Supermarkten laten ons betalen met persoonsgegevens

Supermarkten hebben tegenwoordig allemaal een app waarmee klanten korting krijgen. Tom Grosfeld weigert zo’n app te gebruiken. ‘Het voelt als chantage. Ik krijg alleen korting wanneer ik betaal met mijn persoonsgegevens.’

Boodschappen doe ik bij de Lidl of Albert Heijn. Tot voor kort waren dat altijd rimpelloze bezoekjes; ik pakte de producten die ik nodig had uit het schap en zo af en toe zat daar toevallig iets tussen wat in de aanbieding was. Dan balde ik stiekem mijn vuist. 

De laatste maanden is er wat veranderd. Bij de Lidl, waar ik graag weekboodschappen doe, zijn steeds meer aanbiedingen exclusief voor mensen die gebruikmaken van de Lidl Plus-app. Dat kost me soms wel een tientje per week. En dat doet best pijn. 

Toch weiger ik om de app te downloaden. Het voelt als chantage. Ik krijg alleen korting wanneer ik betaal met mijn persoonsgegevens, die blijkbaar heel waardevol zijn voor de Lidl. Dat voedt mijn wantrouwen. Ik doe liever niet mee aan dit soort loyaliteitsprogramma’s.

Dat recht heb ik ook: het recht om me niet te laten beïnvloeden op een manier die ik onprettig vind. Ik wil niet trouw blijven aan één supermarkt of telkens verleid worden om méér te kopen dan ik nodig heb via uitgekiende, gepersonaliseerde kortingen. Daarnaast is het volstrekt onbekend hoe die data in de toekomst wordt ingezet. 

Maar verzet is moeilijk, helemaal wanneer je niet zo makkelijk rondkomt. Uit onderzoek van NRC blijkt dat dit soort digitale loyaliteitsprogramma’s de afgelopen jaren de norm zijn geworden bij supermarkten. Bijna driekwart van de klanten gebruikt inmiddels de app van de supermarkt waar ze het meest komen. 

Dat valt samen met een fundamentele verandering op de advertentiemarkt. Advertentiebudgetten gaan tegenwoordig grotendeels naar online media, zoekmachines en sociale media. Wie dat soort kanalen in handen heeft, haalt het meeste uit de advertentiedollar. Van die ontwikkeling kunnen supermarkten profiteren, schrijft NRC, omdat ze tegenwoordig zo veel weten over hun klanten: waar ze wonen, hoe laat ze boodschappen doen, welke aanbiedingen ze niet kunnen weerstaan en wanneer het zien van een advertentie daadwerkelijk tot een aankoop leidt. 

Uiteindelijk zijn supermarkten in staat om vrij gemakkelijk een profiel op te bouwen van hun klanten. Dit soort profielen worden zelfs als waardevoller beschouwd dan de profielen die van ons worden opgebouwd door techbedrijven als Meta.

De laatste tijd kom ik graag in de Albert Heijn omdat daar – ondanks het grote succes van de Bonuskaart – nog ontsnappingsmogelijkheden zijn. Je kunt gebruikmaken van een anonieme bonuskaart. Zelf gebruik ik vaak Randombonuskaart.nl – de naam zegt denk ik genoeg. 

De Lidl biedt op dit moment geen anoniem alternatief – wat ik vrij onethisch vind. De hoop is voorlopig gericht op de Duitse consumentenbond, die eerder dit jaar een rechtszaak is begonnen tegen Lidl. De kern: de 100 miljoen mensen die de app gebruiken, zouden moeten weten dat ze weliswaar korting krijgen, maar daarvoor betalen met hun persoonsgegevens.