet ten onzent zoveel mogelijk worden bevorderd Daarbij kan het overnemen van waar- devolle elementen uit de methodiek van de amcri- kaanse business schools worden overwogen, zonder dat daarbij aan de oprichting an een bedrijfs- school hoeft te v/orden gedacht
Het komt mij voor dat goede leiders nog altijd beter kunnen worden gerecrutterd uit de acade- mici, die tenminste m een bepaalde tak van weten- schap een behoorlijke denktraining hebben ver- kiegen, dan uit academici die tijdens hun studie geconfronteerd zouden zijn met een mengelmojs van denkmethoden zonder enig verband daar- tussen De denktraning, welke de econoom ver- kiijgt, heeft dan nog het grote voordeel dat ze voor wat de fundamentele pioblematiek van de bcdrijfshuishouding betreft, precies in de roos schiet , aldus prof Scheffer
gerealiseerde behoeftenbeviediging, is een aanvul- lende belasting naar inkomen of vermogen nood- zakelijk
Omzetbelastingen zijn als draagkrachtheffing ech tei minder doelmatig dan directe verbruiksbelas- tingen, vooial vooi zover een zekere progressie woidt nagestreefd, blijkt de indirecte verbruiks- belasting onvoldoende mogelijkheden te bieden De oveidracht van de geheven omzetbelasting zal m de meeste gevallen wel een algemene prijsstij- ging veiooizaken, maar vrijstellingen en tarief difleientiatie met betrekking tot bepaalde goede- len zullen lang met altijd integraal in de door de consument betaalde prijzen tot uitdiukking komen Bovendien blijven de consumptieve uitgaven, die geen verbruik van door ondernemingen geprodu- ceeide goederen met zich meebrengen, buiten de belastinghefling OoL dat heeft meestal een de- giessief effect
2
beooideling van omzetbelastingen nen wij het volgende
, ontle-
Een omzetbelasting kan met een beroep op het beginsel van de „minste pijn’ niet voldoende wor- den gemotiveeid Dit beginsel is op zichzelf nooit voldoende om de heffing van een bepaalde be- lasting te rechtvaardigen, bovendien blijkt bij analyse van de ooizaken van de „pijn ‘ aan de belastingheffing verbonden, dat dit beginsel met op de meest volkomen wijze dooi middel van een omzetbelasting kan worden gerealiseerd Een om- zetbelasting als „verkeersbelasting zonder meer” dient daarom van de hand gewezen te worden een nadere motivering mag met ontbreken, een bepaalde rechtvaaidig geachte verdeling van de belastingdruk zal de wetgever voor ogen moeten staan
Het veibruik is als draagkiachtmaatstaf tot op zekere hoogte wel aanvaardbaar, alleen voor zo- ver de beschikbare middelen dermate omvangrijk /ijn, dat ZIJ met meei bepalend kunnen wordei’
Wordt niettemin een omzetbelasting geheven als indirecte verbruiksbelasting, dan zal een gelijke belastingdruk per aan de belasting onderworpen object dienen te worden nagestreefd Het cascade- stelsel IS daarvoor met doelmatig, die vorm zal alleen ten koste van vele, gecompliceerde en slechts bij benadeling juiste aanvullende bepa- lingen enigszins als indirecte verbruiksbelasting kunnen worden ingericht De voorkeur zal daar om moeten worden gegeven aan een heffing een keer m de bedrijfskolom, eventueel door de op- eenvolgende ondernemers betaald
In de recente literatuur komt overigens herhaal- delijk een zekere twijfel tot uitdrukking met be- trekking tot de vraag, of het draagkrachtbeginsel m de meeste moderne belastingstelsels wel terecht zo’n centrale plaats inneemt De ontwikkeling a n de inzichten met betrekking tot het viaagstuk van de overdracht, ook van directe belastingen, heeft eitoe geleld dat velen zich afvragen of de belastingwetgever de verdeling van de belasting- druk uiteindelijk wel in de hand heeft Daarnaast zijn andere middelen ter beïnvloeding van reële in- komensverdeling beschikbaar, inkomensoverdrach- ten door middel van sociale wetgeving en de loon- cn prijspolitiek blijken daartoe minstens even ef- fectief
De aandacht verplaatst zich ten gevolge daarvan steeds meer van de verdeling van de belastingdruk naar de invloed van de belastingheffing op het economisch leven Of, in de terminologie van De Langen, het welvaartsbeginsel gaat steeds meer de centrale plaats van het draagkrachtbeginsel ovei nemen Naast de budgettaire functie wordt niet langer uitsluitend de invloed van de belastinghef- fing op de verdeling van de verkregen welvaart van belang geacht, ook met de invloed van de belastingheffing op de omvang van de te verdelen welvaart dient naar de moderne inzichten reke- ning gehouden te worden
Naast een volledig gebruik van de beschikbare produktiemiddelen (full employment) wordt de omvang van de te veidelen welvaart bepaald door de richting, waarin de beschikbare middelen worden aangewend Een juiste allocatie van de produktiefactoren, d w z een aanwending van de beschikbare middelen in de onderneming of m de bedrijfstak waarin daarvan het hoogste rendement m macro-economische zin kan worden verwacht, maximaliseert immers de omvang van de te ver- delen welvaart
