Verengelsing slecht voor de emancipatie lagere klassen

De verengelsing van het onderwijs wekt veel discussie op. Landelijk dan, want op de Universiteit van Tilburg stuitte de Language Policy nauwelijks op weerstand. Wel blijven alle dagbladen consequent Universiteit van Tilburg schrijven en geen Tilburg University. Het verzet komt dus eerder van buiten.

Voorzichtig

Uit de meest recente gegevens blijkt dat 20% van de (bachelor-)studenten op een universiteit volledig Engelstalig onderwijs volgt en op het hbo is dat 8%. Bij hogescholen is dat vooral bij de kunst- en toerismeopleidingen.  Uit een vergelijkend onderzoek van de commissie onder zeven niet-Engelstalige landen in de EU blijkt dat Nederland de meeste Engelstalige opleidingen aanbiedt in het hoger onderwijs.

De KNAW maant tot voorzichtigheid bij het afschaffen van Nederlands in de medezeggenschap.”Bij medezeggenschap kan de keuze voor het Engels leiden tot uitsluiting van groepen die deze taal minder goed beheersen; vaak is dat het ondersteunend en beheerspersoneel. Een keuze voor het Nederlands leidt dan weer tot moeizame participatie van buitenlandse studenten en staf. De verkenningscommissie acht het van belang dat instellingen hiervoor een oplossing kiezen die leidt tot zo goed mogelijke participatie van alle groepen”. Parallel taalgebruik wordt geadviseerd zodat alle werknemers en studenten zich in hun eigen taal kunnen uiten in medezeggenschapsvergaderingen maar ook op bestuurlijk en sociaal niveau in de werkkamers. 

Maar de KNAW neemt geen stelling, ze geeft de randvoorwaarden aan. Het geven van een taalcursus aan een docent is niet genoeg. Er moet een gedegen flankerend beleid zijn, maar zonder afvinklijstjes. Ze denken daarbij aan het trainen van de didactische vaardigheid om goed onderwijs in een vreemde taal te geven. Bijvoorbeeld het geven van voorbeelden die inspelen op de actualiteit of de belevingswereld van studenten, het rekening houden met taalvaardigheid bij de beoordeling van papers of tentamens en het trainen van taalvaardigheden bij de studenten. 

Een vaak genoemd argument bij taalkeuze betreft de voorbereiding op de arbeidsmarkt. De veronderstelling daarbij is dat de arbeidsmarkt steeds internationaler wordt en dat daarom een bepaalde opleiding in het Engels moet worden aangeboden. In de praktijk blijkt de arbeidsmarkt voor afgestudeerden in het hoger onderwijs  van een grote diversiteit te zijn aldus de commissie van het KNAW. Soms is de beroepspraktijk inderdaad heel internationaal, maar in veel gevallen is die gewoon Nederlands.

Slecht voor de maatschappelijke klimmers

Engelstalig onderwijs lijkt een overwegend negatieve invloed te hebben op studenten met een migratieachtergrond en studenten die afkomstig uit achtergestelde milieus. Studenten uit de betere kringen hebben al veel langer Engels als tweede taal gebruikt en hebben geen moeite met onderwijs in het Engels. De doorstroming van het HBO naar de universiteit zou hierdoor ook belemmerd kunnen worden. Maar zegt de KNAW, deze onderwerpen vragen om meer onderzoek. 

Valorisatie

De verengelsing van de universiteiten staat wel op gespannen voet met de vraag naar valorisatie, maatschappelijke toepassing en toegankelijkheid van wetenschappelijke inzichten, onder meer in het publieke debat. Nu dat debat zich grotendeels in het Nederlands afspeelt, is het van belang dat academici en wetenschappers hun inzichten in goed Nederlands kunnen uitleggen.