Straffeloos stelen in het huwelijk? Niet van deze tijd
In Nederland kan er straffeloos geld gestolen worden van een (huwelijks)partner. Drie onderzoekers van Tilburg Law School houden de wetsbepaling tegen het licht die dit mogelijk maakt.
Nederlanders die zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap hebben gesloten kunnen hun partner straffeloos bestelen. In artikel 316 van het Wetboek van Strafrecht staat namelijk een strafuitsluitingsgrond: het Openbaar Ministerie (OM) mag binnen deze relatievormen niet vervolgen. Dat wekt bevreemding, net zoals het feit dat verkrachting binnen het huwelijk pas sinds 1991 strafbaar is gesteld.
Er zit wel een gedachte achter. Een huwelijk of geregistreerd partnerschap is een bijzondere vermogensrechtelijke verhouding waar de overheid in principe buiten moet blijven. Uit respect daarvoor, alsook voor de privacy van betrokkenen, is besloten dat er niet via het strafrecht vervolgd mag worden voor dergelijke vermogensdelicten. Als er een gemeenschap van goederen is, is bovendien al het vermogen in principe gedeeld. Maar die gedachte lijkt niet meer van deze tijd. Steeds meer huwelijken worden gesloten op huwelijkse voorwaarden en meer mensen dan ooit gaan scheiden.[vc_column width=”100%”>openbaar gemaakt.
Om de vraag te kunnen beantwoorden gingen ze allereerst na hoe groot het probleem is binnen het huwelijk. Het drietal analyseerde rechtspraak van het burgerlijk recht, waar deze problemen wel aangepakt kunnen worden. In het strafrecht brengt de overheid een burger voor de rechter, in het burgerlijk recht kunnen burgers elkaar op het juridische matje roepen. Uit de analyse blijkt dat alle vormen van vermogensdelicten hun weg vinden naar de rechtspraak. Zowel voor als na een echtscheiding.
Joewie! onderzoek door @Intervict naar aard en omvang vermogensdelicten binnen het huwelijk en geregistreerd partnerschap is openbaar! pic.twitter.com/vSVJM5hCW9
— Esmah Lahlah (@a_lahlah) 24 oktober 2017
Ook spraken de onderzoekers met 33 professionals uit relevante beroepsgroepen, zoals echtscheidingsadvocaten en hulpofficieren van justitie. Alle geïnterviewden zijn bekend met de problemen. Er worden in huwelijken onder andere geld weggenomen, mensen worden gedwongen geld af te staan of ze worden met schulden opgezadeld door het stiekeme gebruik van creditcards.
Dit komt voor in alle lagen van de samenleving, van jong tot oud en arm naar rijk. Vooral vrouwen worden echter slachtoffer, bijvoorbeeld vanwege een onzekere verblijfstatus, financiële afhankelijkheid of een beperkt sociaal netwerk. Bij allochtone slachtoffers komt bijvoorbeeld ook het wegsluizen van geld naar het buitenland voor, of het terugnemen van een bruidsschat. Daders zijn voornamelijk mannen die te maken hebben agressie- of verslavingsproblemen, dominant zijn of narcistisch. Het meest voorkomende motief voor vermogensdelicten zijn hebzucht en wraak.
Strafrecht vs. burgerlijk recht
Belangrijk is vervolgens de vraag wat strafrechtsgeleerden eigenlijk vinden van de bepaling die de vermogensdelicten straffeloos mogelijk maakt. Van de drie wetenschappers die ze spraken, vindt er maar één dat de bepaling moet blijven. Maar dan alleen binnen een huwelijk dat is gesloten onder huwelijkse voorwaarden. De overige twee vinden dat de strafuitsluiting moet worden afgeschaft. Het strafrecht moet ingezet kunnen worden, zij het terughoudend. Het kan als klachtrecht worden opgezet, dat gebeurt in andere landen al. Daar zouden bijvoorbeeld vervolgingsrichtlijnen voor gemaakt kunnen worden.
Is het stafrecht eigenlijk wel nodig? Het burgerlijk recht kan nu al ingezet worden, maar daar spelen bewijsproblemen een rol. Het is bovendien moeilijker om zo’n procedure op te starten, omdat burgers het zelf moeten doen. Eigenlijk doet het burgerlijk recht niet voldoende voor slachtoffers van vermogensdelicten binnen het huwelijk of geregistreerd partnerschap.
“Het huidige Nederlands model is niet langer vanzelfsprekend”
Het strafrecht heeft als voordeel boven het burgerlijk recht dat een vonnis sneller en kosteloos door de overheid kan worden afgedwongen. Recidive zou beter voorkomen kunnen worden. Bovendien geeft afschaffing het signaal dat de maatschappij dit gedrag niet meer accepteert en komt er een einde aan de ongelijke behandeling tussen gehuwden en ongehuwden. De risico’s van het strafrecht zijn dat geweld kan escaleren, er ook mogelijk bewijsproblemen ontstaan en dat slachtoffers misschien geen aangifte doen. Bovendien moeten politie en OM bedacht zijn op valse aangiftes, zeker bij vechtscheidingen.
Het moet anders, concluderen Van der Aa, Lahlah en Smits: ‘Het strafrecht kent bepaalde nadelen niet en zou voor sommige slachtoffers dus een uitkomst kunnen betekenen. Hierbij kan meewegen dat veel buitenlandse wetgevers strafvervolging wel mogelijk hebben gemaakt en dat de meeste van onze respondenten de voorkeur gaven aan afschaffing van de uitsluitingsgrond. Het huidige Nederlands model is niet langer vanzelfsprekend.’
Advertentie.
