Tilburg roert zich in Europa

De Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx (D66) bracht vorige week een tweedaags bezoek aan het Europees Parlement in Brussel om haar advies over sociale innovatie te presenteren. Univers mocht meekijken in de machinekamers van de Europese politiek.

Het is negen uur als de plenaire vergadering van het Europees Comité van de Regio’s na een lange dag ten einde loopt. De vrouw die voor mij zit – ‘EPP coordinator’ volgens het bordje op haar desk – verwisselt haar hoge hakken voor een paar donkerblauwe AllStars. Terwijl de zaal langzaam leegstroomt wordt er nog wat gepraat over voetbal en het songfestival – tenslotte óók belangrijke Europese onderwerpen.

De Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx zondert zich even af om te bellen met haar oudste dochter, die midden in haar eindexamens zit. “Ze staat er goed voor, maar het blijft natuurlijk spannend”, zegt Hendrickx als we niet veel later aan tafel zitten bij The Staff, het vaste restaurant van de Nederlandse delegatie in de Europese wijk in Brussel. 

De plenaire vergadering (foto: European Parliament)

Comité van de Regio’s

Zelf heeft Hendrickx ook een belangrijke dag achter de rug. Vandaag kwamen regionale bestuurders uit alle EU-landen samen in Brussel om twee dagen lang te vergaderen over grote maatschappelijke vraagstukken: de hoge werkloosheid, de vluchtelingenstroom, polarisatie, radicalisering, de opkomst van rechts-populisme, het afgenomen vertrouwen in Europa, het verloren contact met de burger.

De rapporteurs – burgemeesters, wethouders en gedeputeerden van Europese steden en provincies – presenteren tijdens de plenaire zitting hun rapporten, waarin ze een advies over deze maatschappelijke uitdagingen uitbrengen aan Europa. Over elk advies wordt gestemd: de overige leden van het Comité kunnen het advies aannemen of verwerpen.

Marcelle Hendrickx is in Brussel om haar advies over social innovation te verdedigen. Het is de eerste keer dat ze optreedt als rapporteur, zegt ze in de microfoon als het haar beurt is om het Comité toe te spreken. Daarna vertelt ze wat social innovation inhoudt, wat het op kan leveren en waarom voor echte innovatie méér nodig is dan technologie. Ze spreekt in het Nederlands; de Europeanen in de zaal luisteren met headsets naar tolken, die de woorden van Hendrickx razendsnel vertalen naar het Frans, Portugees, Duits, Fins, Bulgaars of één van de andere de vierentwintig officiële talen die in de lidstaten worden gesproken.

“Ik weet dat het rapport na vandaag in een la verdwijnt, en dat is prima”

Hendrickx’ rapport wordt goedgekeurd, haar advies aangenomen. De sfeer in The Staff is feestelijk. We steken onze glazen prosecco in de lucht, proosten op het succes. Hendrickx bedankt haar team. Samen hebben ze lang naar dit moment toegewerkt. “Het hele proces heeft ongeveer een jaar in beslag genomen”, vertelt politicoloog Ranjith Clemminck, sinds januari Hendrickx’ rechterhand. En ook al zit Hendrickx’ taak als rapporteur erop, klaar is ze niet. “Hopelijk begint het nu pas echt”, zegt ze. Het afleveren van een rapport is voor Hendrickx niet het doel van haar rapporteurschap, haar wezenlijke taak is er niet mee volbracht.

Een rapport is maar een rapport, zegt ze. Hendrickx hoopt dat haar advies een aanzet is om in Europa op een andere manier over innovatie na te denken. “Ik weet dat het rapport na vandaag in een la verdwijnt, en dat is prima”, zegt ze eerder die middag, als ze in een krap kantoortje met een fantastisch uitzicht op politiek Brussel praat met Europarlementariër en Tilburg University-alumnus Matthijs van Miltenburg. “Wij vragen aan Europa: kijk naar je beleid, je programma’s, je fondsen. Zijn die ‘social innovation-proof’? Dat gesprek hopen we hiermee in gang te zetten.”