Het prijsmechanisme is ook met betrekking tot de allocatie van de productiefactoren een belangrijk hulpmiddel, „zonder dat aan de resultaten hier- van absolute normatieve betekenis kan worden toegekend ‘ Voor een juist functioneren van het prijsmechanisme is het gewenst, dat de kosten m micro-economische zin zoveel mogelijk met de macro-economische kosten samenvallen Alleen dan zullen de beschikbare middelen daar worden aangewend, waar zij macro-economisch het hoog- ste rendement opleveren
Er IS daarom alle aanleiding, omzetbelastingen met langer te beschouwen als indirecte verbruiks- belastingen maar te zien als omslag van de kosten, door de overheid ten behoeve van het bedrijfs- leven gemaakt Daardoor wordt dan tegelijkertijd het netelige vraagstuk van de overdracht naar de achteigiond geschoen De vraag, wie de belas- ting uiteindelijk zal dragen, is dan met van be- tekenis, mits de overheidsprestaties en de op- brengst van de belasting ongeveer tegen elkaai opwegen en de omslagbasis aanvaardbaar geacht kan worden
Overigens behoeven de belangen van de consu- ment en die van de ondernemer niet met elkaar in stiijd te zijn, voor zover het gaat om de keuze van het stelsel van heffing Verdient een groot- handelsbelasting, al dan met gecombineerd met de methode van partiele betalingen de voorkeur als het gaat om het heffen van een indirecte ver- bruiksbelasting, de toegevoegde waaide is tevens de meest bruikbare maatstaf voor de omvang van de onderneming en daarmee voor de heffing van een omzetbelasting als bedrijfsbelastmg In beide gevallen is derhalve de toegevoegde waarde ac- ceptabel, ZIJ het op geheel andere gronden Uit de afwijkende motivering van de b t w vloeit ove- rigens ook een andere berekeningswijze van de belastinggrondslag voort
BIJ een indirecte verbruiksbelasting is zij niet meer dan een betalingsmethode, de overdracht zal de belastingdruk immers terecht moeten doen komen waar zij bedoeld is bij de consument Bij een bedrijfsbelastmg gaat het erom, dat iedere onderneming, iedere fase m de bedrijfskolom, zijn aandeel te dragen krijgt in de kosten van de overheidspiestaties ten behoeve van het bedrijfs- leven Alleen daardoor kan een juiste allocatie van de produktiefactoren worden bevorderd Zou men hier volstaan met het heffen van omzet- belasting een keer in de bedrijfskolom, dan zou men daarmee weer afhankelijk worden van de overdracht, zij het nu in omgekeerde richting, men zou er dan immers op rekenen, dat de over consumptiegoederen geheven belasting ook de afzetmogelijkheden van de grondstoffen en kapi- taalgoederen zou beïnvloeden, zodat op die wijze toch alle ondernemingen een deel van de last te dragen zouden krijgen Naar mijn mening kan echter gezien de complexiteit van het overdrachts- vraagstuk niet verwacht worden, dat deze „terug- wenteling” een aanvaardbare lastenverdeling zou doen ontstaan
Wat vrijstellingen en tarief differentia tie betreft leidt de gedachte van de verbruiksbelasting tot principieel andere gezichtspunten dan wanneer het heffen van een produktiebelasting de bedoeling is
Dat kan ook moeilijk anders, omdat m het ene geval nu eenmaal de verbruiker en in het andere geval de ondernemer primair is
Dat de belastingen over de toegevoegde waarde in het kader van de harmonisatie in E E G -verband zijn aanbevolen, stemt mijns inziens tot voldoe-
^
ning Zolang de omzetbelasting uitsluitend wordt gezien als een indirecte verbruiksbelasting, ver dient vanuit een oogpunt van perceptiekosten de groothandelsbelasting mogelijk wel de voorkeur Maar het grote winstpunt van de toegevoegde waarde is, dat op deze wijze de weg is vrijgemaakt voor een ontwikkeling van de omzetbelastingen in de richting van een produktiebelastmg
Inschakeling van het marktmechanisme met be- trekking tot de overheidsuitgaven roept, gezien de aversie tegen de voorgenomen heffing van weg- geld, bij het bedrijfsleven blijkbaar met geringe weerstanden op
Toch zal naar mijn mening aan een bij benadering
juiste lastentoerekenmg aan de ondernemingen de voorkeur moeten worden gegeven boven een nau- welijks op aanvaardbare wijze te realiseren ver- deling naar draagkracht Naast een btw als produktiebelastmg zou door middel van een be- lasting naar het inkomen en/of een directe ver- bruiksbelasting invloed kunnen worden uitge oefend op de verdeling van de welvaart De vraag, in hoeven e een directe verbruiksbelasting de vooikeur verdient boven een inkomstenbelas- ting en op welke wijze met-natuurlijke personen in dat geval in de belastingheffing zouden kunnen worden betrokken, meen ik in deze economische beoordeling van omzetbelastingen buiten beschou- wing te kunnen laten
Perspectieven voor economen en juristen in de Koninkiijice SKeli-groep
Dan zijn ei regelmatig voorkomende investeringen voor nieuwe olievelden, raffinaderijen, chemische fabiieken, laboratoria, tankers, pijpleidingen, ver- koopmstallaties, etc
Welke functies zijn er voot afgeitudeeide Er IS dus een voortdurende geldstroom van de economenenjwistenenhoekaneencareneGroepsmaatschappijnaardeandeieenvan
