NWO is ‘ongeloofwaardig en functioneert niet’

Het nieuwe kabinet is nog niet gevormd, of ze hebben al een wensbriefje gehad van wetenschapsbolwerk NWO. Of ze één miljard extra willen overmaken. Voor wetenschappelijk onderzoek van wereldklasse. De reactie van Tilburgse rechtshoogleraar Rob van Gestel: “Je broek zakt er spreekwoordelijk van af.”

Update 20-3-2017. NWO reageert en stelt dat de NWO-procedures de afgelopen jaren juist zijn geprezen, door “opeenvolgende zelfstandige evaluatiecommissies.” Ook zou uit Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) blijken dat het beoordelingssysteem de Nederlandse wetenschap sterker maakt. En de NWO organiseert werkconferenties, “om te komen tot werkbare maatregelen.”

Rob van Gestel reageert: “IBO? Sinds wanneer doen die aan wetenschappelijke evaluaties? Laat je als NWO nou eens evalueren door onafhankelijke en kritische wetenschappers. Als je verantwoordelijk bent voor de verdeling van wetenschapsbudgetten, dan lijkt me dat wel het minste.” Over de werkconferenties: “Dit soort praatsessies zouden niet georganiseerd moeten worden door degene die zelf in de beklaagdenbank zit. Iedereen met enig gevoel voor eerlijke procedures zou dat moeten begrijpen.”

Gevraagd waarom NWO zich niet laat beoordelen door onafhankelijke wetenschappers, reageert NWO tegen Univers: “OCW is opdrachtgever van NWO en is het dus aan OCW om een internationale commissie in te stellen die NWO vervolgens evalueert. In die commissie zitten overigens ook wetenschappers.” En: “Verder neemt NWO het probleem van de aanvraagdruk zeer serieus en betrekt daarbij juist zoveel mogelijk wetenschappers die te maken hebben met de NWO-procedures.”

Van Gestel besluit zijn kritiek: “Maar dit is vechten tegen de bierkaai. Zolang er geen politieke druk komt om NWO eens daadwerkelijk kritisch onder de loep te houden, heeft kritiek weinig zin, vrees ik.”

//

De NWO schuwt de grote woorden niet: de Nederlandse economie heeft ‘dringend’ behoefte aan excellent onderzoek. We hebben volgens de organisatie wetenschappelijke doorbraken nodig, fundamenteel én toegepast onderzoek en bovendien een brede wetenschappelijke basis, om voorbereid te zijn op de toekomst. Daarbij wijst NWO erop waar het nu mis gaat in de financiering van wetenschap.

Hypocriet, zegt Van Gestel: “Net als iedereen in de wetenschap ben ik voor meer geld, maar de NWO heeft zelf jarenlang meegedaan aan het beleid dat ze nu veroordelen. Namelijk: verhogen van de aanvraagdruk en zorgen dat het onderzoeksgeld niet rechtstreeks naar de universiteiten gaat, maar in competitie verdeeld moet worden.”

In de Position paper 2017 stelt de NWO dat publiek-private samenwerking noodzakelijk zijn en dat wetenschap zich moet vertalen in innovatieve toepassingen. Maar de organisatie stelt ook dat er door krappe budgetten en de vele matchingsverplichtingen te weinig geld te besteden is. Daarvoor is dus meer geld nodig. Krom, vindt Van Gestel. De NWO heeft zelf “van harte” meegedaan aan het beleid rondom matching, terwijl er veel kritiek op was, onder meer van voormalig KNAW-voorzitter Willem J.M. Levelt (zie hier, onderaan in de reacties).

Dat NWO nu om een miljard meer vraagt, strijkt bij Van Gestel tegen de haren in: “Een volkomen ongeloofwaardige organisatie,” kenschetst hij NWO, “waar veel teveel geld aan de strijkstok blijft hangen.” Van Gestel stelt dat er teveel geld nodig is om het beperkte budget eerlijk te verdelen. Hij stelt bovendien dat herhaaldelijk uit onderzoek is gebleken dat NWO niet goed functioneert als het gaat om het selecteren van het beste onderzoek. “Iedere keer als daarover echter een studie verschijnt, wijst NWO naar de overheid die haar te weinig geld geeft.”

Eén zo’n studie waar Van Gestel op doelt verscheen in 2013 in het Nederlands Juristenblad (zie deze overzichtspagina). Hoogleraar rechtsfilosofie Wibren van der Burg rekent door waarom de selectie van NWO niet deugt wat betreft de Maatschappij- en Gedragswetenschappen. De NWO-voorzitter van die groep, Pieter Hooimeijer, reageerde. Hij zei dat het duurder is als faculteiten zelf het geld verdelen. Van Gestel: “Terwijl daar geen enkel bewijs voor is. Je broek zakt er spreekwoordelijk van af.”

Van Gestel vraagt zich af waarom de NWO zich niet eens kritisch laat toetsen door een onafhankelijke wetenschapper. Maar NWO heeft zich toch wel eens laten doorlichten? “Die evaluaties kunnen geen enkele toetst der kritiek doorstaan, als het gaat om de methode,” zegt Van Gestel. “Dat is schandalig voor een organisatie die zelf verantwoordelijk is voor beoordeling van de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek.”

_Advertentie.