De centrale bank is niet heilig meer

De nieuwe regering in Italië trekt zich weinig aan van de ECB en laat de tekorten oplopen. Donald Trump maakt de FED uit voor rotte vis en Erdogan bepaalt zelf wel uit of er geld mag worden bijgedrukt. Waar gaat het naartoe met het gezag van de centrale banken? Topeconoom Sylvester Eijffinger kan het weten.

Professor Eijffinger, u werkte voor de Duitse Bundesbank, Bank of Japan, Bank of England, de Amerikaanse FED én de Europese Centrale Bank. Centrale banken hadden altijd veel gezag, maar dat lijkt tanende. Is dat niet ongekend?

“Het zou zomaar kunnen dat er een kentering gaande is, en dat er langzamerhand een einde komt aan jarenlange dominantie van het monetaire beleid van centrale banken. Een regering als die in Italië negeert het onafhankelijke oordeel van centrale bankiers, Trump probeert het beleid van de FED, de Amerikaanse centrale bank, te sturen met zijn spierballentaal.”

Hebben deze wereldleiders niet ergens een punt: beleid moet toch gemaakt worden door gekozen politici, en niet door een stel financiële technocraten in hun spiegeltorens?

“Natuurlijk moeten regeringen zeggenschap hebben over de belastinginkomsten, zo kan je beleid maken. De vraag is echter of ze ook moeten meebeslissen over het verhogen of verlagen van de rente op de geld- en kapitaalmarkt en je ze het monetaire beleid moet laten maken. Met het Verdrag van Maastricht is niet voor niets besloten om de ECB te modelleren naar de Duitse Bundesbank, waar ik ook gewerkt heb. Die bank opereert onafhankelijk en dat is cruciaal.”

Waarom moet een centrale bank onafhankelijk zijn?

“Politici hebben een korte horizon, die kijken niet verder dan die paar jaar tot aan de volgende verkiezingen. De economie is daarentegen gebaat bij kalmte en stabiliteit. Dat vergt behoedzaam beleid en een groot technisch inzicht in de economie. Het is theoretisch, empirisch en historisch bewezen dat dit werkt: waar centrale banken autonoom zijn, is sprake van een meer stabiele economie en een duurzame groei.”

Dat zullen ze in Italië toch ook willen, zou je denken…

“In Duitsland hebben ze geleerd van de hyperinflatie in de jaren ’30 en pleitten ze als geen ander voor autonomie van de centrale bank. In Italië gedragen ze zich op het moment als kwajongen die proberen het onderste uit de kast te halen. Normaal gesproken zou dit vanzelf gecorrigeerd worden door de kapitaalmarkt. Wanneer het huishoudboekje van Italië niet meer klopt, daalt het vertrouwen en stijgen de rentes voor leningen. Ze hebben nu alleen het geluk dat de ECB de rente zo laag houdt sinds de economische crisis. Zodoende kan Italië hervormingen uitstellen en op te grote voet leven.

In die zin is de ECB ook zelf schuldig aan de balorigheid van Italië?

“Precies! De huidige baas van de FED, Jerome Powell, laat zich niet zo gemakkelijk ringeloren en is al begonnen met de noodzakelijke verhoging van de rente nu de economie weer draait, ondanks de felle kritiek van Trump. Mario Draghi, president van de ECB, maakt veel minder haast. Die is aan het einde van zijn termijn en wil natuurlijk geen afscheid nemen tijdens een recessie. Hij laat het dus aan zijn opvolger om de rommel op te ruimen.”

_Advertentie.