riere zich m de loop der jaien ontwikkelen^
Alvorens hier nader op in te gaan, enkele op merkingen over de aard van het bedrijf Het is een wereldomvattend concern waarin mensen van meer dan honderd nationaliteiten m evenzovele landen weiken Men vergelijkt het daarom wel eens met de United Nations en slaakt de ver- zuchting dat deze zich zouden moeten spiegelen aan de geest van samenwerking die in de Ko- nmklijke/Shell Groep heerst
Het bedrijf vereist ondei meer goed aanpassings- vermogen omdat in dit internationale milieu velen geduiende een deel van hun loopbaan m vreemde landen zullen verblijven Mensen die de gave en belangstelling hebben zich aan te passen en in te leven in de achtergronden en gewoonten van andere volken zullen zich spoedig te midden van hun collega s opgenomen voelen in een sfeer van teamgeest
In zijn weik, de zaken waarmee hij te maken krijgt, zal de jonge academicus aanstonds kunnen ervaren hoe zeer het bedrijf een sterk expande- lend kaïakter heeft, waarin alles gericht is op groei Uiteiaard, want de wereldbehoefte aan aardolieproducten zal in de eerstkomende 15 jaren verdubbelen Een ieder van de vele grote en kleine oliemaatschappijen die m de wereld werkzaam zijn zal haar uiterste best doen een deel van deze markten te veroveren
Het IS m deze sfeer van groei en gezonde onder- linge concurrentie in de internationale olie-in- dustrie dat men met elkaar leeft en werkt in de Groep
ECONOMEN
V oor economen
waarin men zijn eerste functie kan vinden Onder meer zijn deze m
■^ „Finance”
„Marketing
„Supply & Planning ‘ „Management Services”
* In verband met het feit dat zo vele nationali- teiten in de Groep samenwerken wordt onder meer voor organisatie-aanduidingen de Engelse taal gebiuikt, welke algemeen ingang heeft ge- vonden
„FINANCE
De financiële onderwerpen waarmee een intei- nationaal concern als de Konmklijke/Shell Groep te maken heeft zijn vele Er zijn Gioepsmaat- schappijen die in hoofdzaak geld ontvangen (ver koopmaatschappijen) en die alleen maar geld uit- geven (cxploratiemaatschappijen)
het ene land naar het andere en daarbij van de ene valuta in de andere De bedragen waar het hier om gaat, zijn veelal in de orde van tien- tallen miljoenen guldens
Dan zijn er de fiscale problemen, ieder land waar de Groep werkt heeft zijn eigen fiscale re- gime Accounting budgettering, kostencontrole, verbetering van efficiency (bedrijfseconomen’) zijn voorts belangrijke taken van , Finance”
Economen die zich tot dit soort problemen voe- len aangetrokken, zullen hun weg kunnen vinden in de financiële organisatie van de Groep
Om te beginnen zullen zij als regel een of twee jaren m diverse functies op een der Centrale Kantoren (Londen en Den Haag) te werk worden gesteld om zich daar met de algemene gang van zaken vertrouwd te maken Daarna kan plaat- sing bij een buitenlandse Groepsmaatschappij volgen in een meer verantwoordelijke functie Op gezette tijden volgt men cursussen, zodat ken- nis en vaaidigheden worden vergroot en nieuwe methoden en technieken met goed begiip kunnen worden toegepast
Een carrière bij „Finance” biedt uitzicht op een positie als „Finance Manager” van een Groeps- maatschappij, een leidinggevende functie op een der financiële afdelingen van de Centrale Kan- toren, of een meer algemene beleidsfunctie in andere onderdelen of maatschappijen van het concern
, MARKETING
De econoom die overeenkomstig zijn voorkeur en aanleg voor de commerciële zijde van het bedrijf bij „Marketing te werk wordt gesteld, begint met een basistraining van enige maanden Gedurende deze periode wordt hij veitrouwd gemaakt met de principes van de verkooptechniek Daarna zal hij als regel enkele jaren weiken bij een buiten- landse verkoopmaatschappij van de Groep Daar zal hem, na een algemene training in de praktijk van de verkoop zo spoedig mogelijk een eigen afgeronde taak en verantwoordelijkheid worden gegeven
Na b v drie of vier jaar zal hij verschillende andere functies bij verkoopmaatschappijen in an- dere landen doorlopen Door het volgen van aan- vullingscursussen, georganiseerd door de Groep, kan hij zijn kennis en prestatievermogen ver- groten
BIJ een succesvolle carrière is het mogelijk dat hem leeds omstreeks zijn veertigste jaar de lei- ding wordt toevertrouwd van een belangrijke bui- tenlandse verkoopmaatschappij of een leidende
zijn er
verschillende
richtingen
5
positie op de Centrale Kantoren te Londen of Den Haag In de daarna volgende jaren kunnen nog diverse promoties naar meer belangrijke functies volgen, mits men over de vereiste capa- citeiten beschikt
„SUPPLY & PLANNING”
De Groep werkt in gebieden die bekend staan als de grote olie-exporteurs (Midden-Oosten, Afrika Zuid-Amenka, om er maar enkele te noemen) en in landen die bij gebrek aan eigen olievoor- komens praktisch hun gehele behoefte aan olie moeten importeren (Europa)
