Euthanasie: geen exclusief christelijk monopolie?

Het land is in rep en roer over euthanasie. Waarom? Vanwege het meest recente rapport van de commissie Schnabel (niet deze, maar deze) kwam het maatschappelijke debat al los. En de afgelopen dagen werden we bovendien ook nog eens getrakteerd op een 2DOC-documentaire over ‘De Levenseindekliniek’. En dat maakt de tongen helemaal los. Een schande roept de één. Een goed idee roept een tweede. Hoe je denkt over euthanasie, is een kwestie van geloof, roept een derde. Nee hoor, roept Kees van der Staaij (de vierde): iemands geloofsovertuiging hoeft niet per se een reden te zijn om tegen of voor te zijn. Hij stelt: ‘Je hoeft geen christen te zijn om tóch grote waarde toe te kennen aan de bescherming van het leven’. Maar hoe zit dit nu precies met euthanasie? Hoe ziet het Nederlandse publiek deze zaak? Wie is er voor, wie is er tegen?

Eerst maar eventjes: Hoe kijkt het Nederlandse publiek in vergelijkend perspectief aan tegen deze kwestie? Het grafiekje hieronder laat, op een schaal van 1 tot 10, zien dat ons kikkerlandje behoorlijk tolerant is als het gaat om beëindigen van het leven.

Het is duidelijk: In landen als Nederland is men gemiddeld genomen positiever over euthanasie dan in zo’n beetje de rest van de Europese landen. Tezamen met de Fransen, Belgen, Zweden en Denen is ons volkje uiterst tolerant te noemen. We zijn koplopers, man! In de loop van de tijd zijn we bovendien steeds toleranter geworden.

Maar hoe zit het dan met de claim van Kees van der Staaij die, wijzend op wat meer behoudende uitspraken van VVD’er Lockefeer en D66’er Schnabel, stelt dat het ‘dom zou zijn om de waarde van bescherming van het leven als exclusief christelijke waarde te zien’? Voor de beantwoording van die vraag gaan we eerst te rade bij Eva Jaspers en haar collega’s Marcel Lubbers en Nan Dirk de Graaf. Zij hebben daar enige tijd geleden al onderzoek naar gedaan. Jaspers en haar collega’s constateren dat vooral vanaf de jaren zeventig de tolerantie sterk groeide, en dat na een periode van sterke groei het Nederlandse publiek het hogere tolerantieniveau vasthield. Zij verklaren de groei van tolerante denkbeelden vooral uit de invloed van religie. Religieuze mensen zullen vaker, om verder begrijpelijke redenen, tegen het recht op euthanasie zijn. En omdat er nou eenmaal veel mensen de kerk inmiddels verlaten hebben zijn Nederlanders toleranter geworden. Bovendien wordt de invloed van religie sterker, zo constateren de onderzoekers. Religieuzen volharden dus in hun anti-euthanasiedenkbeelden en niet-religieuzen worden almaar toleranter.

Deze onderzoeksresultaten resoneren sterk met onderzoek waaruit blijkt dat Nederland één van de meest geseculariseerde landen ter wereld is, waar bovendien religieuzen volharden in hun traditionelere opvattingen. Niet de seculieren, waar Van der Staaij op hoopt, maar christenen zijn vooral tegen. Maar goed, het kan natuurlijk dat recentelijk wat VVD’ers, D’66-ers of andere electoraten die van huis uit niet bekend staan om hun christelijke inborst, zich zorgen zijn gaan maken over de bescherming van het leven. Eind 2013 heb ik een vragenlijstonderzoek gedaan onder een representatieve uitsnede van de Nederlandse bevolking. Gevraagd naar de mening over de stelling ‘Het moet mogelijk zijn dat een dokter iemand op eigen verzoek uit zijn of haar lijden verlost’ antwoordde verschillende kiezersscharen, op een schaal van 1 tot 5, als volgt:

Kiezers van de PvdA, VVD, SP, GroenLinks, PVV én D66 lijken dus verenigd in hun instemming met vrijwillige levensbeëindiging. Zelfs CDA’ers hebben een relatief instemmende blik op de kwestie. Alleen van CU- en SGP-stemmers – de christelijkste kiezersscharen in Nederland – kun je zeggen dat ze ’tegen’ zijn.

Wellicht hoopt Kees dat seculieren ook een duit in het christelijke zakje doen als het gaat om (de strijd tegen een al te losbandige) euthanasie – maar veel hoeft onze orthodoxe held er niet van te verwachten. De afgelopen tijden is de weerstand tegen euthanasie steeds uitsluitender een kwestie geworden van christenen. En seculiere kiezersscharen staan en masse diametraal tegenover Van der Staaij zijn ideetjes rondom euthanasie. Huppakee, een christelijk monopolie, dat is mijn idee!

PA

_Advertentie.