Taart of toch wortels? Hoe supermarktapps onze voedselkeuzes sturen
Swipen door de Albert Heijn-app voelt soms als online shoppen: aantrekkelijke plaatjes en overal knoppen als ‘populair’ of ‘prijsfavoriet’. Studenten van Tilburg University onderzochten hoe supermarktapps ons eetgedrag beïnvloeden, want ook online worden we naar bepaalde producten gestuurd.
Dat A-merk producten op ooghoogte staan en de geur van vers brood je moet verleiden om te kopen, dat weten de meeste consumenten wel. Maar hoe het met supermarktapps zit, is minder bekend. Studenten van Tilburg University zochten samen met denktank Questionmark uit hoe dat werkt.
Bij het bekijken van verschillende producten in supermarktapps viel de studenten communicatie-en informatiewetenschappen Jarod Leijten en Pam Hendrix iets op. Gezonde producten worden vaak aantrekkelijker in beeld gebracht dan ongezonde. ‘Bij Albert Heijn zie je brood mooi gefotografeerd op een houten plank liggen, maar eigenlijk alleen bij gezondere opties zoals volkorenbrood,’ vertelt Pam. ‘Een wit brood zie je gewoon in de plastic zak. Dat valt op als je er op gaat letten.’
Veel werk in de presentatie
Ook online-supermarkt Picnic scoort hoog als het gaat om het mooi afbeelden van hun producten. Dat is volgens de Leijten niet zo gek. ‘Picnic heeft geen fysieke winkels, dus alles wordt zo vormgegeven dat je er toch zin in krijgt. Er zit veel werk in de presentatie, juist omdat online de geur en tast ontbreken.’
Uit oma’s keuken
Niet alleen beeld, maar ook taal speelt een grote rol in supermarktapps. ‘Bij magere yoghurt worden woorden gebruikt als ‘biologisch’, ‘gezond’ en ‘vers’. Maar bij vanilleyoghurt wordt de nadruk op beleving gelegd, denk aan woorden als ‘vroeger’, ‘romig’, of ‘ uit de keuken van oma’,’ legt Hendrix uit. ‘Zo wordt een ervaring verkocht.’
Gezond gestuurd
Hoe zit dat met gezonde en ongezonde keuzes? Van de onderzochte apps zet vooral Albert Heijn in op nudging (gedragsbeïnvloedingstechniek) richting gezondere keuzes. ‘Bij Albert Heijn krijg je relatief vaak gezonde producten te zien met receptsuggesties erbij,’ zegt Leijten. ‘Dat maakt het makkelijker om meteen iets gezonds te kopen. Jumbo heeft dat minder, zij werken met een aparte receptenpagina.’
Toch valt ook op dat bonussen zoals de klassieke ‘1+1 gratis’ en ‘nu met 25 procent korting’ vaak bij ongezondere producten staan. ‘Die aanbiedingen vallen online veel meer op dan in de winkel,’ aldus Hendrix . ‘Je krijgt ze in de app bijna letterlijk in je gezicht geduwd.’
Grens voor ongezonde producten
Leijten en Hendrix zien redenen voor strengere regels rond aanbevelingen. ‘Vooral bij ongezonde producten zou er een grens moeten zijn,’ meent Leijten. ‘Geen verbod, maar wel sturen naar meer balans. Bijvoorbeeld: acht van de tien aanbevolen producten moeten gezond zijn.’
Hendrix: ‘Het is ook kwalijk dat ongezonde producten goedkoper zijn dan gezonde. Een suikertaks zou daarom best een logische maatregel zijn.’
Ze raden consumenten aan om bewust te winkelen. ‘Zoek heel gericht en klik meteen door naar de kassa,’ adviseert Hendrix. ‘Als je blijft scrollen, zie je steeds meer verleidingen. En check zelf of iets gezond is, want mooie woorden zeggen niet alles.’
Soms trap je er toch in
Hun onderzoek had ook effect op hun eigen koopgedrag. ‘Eerst vielen die dingen me niet op,’ erkent Leijten. ‘Nu wel. Dan denk ik bij een aanbieding: heb ik dit echt nodig? En ja, soms trap ik er toch nog in. Ik ben ook maar mens.’ Hendrix vult aan: ‘Ik ben niet per se anders gaan eten, maar ik zie nu wel hoe subtiel je in apps gestuurd wordt.’