Het is de primaire taak van de oliemaatschappijen de vraag van de importerende landen en de pro- ductie van de exporterende landen naar vele honderden soorten van producten, hoeveelheden en tijdstippen van levering in elkaar te passen, en dat op de meest economische wijze Deze ver- antwoordelijkheid valt toe aan „Supply & Plan- ning ‘ als centraal punt in het bedrijf Hier komen de prognoses van verkoopmaatschappijen in meer dan honderd landen samen Deze toekomstige be- hoeften worden vergeleken met de capaciteiten van olievelden (grondstoffen), raffinaderijen (het maken van de producten) en tankvloten, zodat men tijdig beslissingen kan nemen om de steeds groeiende activiteiten vlot en efficient te doen verlopen
In het bijzonder economen kunnen in deze orga- nisatie een interessante carrière maken Men be- gint met een algemene en daarna een praktische training in onderscheiden functies, mogelijk ook bij een buitenlandse Groepsmaatschappij Gedu- rende deze periode zal men voldoende inzicht en ervaring hebben verkregen om daarna in een verantwoordelijke functie te werk gesteld te kun- nen worden
In een later stadium zal men zich in verschillende richtingen kunnen ontwikkelen, bijvoorbeeld tot een belangrijke leidinggevende positie in „Supply & Planning’, een functie in de bedrijfsleiding van een buitenlandse Groepsmaatschappij of een adequate functie op een der Centrale Kantoren
„MANAGEMENT SERVICES”
Hier zijn de werkzaamheden gericht op de pro- blemen die verband houden met organisatie, in- formatie en werkmethoden Deze afdeling coör- dineert ook de ontwikkeling van het gebruik van computers en van operationele research-technie- ken in de Groep Dit soort ontwikkelingen vindt uiteraard plaats in samenwerking met de andere functies Het is niet beperkt tot het mechaniseren van de administratie maar het betreft meer in het algemeen het verschaffen van informatie nodig voor het voeren van het bedrijfsbeleid
Zo omvat het bijvoorbeeld naast de ontwikkeling van technieken voor het schatten van toekomstige afzetten of voor het mathematisch programmeren van vervaardiging en transport van producten ook het incorporeren van zulke technieken in infor- matiesystemen
6
Deze afdeling kan dan ook een goed begin zijn voor econometristen In de aanvang werkt men op een van de Centrale Kantoren m Londen of Den Haag Daarna kan overplaatsing naar een van de centra in gebieden overzee volgen
Afhankelijk van aanleg en belangstelhng kan zich een carrière ontwikkelen of in dit soort werk- zaamheden welke steeds in omvang en diversiteit toenemen of in een andere functie als „Finance”, „Marketing’ en „Supply & Planning” waar met de introductie van deze nieuwe technieken en systemen ook mogelijkheden zijn voor hen die aan de ontwikkeling hiervan hebben medegewei kt
JURISTEN
Voor de jurist zijn er in hoofdzaak drie richtingen waarin hij zijn loopbaan kan aanvangen
De Juridische Afdeling, „Marketing” en (voor sommigen) „Supply & Planning”
DE JURIDISCHE AFDELING
Daar de Juridische Afdeling samenwerkt met een groot aantal andere afdelingen, zal de jurist zijn taak moeten vervullen in gemeenschappelijk over- leg met technici, economen, fiscale, financiële en commerciële deskundigen, experts op het gebied van personeelsbeleid enz Behalve critisch juri- disch commentaar wordt van hem constructief en creatief meedenken verwacht in een groep, die een project ontwikkelt of de beste oplossing voor een probleem zoekt, daarnaast heeft de jurist een preventieve taak, wanneer een situatie juridische elementen bevat, welke door andere afdelingen niet worden onderkend Om deze taak te kunnen vervullen, moet de jurist het bedrijf kennen, de organisatie, en hen die m de organisatie werken, hij moet oog krijgen voor de verschillende as- pecten van een probleem, maar ook voor de algemene lijn, die door het bedrijf moet worden gevolgd.
En, het belangrijkste van alles, hij leert hoe een zaak moet worden aangevat Dat eist tact en ervaring
De aankomende jurist zal eerst een periode moe- ten doorlopen, waarin hij oudere collega’s as- sisteert Zo groeit hij op tot zelfstandigheid en tot het dragen van eigen veiantwoordelijkheid Zijn ontwikkeling kan in verschillende richtingen geleid worden Door contact met de meest uit- eenlopende vraagstukken kan hij tot een univer- sele vraagbaak worden, doch ook een specialisatie in specifieke onderdelen van het recht is mogelijk Door dagelijks contact met beleidsbeslissingen wordt de jurist die de daarvoor nodige aanleg en belangstelling heeft, voorbereid op een functie, waarin het nemen van dergelijke beslissingen hem is toevertrouwd
Hoe meer de jurist begrip verwerft voor de wer- king van het economische en maatschappelijke bestel, des te meer zal hij geroepen zijn aan dit bestel leiding te geven m het bedrijf
„MARKETING”
Voor de jurist geldt hier hetzelfde als voor de econoom of andere academicus, die een loopbaan in deze sector kiest. Hieruit volgt reeds dat de studierichting bij het werk in „Marketing” een minder grote rol speelt dan de karaktereigen- schappen, aanleg en begaafdheden, die iemand moet bezitten om hierin een goede toekomst te zoeken.
