Gymnastiek, handenarbeid en een vredesmars: zo zag het onderwijs in Brabant eruit

Na 25 jaar nam bijzonder hoogleraar Cultuur in Brabant Arnoud-Jan Bijsterveld afscheid van Tilburg University. Zijn cursus ‘Regionale geschiedenis in Brabant’ heeft veel studenten en professionals geïnspireerd. Wat was Bijstervelds band met ‘het Brabantse’?

Op vrijdag 2 mei jongstleden nam bijzonder hoogleraar Cultuur in Brabant Arnoud-Jan Bijsterveld na 25 jaar afscheid van Tilburg University. Die dag stond er in MindLabs een symposium op het programma, waarin recent onderzoek naar Brabanders in de Tweede Wereldoorlog centraal stond. Er vonden twee boekpresentaties plaats: Ondernemen in oorlogstijd. Noord-Brabantse industrie tijdens de Tweede Wereldoorlog en Het andere verhaal van Noord-Brabant en de Noord-Brabanders in de Tweede Wereldoorlog.

Ook werd onder leiding van Mijke Pol gereflecteerd op de waarde van vrede en vrijheid vandaag de dag. Het project ‘Het andere verhaal’ is een initiatief van het provinciale programma Brabant Herinnert, de leerstoel Cultuur in Brabant aan Tilburg University en Erfgoed Brabant in het kader van 80 jaar bevrijding.

Hierin zijn uiteenlopende ervaringen en perspectieven van de Brabantse bevolking vastgelegd. Het betreft bijdragen in boekvorm, artikelen in tijdschrift In Brabant en op de website Brabants Erfgoed en diverse multimediavormen. Het belang van storytelling en de nuancering van ons beeld over de oorlog die wordt vergroot door elk nieuw verhaal, vormen hierin een rode draad.

Aan het eind van de dag, tijdens de academische zitting in de aula van Tilburg University, kwam dit in de afscheidsrede van Bijsterveld, getiteld: Radicaal voor het levensverhaal. Geschiedenis als narratieve verwerking, ook heel nadrukkelijk naar voren.

Behalve onderzoek is onderwijs altijd een belangrijk aspect geweest van het werk dat Arnoud-Jan Bijsterveld aan Tilburg University verrichtte. De cursus ‘Regionale geschiedenis in Brabant’ heeft al die jaren veel studenten, heemkundigen en professionals geïnspireerd. Om Bijstervelds band met ‘het Brabantse’ te onderstrepen, belichten we in deze aflevering van ‘Sprekend Verleden’ het thema Onderwijs.

Onderwijs vormt een belangrijk onderdeel van een mensenleven. In de basis volgt iedereen in de eerste decennia van zijn leven een reeks van scholen: kleuter-, primair en secundair onderwijs. Hierna volgt ofwel een baan, ofwel een vervolgstudie in het hoger of wetenschappelijk onderwijs. Sommigen kiezen ervoor zelf in het onderwijs actief te worden. Zij komen dan aan de andere kant van de klas of groep leerlingen te staan.

Dit onderwerp is ruimschoots aanwezig in de Brabant-Collectie. De pluriformiteit van de instellingen en de variatie aan typen van onderwijs zijn groot en komen hierin duidelijk naar voren. De invloed van de kerk, religieuze ordes en congregaties in het onderwijs heeft tot ver na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld. De voorbeelden die we hier laten zien, zijn afkomstig uit zowel de collecties prentbriefkaarten, als die van fotografen als Frans Kuit, Rees Diepen, Gaston Remery, Martien Coppens en Jan Bijnen.