Debat toekomst universiteiten vraagt om meer urgentie

Het nieuwe academische jaar is begonnen en daarmee dendert de discussie over de toekomst van de universiteit voort. Zo vond afgelopen zomer voor de tweede keer de Duin & Kruidbergconferentie van VSNU en het Rathenau Instituut plaats. De bijeenkomst had alles in zich om actuele problemen te bespreken. Toch was de bijeenkomst te vrijblijvend en miste er een kritische ondertoon, vindt Science in Transition.

“Wij vonden een merkwaardig gebrek aan urgentie uit de discussies spreken’’, melden de initiatiefnemers van Science in Transition. “Op een paar ‘prikkelende stellingen’ van Barend van der Meulen van het Rathenau Instituut na, is geen onvertogen woord gevallen.’’

Bij de conferentie kwam een indrukwekkende rij sprekers aan bod, zoals oud-ING-topman Jan Hommen en Jet Bussemaker (minister OCW). Ieder sprak vanuit zijn eigen achtergrond over de toekomst van de universiteit. Een groep studenten ging in gesprek met Jet Bussemaker. De conclusie: de belangrijkste taak van universiteiten is dat studenten goed onderwijs krijgen en dat ze worden opgeleid tot kritische denkers. Een mooi ideaal, maar hebben universiteiten wel de capaciteit om studenten dit goede onderwijs te bieden? En leren de studenten wel kritisch genoeg denken? “Er is kennelijk een gebrek aan algemene academische vorming, zoals Liberal Arts and Sciences dat biedt’’, stelt Science in Transition. “De vraag is hoe universiteiten dit type onderwijs verder kunnen uitbreiden en integreren in de diverse studies, vooral in de exacte en levenswetenschappen.’’

Ook stelt de organisatie vragen over de internationale samenwerking tussen universiteiten. “De keus voor onderzoeksonderwerpen wordt nu vooral bepaald door de potentiële academische impact die de resultaten van het onderzoek kunnen hebben als ze leiden tot Engelstalige internationale publicaties’’, vinden de initiatiefnemers. “In de geesteswetenschappen, de sociale wetenschappen en de economische wetenschappen worden problemen waar kennis juist lokaal impact zou kunnen hebben dan minder gauw onderwerp van onderzoek.’’

Science in Transition
De initiatiefnemers van Science in Transition zijn vijf wetenschappers die menen dat het nodig is om kritisch te blijven kijken naar de wetenschap. Veranderingen in het systeem zijn noodzakelijk om de wetenschap te verbeteren. Een belangrijk punt op de agenda van de organisatie is de kwaliteit van onderzoek. De hoeveelheid publicaties die een wetenschapper op zijn naam heeft staan, lijkt vaak belangrijker dan de kwaliteit en maatschappelijke relevantie van het onderzoek. Een ander onderwerp waar Science in Transition zich op richt, is het universitaire onderwijs. Universiteiten lijken te veel afhankelijk te zijn van het geld dat ze binnenhalen, waardoor er soms te weinig wordt gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs. “Het opleiden van studenten is een kerntaak van de universiteit, maar die is in de verdrukking gekomen door de enorme toename van het aantal studenten.’’

Position paper
Om hier verandering in te brengen, presenteerde Science in Transistion vorig jaar een position paper met daarin alle kritische noten. Dit was tegen het zere been van veel academici, maar er waren er ook genoeg die de probleempunten herkenden en de organisatie begonnen te steunen. De discussie over de toekomst en verbetering van de universiteit kwam op gang. Nu, bijna een jaar later, is de beweging een stuk verder. Veel van de gesignaleerde problemen zijn bespreekbaar geworden. Verandering van het systeem is deels gaande, al zal deze transitie nog jaren duren. Op 3 december organiseert Science in Transition een symposium om het debat voort te zetten en tot concrete plannen te komen.

_Advertentie.