Waar men als afgestudeerde ook begint in de samenleving, de toekomst zal zeer veel afhangen van de begaafdheden, karaktereigenschappen en het doorzettingsvermogen waarover men beschikt.
Maar iedere werkgever, of het nu de Overheid, een particulier bedrijf of andere werkgemeenschap is, wordt voor de moeilijke taak gesteld te trach- ten iedere medewerker achtereenvolgens in func- ties te plaatsen waarin hij bevrediging vindt en zich verder kan ontplooien.
Dit deel van het personeelsbeleid, „Personnel De- velopment” genoemd, neemt in de Koninklijke/ Shell Groep een belangrijke plaats in.
In het kort betekent dit dat iedere employé in zijn werk, zijn prestaties en als persoonlijkheid ieder jaar zorgvuldig wordt beoordeeld. Op grond van de verkregen gegevens en indruk tracht men ook een prognose te maken van het niveau dat hij in zijn loopbaan op den duur zal kunnen bereiken en welke lijnen van ontwikkeling hem vermoedelijk daarheen kunnen leiden.
Aldus ontstaat een reeks van momentopnamen en prognoses, die mèt de betrokken employé in de loop der jaren sterk kunnen veranderen. Men hoopt aldus de mens, het meest waardevolle doch ook het meest gecompliceerde materiaal in de samenleving, de beste kansen te bieden voor ont- plooiing. Het is aan het individu deze kansen te benutten.
Bataafse Internationale
Petroleum Maatschappij N.V . — ’s Gravenhage
„SUPPLY &
PLANNING”
De jurist leert tijdens zijn studie analytisch en logisch denken, diep op vraagstukken ingaan zon- der de perspectieven te verliezen. Het werk in „Supply & Planning” omvat echter ook het han- teren van cijfermatige problemen, statistieken en grote getallen, onderwerpen die tijdens zijn studie minder ter sprake komen. Toch zullen sommige juristen de aanleg en belangstelling hebben om in deze afdeling een interessante werkkring te vinden, die vele perspectieven voor de toekomst biedt.
HET PERSONEELSBELEID
VAN DE GROEP
Het is niet wel mogelijk meer dan een indicatie te geven van het begin en het verloop van de loopbaan, die de econoom, de jurist of andere academicus te wachten staat in een zo internatio- naal, wijdvertakt en snel groeiend concern dat bovendien een grote diversiteit van mogelijkheden biedt.
7
Algemeen
STUDIETOELAGEN 1965 – 1966
Mededelingen
2 Aanvrage
De benodigde formulieren voor het aanvragen van rijksstudietoelagen zijn vanaf 4 januari tot
I 1
RIJKSSTUDIETOELAGEN
Toekenning
Rijksstudietoelagen kunnen door de minister van Ondeiwijs, Kunsten en Wetenschappen worden verleend aan studenten die
— goede studieresultaten behalen en
— wier ouders/verzorgers niet of slechts ge- deeltelijk m staat zijn de aan de studie verbonden kosten uit eigen middelen te bestrijden
Rijksstudietoelagen dienen jaarlijks te worden aangevraagd Dit kan dus ook geschieden door hen die om welke reden dan ook, gedu rende het studiejaar ’64/65 geen toelagen ge- nieten
Verlening van een rijksstudietoelage ge- schiedt in de vorm van een renteloos voor- schot of van een beurs
Deze vorm is afhankelijk van de studiepres- taties De grootte van het bedrag dat even- tueel ah toelage wordt verleend, is onafhan- lijk van de studieresultaten
De beslissing of een toelage zal worden ver- leend en zo ja, in welke vorm, geschiedt mede op grond van een vanwege de hoge- school uit te brengen advies
Het maximum bedrag zowel van een rente- loos voorschot als van een beurs is momen- teel ƒ 3400 — per jaar Dit maximumbedrag wordt doorgaans alleen toegekend aan dege- nen, die gedurende alle maanden van het jaar — dus niet alleen gedurende het college- jaar, maar ook tijdens de vacantiemaanden
— op hun toelage zijn aangewezen
De studenten die een renteloos voorschot ont- vangen, krijgen het bedrag van de toelage dat boven de ƒ 1200— per jaar ligt, toegekend als gift Dit dient om te voorkomen dat de uiteindelijke schuld te groot wordt
Verkrijging an een rijksstudietoelage heeft tot gevolg vrijstelling van betaling van collegegeld voor het studiejaar waarvoor de toelage is verleend
De witte „staat van inlichtingen ‘ behoort dui- delijk en volledig ingevuld en voorzien van de gevraagde bijlagen voor 1 maart 1965 te worden gezonden aan de chef van de afdeling rijksstudietoelagen van het ministe- rie van Ondeiwijs Kunsten en Wetenschap- p e n , Nieuwe Uitleg 1, ‘s-Gravenhage
