Oorlogsvakantie
Stel, je bent op zoek naar een leuke vakantie. Op de site van een reisorganisatie kom je de volgende tekst tegen: ‘Superaanbieding! Vijf dagen in een land op randje burgeroorlog. In de prachtige Egyptische badplaats Hurghada bent u veilig en van alle gemakken voorzien. ’s Nachts kunt u zien hoe de hemel oplicht door explosies. Een gids zal u op geschikte momenten door de nabijgelegen slagvelden rondleiden. Actueel, aangrijpend en toch 100% veilig. Boek nu!’
Is dit de toekomst?
Onlangs had ik voor de Univers een interview met filosoof Ruud Welten. Hij heeft een boek geschreven over toerisme, Het ware leven is elders. Daarin typeert hij de moderne Westerse toerist als een tegenstrijdig figuur. Zaken als comfort, luxe en veiligheid staan hoog op zijn verlanglijstje wanneer hij erop uit trekt. Tegelijkertijd verlangt hij naar authenticiteit. De moderne toerist wil plaatsen bezoeken die ‘echt’ zijn. Daarom is Auschwitz een toeristische attractie geworden, meent Welten. En heb je tegenwoordig zoiets als sloppenwijktoerisme, waarbij Westerlingen onder begeleiding Braziliaanse favela’s bezoeken. Want daar is het leven tenminste nog lekker authentiek.
Na het interview zag ik ’s avonds op televisie hoe de onrust in Egypte aanhoudt maar de Nederlandse regering nog altijd geen negatief reisadvies heeft gegeven. De Nederlandse toeristen die nog in Egypte vakantie vierden waren niet echt ongerust. Misschien, dacht ik, vinden sommigen het daar zelfs ontzettend leuk. En vormt die groep de volgende generatie in het toerisme. Want voor de moderne toerist, met zijn paradoxale behoeften, moet Egypte een soort walhalla zijn. Enerzijds kun je daar heerlijk vertoeven in resorts waar het je aan niks ontbreekt en waar je bovendien veilig bent. En tegelijkertijd zit je bovenop het ‘echte leven.’ Want wat is er authentieker dan opstanden, geweld, moord en drama? Die combinatie staat garant voor goede reisverhalen. ‘Ik was erbij,’ kun je tegen familie en vrienden zeggen bij terugkeer op Nederlandse bodem. ‘Terwijl wij caipirinha’s dronken reden vlakbij de tanks door de straten.’ Dat is even wat anders dan standaardkiekjes van de Eiffeltoren laten zien.
Het klink misschien vergezocht. Aan de andere kant vertelde een kennis, laten we haar Jona noemen, laatst aan mij dat ze een georganiseerde reis door Cambodja had gemaakt. Tijdens die reis stopte de bus voor een uur bij een opvangkamp voor vrouwelijke overlevenden van Pol Pot. Onder zijn bewind zijn zo’n twee miljoen Cambodjanen om het leven gebracht. De vrouwen in het opvangkamp hadden het regime van Pot weliswaar overleefd maar hadden de meest gruwelijke dingen meegemaakt (verkrachting, mishandeling, verminking). De Westerse toeristen mochten even een uurtje met deze vrouwen een vaas kleien. ‘Want lekker bezig zijn is goed voor ze,’ zei Jona. Ondertussen vertaalde een tolk een paar verhalen van de vrouwen. Hoe ze bijvoorbeeld met gloeiende poken waren bewerkt. Na een uur stapten de toeristen weer in de bus, terug naar het hotel, waar de koude schotel al klaarstond. ‘Een heftige maar superleerzame ervaring,’ zo omschreef Jona het uitstapje.
Zo bezien is de stap naar vakanties in oorlogslanden niet zo heel erg groot.
Bart Smout is redacteur bij Univers. In de komende Univers (5 september) een uitgebreid interview met Ruud Welten.
Advertentie.
