De gestolen staf van de pedel

‘Waar is de staf?’ Het laatste stof van de verbouwing van gebouw Cobbenhagen moet nog worden opgeveegd, als universiteitspedel Wilko Elsinga deze vraag krijgt. Zijn staf is het symbool van de waardigheid van de rector, de wetenschap, de universiteit. Een pedel loopt met die staf voorop in het cortège – de optocht van professoren in toga – bij officiële academische plechtigheden.De koffer met de staf was niet op zijn vaste plek. Een zoektocht gaat van start. Niets in gebouw Cobbenhagen en ook niets in Dante, waar tijdens de verbouwing de promoties gehouden werden. Zo’n staf, opgeborgen in een metalen flightcase van 1.80 meter lang, zie je niet snel over het hoofd. Dus blijkt al snel de bittere waarheid. “Hij was echt foetsie”, zegt Elsinga. “De enige vraag was: is-ie echt gestolen, of is het een studentengrap?”

De vlaggenmast

Het is eind augustus, minder dan een week voor de opening van het academische jaar. Een pedel met lege handen zou inderdaad een studentikoze prank kunnen zijn. Die hoop blijkt ijdel, de opening komt en gaat, maar zich bescheurende pranksters blijven uit.

Voor het cortège had Elsinga zijn ‘reservestaf’ gebruikt, zegt hij eufemistisch. Een stuk oude vlaggenmast met bovenop een grote uivormige koperen knop. Een cro magnon-staf vergeleken bij de echte van coromandelhout, met zijn fijnzinnig gesmede zilveren kop dat een zeilschip voorstelt. “Het is een echt kunstwerk en in 1927 gemaakt door de gerenommeerde edelsmederij Brom, daar is ook de keten van de rector gesmeed.”

De zilverboot

Pedel Wilko Elsinga

De waarde werd tien jaar geleden getaxeerd op 3.500 euro, maar, verduidelijkt Elsinga, dat is vooral de waarde van het werk dat er in is gestoken. Het blijkt een meer dan conservatieve schatting als de universiteit besluit dat er toch een replica van de staf moet komen. “Dat kost een veelvoud daarvan, laten we het daarop houden”, stelt de pedel. Het zilveren schip, de zeilen, de touwen, het is allemaal enorm bewerkelijk. Dat is, als je nog weet hoe het er precies uit zag. Ook dat was een probleem. “Er zijn wel foto’s, maar alleen van de voorkant. Van de achterkant hebben we niets. Gelukkig kon de restaurateur die het onderhoud verzorgt uit het hoofd een werktekening maken waarmee de nieuwe zilversmid aan de slag kon.”

En om een ingewikkelde klus nog ietsje pittiger te maken, was er ook nog eens strakke deadline. Nog maar zes weken tot de verjaardag van de universiteit, de dies, compleet met bezoekje van koningin Beatrix. Geen gelegenheid om de parade der professoren aan te voeren met een oud stuk vlaggenmast. Het lukt, maar net. Een uur voor aanvang scheurt de auto van zilversmid Kees Ketelaars het terrein van Tilburg University op. De nieuwe staf is klaar. Het is een prachtwerk, vertelt Wilko Elsinga. “Niet van de echte te onderscheiden, hij is echt heel goed.”

De Eland

“Je vraagt je toch af wie zo’n ding nou steelt”, filosofeert Elsinga. “De zilverwaarde is beperkt.” Hoe dan ook, de maanden verstrijken, de nieuwe staf voldoet prima en het laat zich aanzien dat het een mysterie zal blijven. Tot pedel Elsinga half januari een tele­foontje krijgt. Veilinghuis De Eland uit Diemen meldt zich, met vragen over een kavel dat daar is aangeboden. Een professoren-, of doctorsstaf, met daarop de naam R.K. Handelshoogeschool. In een ver verleden de naam van Tilburg University dus of de heer Elsinga meer informatie kon verschaffen over de achtergrond ervan. De staf zou uit de nalatenschap van een oud-hoogleraar of promovendus komen. “Ik zei: dat zegt me wel iets, heeft u misschien een foto? Die bleek al op hun site te staan en het was inderdaad mijn staf.” De ingeschakelde politie neemt de staf in beslag, waarna pedel Elsinga zijn oude staf op dinsdag 29 januari in Diemen mag afhalen.

Terug of niet, Wilko Elsinga blijft in het vervolg zijn pedellenwerk doen met de nieuwe pedellenstaf. “Die kan uit elkaar en is ook veel minder kwetsbaar dan de oude. Vooral het touwwerk moest regelmatig gerestaureerd worden. We slaan die nu maar op als historisch stuk.” En soms, meldt hij, zijn er gewoon te veel profs voor één cortège en maken ze er twee van. Dan komt de originele staf nog goed van pas.

Academische woordenlijst

Cortège: De parade van professoren in toga bij universitaire plechtigheden zoals de opening van het academisch jaar, promoties en de dies. Voorop in het cortège loopt de pedel met zijn staf.

Dies: (spreek uit die-jes) Voluit dies natalis (Latijn voor geboortedag). De verjaardag van de universiteit waarop traditioneel twee faculteiten een cadeautje mogen uitdelen in de vorm van een eredoctoraat.

Hora est: Latijn voor ‘het is tijd’ en catchphrase van pedellen, Zij roepen dit zo hard mogelijk na de openbare verdediging van een proefschrift om aan alle discussie een eind te maken en eventueel ingedommeld publiek wakker te laten schrikken.

Pedel: De pedel (spreek uit puh-del) draagt bij officiële academische gelegenheden de staf van de universiteit en net als de hooggeleerde dames en heren professoren een toga. Hij (of zij) is vooral in beeld als TomTom van het cortège en tijdwaarnemer bij promoties.

Rector: Voluit rector magnificus (Latijn voor schitterend heerser). Het wetenschappelijke opperhoofd van een universiteit. Zijn (of haar) waardigheid blijkt uit een ambtsketen en een staf. De keten wordt om de nek gedragen, de staf door de pedel.

_Advertentie.