De grijze „staat van inlichting” dient, eveneens duidelijk en volledig ingevuld, oor 1 maart 1965 te worden gezonden aan het Bureau Studentenbelangen
Te laat ingezonden of onvolledig ingevulde formulieren worden niet in behandeling ge- nomen
Reguliere geestelijken kunnen zich tei verkrij- ging van de benodigde aanvraagformulieren wenden tot prof dr Th Keulemans, secietaris van de Stichting Nederlandse Priester-Reli- gieuzen, Nassau Odijkstraat 34, ‘s-Gravenhage Het verdient aanbeveling de bij de ,staat van inlichting” gevoegde toelichting zorgvuldig te lezen, alvorens tot invulling over te gaan
In het bijzonder vestig ik er de aandacht op dat
— iedere vraag beantwoord moet worden een streep is dus niet voldoende
— onvolledig ingevulde formulieren worden teruggezonden aan afzender,
— de afgelegde en nog af te leggen examens en tentamens moeten zo nauwkeurig mo- gelijk in de aanvraag worden vermeld, dit bespoedigt de behandeling ^
— geen bedrag voor collegegeld m de begro- ting van uitgaven moet worden opgenomen (een rijksstudietoelage geeft vrijstelling van de betaling daarvan),
— alleen spoorstudenten zonodig een post „reiskosten” kunnen opvoeren,
— vermelding van bijzondere omstandighe- den (zoals bijv een nadere toelichting
op een apait vel papier dient te wordeii gevoegd zowel bij de witte als de grijze „staat van inlichtingen ‘
V erstrekking van dergelijke inlichtmgen kan belangrijk zijn omdat hierdoor een beter inzicht wordt gegeven in de financiële situatie van het gezin — op basis waarvan het bedrag van de toelage wordt bepaald —, dan wanneer wordt volstaan met ver- strekking van de gevraagde gegevens alleen
1 maait 1965 Studentenbelangen
verkrijgbaar bi] het Bureau
Terugbetaling
Renteloze oorschotten moeten na beëindiging van de studie worden terugbetaald Twee jaar na de datum van deze beëindiging vervalt de eerste termijn van 10 pet van het totaal als lenteloos voorschot genoten bedrag (maximaal ƒ 1200— per jaar)
Ieder daarop volgend jaar vervalt weer 10 pet tot de gehele schuld is afgelost
Het ministerie van Onderwijs, Kunsten en We- tenschappen houdt echter bij deze aflossing zowel wat betreft de begindatum als de grootte van de termijnen, m ruime mate rekening met persoonlijke omstandigheden
Aan degenen die na beeindigmg van de studie als beoegd leraar/lerares aan een erkende school voor v h m o een volledige betrekkmg gaan vervullen of wetenschappelijk ambtenaar worden bij een W O -instelling, wordt na ledei dienstjaar 20 pet van de studieschuld kwijt- gescholden ZIJ hebben dus met andere woor- den na 5 jaar geen schuld meer (Zgn „inver- dienregeling”)
Of men al dan met van plan is in de toe- komst m het onderwijs te gaan, is van geen enkele invloed op de toekenning van een rijksstudietoelage
II PROVINCIALE, GEMEENTELIJKE EN ANDERE TOELAGEN
In het algemeen is het aan te bevelen naast een aanvrage voor een rijksstudietoelage ook een in te dienen bij een gemeentelijk- en/of provinciaal studiefonds De mening dat afwijzing op studie- gronden door het rijk ook afwijzing door een dergelijk studiefonds betekent, is bepaald onjuist vaak kunnen deze fondsen ruimere criteria aan- leggen
Dergelijke aanvragen kunnen uiteraard slechts worden gedaan door een inwoner van de betrok- ken gemeente of provincie
Naast een aanvrage bij de provincie moet steeds een aanvrage bij het rijk plaats vinden en bij de gemeente indien deze een eigen studiefonds heeft Naast een aanvrage bij de gemeente moet steeds ook een aanvrage bij de provincie en het rijk gedaan worden
Deze provinciale en gemeentelijke studietoelagen die m het algemeen slechts in de voim van een renteloos voorschot worden toegekend en die geen vrijstelling van collegegeld meebrengen — men houde hiermede rekening bij de opstelling van de begroting ‘ — noch een „inverdienrege- ling voor degenen die bij het ondeiwijs gaan, moeten doorgaans voor 1 februari 1965 worden ingediend
Studiefonds Limburg Bredestraat 21, Maas- tricht
Provinciaal Studiefonds van Gelderland * Studiefonds der provincie Friesland * Provinciaal Groninger Studiefonds * Studiebijdrage van de provincie Overijsel * Studiebeurzen van de provincie Utrecht * Studiebijdrage van de provincie Zuid-Holland * Stichting Zeeuws Studiefonds Dam 51, Mid- delburg
2 Enige Noord Biabantse gemeenten met een eigen studiefonds
Bergen op Zoom, Eindhoven, Etten, Goirle, Halsteren, ‘s-Hertogenbosch Oosterhout, Oss, Roosendaal, Steenbergen, Tilburg
