Boekpresentatie ‘Tilburgh University’: kritisch op taalbeleid universiteit

Boekpresentatie ‘Tilburgh University’: kritisch op taalbeleid universiteit

De boekpresentatie van ‘Tilburgh International’ van Yves Petry zorgde voor een interessante discussie over de verengelsing van het hoger onderwijs. “Waar is de trots van de universiteit naartoe”, vroeg de Vlaamse schrijver zich hardop af.

Op uitnodiging van festival Tilt verbleef de Vlaamse schrijver Yves Petry vijf dagen in Tilburg. Hij verkende streek en stad grondig, fietste zelfs naar de Loonse en Drunense duinen en kon niet anders dan concluderen dat hij Tilburg een merkwaardige plek op aarde vindt. “200.000 inwoners, maar waar je ook kijkt of bent, het lijkt op een dorp van 10.000 inwoners.”

Het resultaat van zijn verblijf uit zich in ‘Tilburgh International’. Petry: “Er was van alles dat mij choqueerde, maar Tilburg University spande de kroon. Ik schrijf graag vanuit een zekere woede of ongenoegen, en dat werd nergens zo hard opgewekt als hier op de campus.” Duidelijke taal van de Vlaamse schrijver, die naar eigen zeggen een week of twee schreef aan het boek.

Gesprek

Yves Petry ging samen met Sander Bax (universitair hoofddocent literatuurwetenschappen) en Jos Swanenberg (bijzonder hoogleraar van het departement culture studies) het gesprek aan over de vergaande internationalisering aan Tilburg University. Anneroos Goosen, programmamaker bij Tilt, leidde het gesprek in goede banen. Ze opende de discussie met een krantenkop: “Engels als voertaal vernietigt het Hoger Onderwijs”, om de toon maar meteen te zetten.

“Een harde kop”, vond ook Jos Swanenberg. Toch zag hij er wel een kern van waarheid in, namelijk dat het Nederlands wordt beschadigd als het bepaalde functies mist. “Als de academische voertaal 100 procent Engels wordt, zou dat een enorm verlies zijn voor het Nederlands.” Ook Sander Bax zag de dominantie van Engels als gevaar voor het Nederlands, maar hij benadrukte ook dat het een gevaar is voor de student: “Door de toename van Engelse vakken ontstaat minder ruimte voor Nederlandse taalvaardigheid. En dat hebben ze op de arbeidsmarkt hard nodig.” Een belangrijk punt voor de internationalisering vanuit Tilburg University is juist dat ze studenten willen voorbereiden op zowel de Nederlandse als de Engelse arbeidsmarkt. Daar wilde Petry wel even kort op reageren: “95 procent van de studenten komt op de Nederlandse arbeidsmarkt terecht.”

Anneroos Goosen benadrukte dat de internationalisering bij uitstek een economisch argument is. Dat thema willen ze vandaag zo min mogelijk behandelen. De focus ligt op wat het voor de Nederlandse mensen betekent om in te leveren op hun taal, of om het Nederlands gemarginaliseerd te zien worden ten opzichte van het Engels. Petry omzeilt met gemak de economische kaders en weet wel waar de drang naar internationalisering vandaan komt: “Het getuigt van culturele kruiperigheid dat alles in het Engels moet. Memo’s, vergaderingen, informele gesprekjes. Het is hier een internationaal, neutraal terrein. Zonder eigen cultuur. Die wordt weggemoffeld.”

“Het is hier een internationaal, neutraal terrein. Zonder eigen cultuur. Die wordt weggemoffeld”

Petry vervolgt: “Die toestroom van internationale studenten komt doordat het niveau van Engels hier niet zo hoog ligt. Die gaan niet naar een echte Engelstalige universiteit, dat is te hoog gegrepen. Het niveau hier benen ze gemakkelijk bij. Waar is dan de trots van de universiteit gebleven, vraag ik me af?” Swanenberg is het daar niet mee eens: “Ze komen naar Nederland omdat het hier veel goedkoper studeren is dan in Engeland.” Ook een goed punt.

