Verbeter de kwaliteit van bankeconomen en analisten

De aankondiging, begin maart, van de Europese Centrale Bank (ECB) dat ze de rente zal verhogen, zorgde voor een enorme verrassing bij bankeconomen en analisten die het beleid van de ECB moeten voorspellen.

Wie de ECB enigszins kent – en dat is de hoofdtaak van de genoemde groep – kon die aankondiging echter van mijlenver zien aankomen. Dat de bankeconomen en analisten verrast waren daardoor is dan ook zeer vreemd te noemen. Blijkbaar kennen ze de ECB en haar modus operandi onvoldoende.

Gebrek aan deskundigheid, maar ook onafhankelijkheid zijn de redenen. De meeste bankeconomen of beleggingsanalisten hebben nog nooit een centrale bank van binnen gezien, laat staan dat zij centrale bankiers begrijpen en baseren hun voorspellingen op de persberichten, interviews, lezingen of verklaringen van centrale bankiers.

De ECB is een centrale bank die de financiële markten niet wil choqueren. Vandaar dat de centrale bank via lezingen en interviews van haar bestuurders en door artikelen in eigen maandelijkse publicaties van tevoren de weg voorbereidt voor een aankondiging over een rentewijziging. Dat was de afgelopen maanden ook duidelijk het geval.

Bovendien is de ECB een centrale bank die maar één taak heeft: zorgen voor een inflatie van onder de 2 procent op jaarbasis. Dát is dé opdracht die de centrale bank heeft gekregen bij oprichting. De taak is niet ‘steun de probleemlanden van de eurozone’ en ook niet ‘zorg voor maximale economische groei op de korte termijn’ of ‘doe wat de politici graag willen dat je doet’. Iets wat de meeste bankeconomen en analisten overigens als argument gebruiken voor de stelling dat de ECB de rente niet zou verhogen.

De inflatie in de eurozone is met 2,4 procent te hoog en, nog relevanter, de ECB is van mening dat de inflatie nog een geruime tijd te hoog zal blijven.

Iedere bankeconoom of analist weet dat de inflatie op dit moment vooral stijgt doordat de grondstoffen- en energieprijzen stijgen. De ECB kon het haast niet duidelijker maken dan ze de afgelopen maanden heeft gedaan dat de voedselprijzen volgens de bank niet voor eventjes stijgen, maar dat die stijging een structurele is. Ook de grondstoffenprijzenstijging, met name van olie, ziet de bank niet als een tijdelijk fenomeen. De bestuurders van de ECB konden ook de afgelopen maanden niet duidelijker laten weten zich grote zorgen te maken over inflatie, of ze moesten al die bankeconomen en analisten persoonlijk bellen om ze dat te vertellen.

Naast het gebrek aan deskundigheid speelt het probleem dat bankeconomen en analisten ook weinig onafhankelijk zijn, ook al willen zij in de media graag de schijn ophouden dat ze dat wel zijn. Het is immers in het belang van hun werkgever – hetzij de bank of het beleggingsfonds – om de korte rente zo laag mogelijk te houden en de marges zo hoog mogelijk. In tijden van crisis helpt een lage korte rente de banken hun balansen op te schonen. Voor beleggingsfondsen is het aantrekkelijk dat beleggers zich genoodzaakt voelen in aandelen te beleggen.

Ten slotte is er ook nog het bandwagon effect: er is niets zo erg voor een gemiddelde bankeconoom of beleggingsanalist om tegen zijn baas te zeggen dat hij tegen de stroom in fout zat. Dan kun je beter zeggen dat de meeste collega’s ook fout zaten.

Wie allerlei columns, interviews, blogs en talloze onderzoeksrapporten van bankeconomen en analisten leest, ziet dan ook al snel dat ze niet zozeer voorspellen wat de ECB zal doen, maar dat ze schrijven wat ze zelf zouden doen als ze in het bestuur van de ECB hadden gezeten en/of wat zij vinden dat de ECB zou moeten doen. Daarmee zijn hun schrijfsels volstrekt irrelevant voor ondernemers en beleggers. Die willen weten wat de ECB gáát doen, niet wat een bankeconoom wil dat de ECB doet. In toenemende mate leidt ook de Nederlandse belastingbetaler daaronder. Voor chief financial officers van diezelfde banken, zijn deze “voorspellingen” van hun economen en analisten een belangrijke input bij het nemen van beleggings- en investeringsbeslissingen.

Omwille van de bankbestuurder, de ondernemer en de belegger die zich laat leiden door de rapporten van zijn bank moeten de Nederlandse banken de deskundigheid en onafhankelijkheid van hun economen en analisten verhogen. Te lang is de kwantiteit van een onderzoeksafdeling doorslaggevend geweest. Er is veel kaf onder het koren van de bankeconomen en analisten. Dat is niet in het publieke en private belang.

Sylvester Eijffinger is is Hoogleraar Financiële Economie aan de UvT en blogt op zijn website regelmatig over financiële zaken.

_Advertentie.