* Zie de bekendmaking in de provinciale nieuws- bladen
III FISCALE GEVOLGEN
Het ontvangen van studietoeslagen kan fiscale ge- volgen hebben
1 hoofdstuk 7 van het boekje „Na het eindexa- men studeren” ‘, verkrijgbaar bij het Staats- drukkerij- en Uitgeversbedrijf te ‘s-Graven- hage Kosten ƒ250,
2 de brochure ,Student en Fiscus”, verkrijg- baar bij het Bureau Studentenbelangen”,
3 het boekje „Studiebeurzen en studiekosten” door drs E van der Wolk (Uitg J H de Bussy, Amsterdam, 1963 prijs ƒ 4 90)
Ook voor hen die geen studietoelagen ontvan- gen, kan kennisneming van deze lectuur van be- lang zijn
Voor nadere inlichtingen omtrent fiscale aangele- genheden wende men zich tot de inspecteur der directe belastingen van het ressort waaronder de woonplaats valt
IV NADERE INFORMATIES
1 De afdeling njksstudietoelagen van het Mmis- terie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap- pen heeft uitsluitend spi eekuur op donderdag van 14 00 tot 16 00 uur of na afspraak Rutgei Jan Schimmelpennincklaan 3, ‘s-Gravenhage
In dringende gevallen alleen na telefonische af- spraak 070-514551
2 Voor alle nadere informaties met betrekking tot rijks-, provinciale-, gemeentelijke- en an- dere studietoelagen kan men zich wenden tot de studentendecaan
3 Men dient steeds bij voorkeur schriftelijk mel- ding te maken van omstandigheden, zoals ziekte ed die vertraging van de studie met zich medebrengen
Drs M A F Th Jaspers 9
3
1
Enige
piovmciale
fondsen
Noord Brabants Studiefonds Stationsstraat 15, Tilburg
CONCERT IN DE AULA
Op 30 janiiat i om 20 00 uur geven de Solisten van Zagieh ondei leiding van Antonio Janigro een concert voor de Koninklijke Liedertafel in de aula van de hogeschool
Het programma vermeldt werken van Vivaldi,
Voor een 15-tal doctoraal studenten bestaat de gelegenheid om op maandag 1 februari 1965 met behulp van de computer een bednjfsspel te spelen
In dit bednjfsspel zullen de directies van vijf ziekenhuizen het hoofd moeten bieden aan een toenemende vraag naar ziekenhuisdiensten, wat problemen op het gebied van uitbreiding, nieuw- bouw, verpleegstersopleiding, aantrekken van eigen vermogen en vreemd vermogen op lange en korte lermijn e d met zich meebrengt
Uit de zich beschikbaar gestelde studenten zullen een vijftal ziekenhuis-directies geformeerd wor- den, die de vereiste beslissingen zullen moeten nemen De beslissingen worden door de com- puter verwerkt en de gevolgen daarvan worden onmiddellijk aangetoond
ZIJ die voor dit spel mteresse hebben kunnen zich opgeven bij Mej E Verwilligen, Economich In- stituut Tilburg, Hogeschool Telefoon 32060, toe- stel 112
A J van Reekeri J W. Gruyters
***
BUITENLANDSE BEURZEN
De Deense regering heeft voor het studiejaar 1965-1966 wederom een studiebeurs van een aka- demisch jaar te weten 8 maanden, ter beschikking gesteld ten behoeve van een Nederlandse student Eventueel is het mogelijk deze beurs te verdelen
over twee kandidaten
De Belgische regering stelt m het kader van het Nederlands-Belgisch Cultureel V erdrag voor het studiejaar 1965-1966 (1 oktober tot 31 juli 1966) een aantal beurzen ter beschikking van Nederlan- ders De beurzen zijn m principe bestemd voor hen die met hun studie reeds vergevorderd of pas afgestudeerd zijn en die in België hun weten- schappelijke onderzoekingen enige tijd wensen voort te zetten
De Noorse regering stelt vooi het jaar 1965 we- derom twee beurzen beschikbaar, een aan een Nederlands student en een aan een jonge leraar of toekomstig leraar, voor het volgen van een der zomercursussen aan de „International Summer School” van de Universiteit van Oslo
De „Deutscher Akadermscher Austauschdienst” te Bad Godesberg stelt voor 1965 twaalf beurzen voor Nederlandse studenten beschikbaar, voor
Bocchenni, Mozart
Rosmini,
Hindemith,
Sjostakovitsj en
CONCERT
in de aula van de Katholieke Hogeschool op zaterdag 30 januari 1965 om 20 00 uui, door
DE SOLISTEN VAN ZAGREB o 1 V Antonio Janigro
Programma
A Vivaldi Concert voor viool en orkest in C-dur
„Per la SS Assunzione di Maria Virgine” adagio — allegro
largo
allegro
L Bocchermi Concert voor violoncello en or- kest m B-dur
allegro moderato adagio non troppo rondo allegro
G Rossini Sonate no 6 voor violoncello en strijkers in D-dur „Das Gewitter”
allegro spirituoso
andante assai
das Gewitter (allegro) Pauze
P Hmdemith. Trauermusik, voor viool en strijkers