Economie

Het gesprek kruipt toch even terug naar het economische kader: het doorgedreven rendementsdenken, om precies te zijn. “Dat is het punt dat we nu vergeten”, zegt Jos Swanenberg. “Studentenaantallen zijn het belangrijkst. Vallen die tegen, wordt de gezondheid van de opleiding in twijfel getrokken. Het is marketing. Zoveel mogelijk studenten inlijven voor je opleiding. Zo organiseren Nederlandse universiteiten zich en als dat niet verandert, blijft de internationalisering doorstoten. Het is een structureel beleidsprobleem.” Dus worden steeds meer bachelors Engelstalig. Daar maakt Sander Bax zich zorgen over en hij ziet het domino-effect al voor zich: “Middelbare scholen gaan dan ook Engels boven Nederlands verkiezen. Dat sijpelt dan door naar de hele maatschappij.”

Toch schoffelen Bax en Swanenberg het Engels liever niet helemaal onderuit. “Wetenschap is Engels. Het moet dus een belangrijke plaats houden binnen ons onderwijs”, vinden beide heren. “Maar de talen moeten dan wel op gelijke voet staan, en dat is niet wat er nu gebeurt”, zegt Swanenberg. “Het Engels domineert. Scripties moeten in het Engels, ook als je onderzoek doet naar ‘De rol van regionale identiteit op nieuwjaarstoespraken van Commissarissen van de Koning op gemeentes’. Dat is ongemakkelijk.” “Absurd,” vindt Yves Petry. “Ik denk dat het een mentaliteitsprobleem is. Een gebrek aan culturele eigenheid, traditie, identiteit. Ik denk niet dat het aanzien ten opzichte van het Engels ergens zo diep zit als hier. Zo doorgedrongen.”

“Wetenschap is Engels. Het moet dus een belangrijke plaats houden binnen ons onderwijs”

Na ongeveer drie kwartier sloot Anneroos Goosen de discussie af. De strekking kort verpakt door uw schrijver: tweetaligheid op de universiteit is nodig, maar laat het Engels niet het Nederlands opvreten. Bewaak de schoonheid van het onze taal, verengels alleen waar nodig en wees verdomme eens trots op het Nederlands.

Wethouder

Na afloop van het gesprek werd het eerste exemplaar van Tilburgh International uitgereikt aan wethouder Marcelle Hendrickx. Zij had ook nog wat woorden voorbereid, waardoor de afgesloten discussie plots nieuw leven werd ingeblazen. “Is deze discussie er een van oudere mensen onder elkaar, of heb je een punt”, zei ze tegen Yves Petry. Hendrickx zag namelijk tijdens de opening van het Academische jaar een aantal studenten moeiteloos overeind blijven toen zij in het Engels spraken, in tegenstelling tot de meeste ‘bobo’s’, die het beter in het Nederlands hadden kunnen doen. Ook vond ze dat er meer aandacht voor taal moest komen. “Überhaupt taal, Nederlands, Engels of wat anders.” Ze zag hetzelfde spanningsveld als de heren wat betreft de krimpende aandacht voor de Nederlandse taal en kaartte aan dat het belangrijk is de balans in tweetaligheid te bewaken. “Dat doen ze hier niet zo, aan de Universiteit van Amsterdam bijvoorbeeld wel. Jammer dus dat het College van Bestuur er niet bij is. Ik zou deze discussie ook graag met hen aangaan.”

En zo sloten we een interessante boekpresentatie af. Met een bubbeltje of biertje. Gedachten van uw schrijver na twee bier: Als alle Nederlandse universiteiten zich blind op internationalisering staren, kan Tilburg University dan niet vol inzetten op het Nederlands? Het Engels afschaffen? Dat trekt vast een hoop Nederlandse studenten aan die helemaal geen zin hebben in al dat Engels. Is maar een ideetje, hoor.

De cijfers

Maar hoe internationaal is Tilburg University op dit moment? Het wetenschappelijk personeel telt 215 werknemers uit het buitenland, uitgezonderd Belgen want die spreken Nederlands. Daarvan hebben 29 werknemers Engels als moedertaal (USA en UK). Bij het ondersteunend personeel zijn 22 mensen buitenlands, waarvan zeven Engels als moedertaal hebben. In totaal zijn dus 237 buitenlandse werknemers die geen Engels spreken, op een personeelsbestand van 2068. Dat is 8,7 procent. Het percentage buitenlandse studenten ligt op 13.2 procent. 

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.