Het Comité van de Regio’s, de spreekbuis voor lokale overheden in Europa, biedt volgens Hendrickx een uitgelezen kans om social innovation op de Europese agenda te zetten. “Het Comité is niet zozeer politiek van belang. Het is een platform dat je moet gebruiken om onderwerpen die lokaal spelen te agenderen in Europa – dát is belangrijk.”

Marcelle Hendrickx verdedigt haar rapport (foto: European Parliament)

Usual suspects

Volgens Hendrickx is social innovation voor lokale en regionale overheden een belangrijk instrument om grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. ‘Social innovation as a new tool for creating growth and jobs’, is de titel van haar rapport. In het huidige Europese beleid ligt de nadruk te eenzijdig op de technologische kant van innovatie, zegt Hendrickx. Ideeën die vanuit de samenleving ontstaan krijgen nauwelijks kans. Maar ook de ‘gewone’ mens is een belangrijke aanjager van vernieuwing, en voor echte innovatie is meer nodig dan technologie. Niet alleen bedrijven moeten aanspraak kunnen maken op Europese fondsen en programma’s, maar ook burgers, onderwijs- en kennisinstellingen en non-traditionele instituties. “Als we op zoek gaan naar samenwerkingsverbanden, moeten we niet alleen met de ‘usual suspects’ om tafel gaan zitten”, aldus Hendrickx.

Tilburg geeft al jaren het goede voorbeeld. Social innovation is een belangrijk speerpunt in het beleid van de gemeente. De Proeftuin Dementie illustreert hoe social innovation werkt in onze stad, schrijft Hendrickx in haar rapport: “Daar werken bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen, verplegers én patiënten en hun families samen zodat patiënten langer en fijner thuis kunnen wonen. De technologische innovaties die daarbij worden ingezet zijn ontwikkeld met deze verschillende groepen.”

Typisch Tilburg

Ook Tilburg University is actief op het gebied van social innovation. Tijdens de opening van het Academisch Jaar 2013-2014 noemde hoogleraar Ton Wilthagen social innovation zelfs ‘typisch Tilburg’. Maar de universiteit loopt door het huidige EU-beleid tegen muren op, zegt Marcelle Hendrickx. “Tilburg University maakt deel uit van een netwerk van universiteiten in vijf verschillende EU-landen, die bezig zijn met de wetenschappelijke ontwikkeling van social innovation.

“De universiteit loopt door het huidige EU-beleid tegen muren op”

Maar in Europa krijgen de universiteiten op dit moment niets voor elkaar. Al die partners die zich bezighouden met social innovation haken af als ze hun initiatieven in een Europese samenwerking ondersteund proberen te krijgen.” Hendrickx hoopt dat de EU in de komende jaren een meer open houding zal aannemen ten opzichte van ideeën uit de samenleving. Misschien wordt ‘typisch Tilburg’ dan wel ‘typisch Europa’.

Voordat we Brussel verlaten, drinken we nog een kopje koffie op een terras in de zon. Ik moet denken aan iets wat Hendrickx een dag eerder zei over het belang van ‘unusual suspects’. Hendrickx mocht twee journalisten meenemen naar Brussel op kosten van de gemeente. Waarom koos ze voor een studente journalistiek van Hogeschool Fontys en een redacteur van Univers? Ze kon zich evengoed laten flankeren door twee ervaren journalisten van een krant of een dagblad. “Was dat een bewuste keuze, om niet de ‘usual suspects’ uit te nodigen?”, vraag ik. Ze denkt even na. Niet echt, antwoordt ze dan. “Maar het past wel bij mijn manier van denken. Ik doe de dingen graag op een andere manier, ik zoek naar creatieve oplossingen. En ik vind het heel belangrijk om kansen te bieden aan jong talent.” Nu Europa nog.

_Advertentie.