D Sjostakovitsj Scherzo, op 11
W A Mozart Divertimento in F-dur, KV 138 allegro
andante presto
Voor studenten van de hogeschool is de toe-
gangsprijs (normaal ƒ 4 80) gereduceerd tot ƒ 2 70, 1 deelneming aan een der zomercursussen van
exclusief f O 25 plaats bespreken
Men kan schriftelijk of telefonisch plaatsen reser- veren bij de restaiirateut van de Koninklijke Lie- dertafel, Willem Il-straat 29, telefoon 20643 te Tilburg
de universiteit en
2 deelneming aan muziekweken aan enkele con- servatoria in de Bondsrepubliek Duitsland
Nadere inlichtingen verkrijgbaar bij Bureau Stu- dentenbelangen
10
PROGRAMMA STUDIUM GENERALE
— Woensdag 27 januari Pierre Janssen over „Beeldende Kunst”
— Woensdag 3 februari Zijne Hoogwaaidige Excellentie Monseigneur G H de Vet over „De noodzaak van een zielzorg op Europees plan”
— Woensdag 10 en 17 februari Prof dr S J Geerls over „Erfelijkheidsleer in de moderne samenleving ”
*** Economie
Prof van de Klundert zal met ingang van maan- dag 18 januari zijn doctoraal colleges a n woens- dagnamiddag verplaatsen naar maandagnamiddag van 1600—1800 uur
Fmancieringsmogelijkheden van land -en tuin- bouw, door Mr Ph C M van Campen 119
Binnengekomen boeken 132 Boekbespreking
Econom c in theorie en praktijk,
door Prof Dr J E Andnessen
Besproken door Prof Dr Th C M J
van de Klundert 133
Economie m spiegelschrift,
door Prof Dr J E Andnessen Besproken door Prof Dr Th C M J
van de Klundert 133
Amhassadots days at the Netherlands Tiade Promotion Centie,
Besproken door Prof Dr A H M Albregts 134
Lector Lips zal de colleges aan op donderdagnamiddag 1700 uur
wiskunde geven
C I I van
voort- 14 00—
De doelmatigheid van het regionaal- economisch beleid in Nederland, door N D Vanhove
Besproken door Prof Dr K A M Bogaert
Bediqfseconomische
internationale „Joint
w de ont ikkelmgslanden,
door Drs H Willems Bcspioken door Prof Dr C F Scheffer
Van de spaarzame mens,
***
DICTAAT PROF GEERTMAN
aspecten Business
van de Venture”
13b
138
Op plm 20 januari 1965 zal het collegedictaat van PI of Geertman over zijn doctoraalcollegcs 1963- 1964 m druk verschijnen
Het dictaat handelt over het boek van Shilhng- law ,Cost accounting analysis and control’ , welke stof zowel vooi doctoraalstudenten, die het vak „Partiele Evenwichtstheone” voorbereiden als voor de candidaatsstudenten, die tentamen moeten afleggen in het vak „Organisatie van de Onder- neming’ van groot belang is Daarnaast zijn en kele colleges ovei de E E G -problematiek op genomen
Prof Geertman gaat volledig met de inhoud van dit dictaat akkoord en beveelt het voor boven- vermelde vakken aan
De prijs zal ongeveer ƒ 2,— bedragen De plaats van verkoop v/ordt ad valvas bekend gemaakt
W Stoer
H A E Mooren
***
Inhoudsopgave
Econom. Wetenschappen
door Dr W Eizenga
Besproken door Dr A A J Smulders 139
* * 4’r
Sociologie
KONGRESKOMMISSIE SI
Op 28, 29 en 30 april 1965 zal onder de titel , Krisis rond de Universiteif”, een sociologische visie op haar problematiek het 14e Kongres van de Sociologische Interakademiale worden gehou- den
V oor iedere sociologie-student bestaat de moge lijkheid zich op te geven voor de reeds bestaande werkgroepen om zich daardoor te informeren om tl ent het kongrcsthema
Nadere mededelingen daarover zullen wij U nog via een persoonlijk schrijven doen toekomen
Als sprekers zijn intussen aangezocht Prof Dr R A de Moor en Drs C E Vervoort (die binnenkort op dit onderwerp zal promoveren)
Het deelnemersgeld zal ƒ20,— bedragen, wat ge- zien het piogramma met 4 referaten, 3 of 4 eks- kursiemogelijkheden en een traditioneel groots slotfeest toch zeer acceptabel en attractief is
Wij zullen trachten U zoveel mogelijk op de hoogte te houden van verdere ontwikkelingen
Mej L M van Eek
h t ab actis Kongreskommissie
Inhoud
29e Jaargang
– No 3 –
december 1964 Blz
Enkele kwantitatieve problemen m de ekono- mische theorie, door Prof Di H Rijken
van Olst 103
De koersen van Nederlandse industiiele aandelen, door Drs H Douben 113
11
MEDEDELINGEN V AN DE REDAKTIE
– In principe verschijnt het Tilburgse Hogeschoolblad om de veertien dagen, met uitzondering van de academische vakanties.
– Men wordt verzocht adreswijzingen en foutieve adressering tijdig aan de redaktie bekend te maken.
– Kopie dient veertien dagen voor het verschijnen van het volgende num- mer in het bezit van de redaktie te zijn.
12