“Valorisatie is niet iets wat je plant”

Hij werd door de VSNU en Science Alliance genomineerd voor de titel ‘meest ondernemende wetenschapper van Nederland 2010’. Hoewel de prijs aan zijn neus voorbij ging, zit valorisatie in het bloed van hoogleraar Ton Wilthagen, directeur bij het Research Institute for Flexicurity, Labour Market Dynamics and Social Cohesion (ReflecT). “Ik ben iemand die middenin het maatschappelijk debat wil staan.”

Het ontslag van vaste medewerker en de inhuur van flexwerkers, de toekomst van de vakbeweging en werkzekerheid in plaats van baanzekerheid.  Bijna dagelijks komen onderwerpen aan de orde, zowel in de media als in gesprekken op straat. Geen wonder dat ReflecT zo vaak benaderd wordt door bedrijven, instellingen en overheden.

ReflecT is in 2009 opgericht.  Inmiddels werken 25 mensen bij het instituut, verdeeld over verschillende faculteiten. Wilthagen:  “Ons onderzoek zit op alle niveaus van de samenleving, van lokaal tot internationaal. We zijn alttijd bezig met onderzoek en valorisatieactiviteiten. Dat laatste is echter niet iets wat je plant. We hebben in 2009 een wetenschappelijk instituut opgericht, geen valorisatiewinkel. Ons onderzoek over de vraag hoe je de arbeidsmarkt kunt verbeteren is maatschappelijk zo relevant, dat we vanzelf worden gevonden door bedrijven, gemeenten en instellingen. Zo zijn we met onze kennis hoe kun je nu arbeidsmarkt verbeteren in allerlei activiteiten gerold.”

De UvT heeft het valorisatiedenken nog niet zo lang geleden omarmd, zo blikt Wilthagen terug op het verleden. “We komen uit een cultuur waarin het vooral om wetenschappelijke output ging, bijvoorbeeld via de publicatie van je werk in wetenschappelijke toptijdschriften. Dat moet je zeker blijven doen. Sinds Philip Eijlander is aangesteld als rector magnificus (2008) is er meer oog gekomen voor valorisatie en sociale innovatie. Dat is een belangrijke strategie voor de universiteit geworden. Het heeft ook met een persoonlijke interesse te maken. Ik ben iemand die middenin het maatschappelijke debat wil staan.”

Een van de projecten waar ReflecT nauw bij betrokken is, is Brainport. Een verbond van overheid, onderzoekers en ondernemers in de maakindustrie in de regio zuidoost Nederland.  “Ze kwamen bij ons met de vraag of wij arbeidsmarktinformatie hadden. Maar toen hebben wij verder gevraagd: wat wil je daarmee? Brainport is een van de toppers in de technologische wereld en dat willen ze blijven. Maar dan heb je wel goed personeel nodig en dat konden de bedrijven moeilijk vinden. Wij hebben op hun verzoek enkele fiches (over de arbeidsmarkt en  een leven lang leren) meegeschreven voor de agenda Brainport 2020. Een van de concrete uitvloeiselen daarvan is de invoering van een e-Portfolio systeem. Een  gestandaardiseerd elektronisch dossier waar mensen hun diploma’s, kwalificaties, competenties en ervaring opslaan. Studenten die van de Technische Universiteit afkomen, nemen die e-Portfolio al mee, ook als je van bedrijf verandert. Het verschil met een normaal cv is dat anderen zich ook uitlaten over je competenties. De informatie is zoveel mogelijk gevalideerd. Op die manier kunnen bedrijven makkelijker geschikt personeel vinden. We hebben 280.000 euro subsidie gekregen voor het project. Van dat geld betalen we ook een promovendus die met een wetenschappelijke blik naar de e-Portfolio kijkt. Hij gaat monitoren hoe dit soort systemen de werking van de arbeidsmarkt verbeteren. Ik zie het als een perfecte combinatie van wetenschap en praktijk.”

Hoe valoriseer je nu? Wilthagen heeft geen concreet plan van aanpak voor UvT-wetenschappers die nu alleen in hun onderzoekskamertje zitten en hun kennis graag tot maatschappelijke waarde brengen. “Je moet in ieder geval belangstelling hebben voor concrete problemen die spelen. Ga het gesprek aan, maar ga daarbij niet uit van je eigen werk. Zeg niet, ik heb een wetenschappelijke theorie, kunnen jullie daar iets mee. Zo werkt het niet. Probeer te achterhalen waar het probleem van een bedrijf of organisatie zit, vraag door. En kijk dan of jij er met je theoretische kennis iets aan kan doen. Wees flexibel. Valorisatie is niet iets wat je plant.  Je bouwt een duurzame relatie op. We hebben nu een medewerker die de helft van de tijd bij ReflecT werkzaam is en de andere helft bij Brainport Het is een avonturenroman die niet van tevoren is geschreven.”

Wetenschappers die zich met valorisatie bezig willen houden, lopen vaak massaal tegen hetzelfde probleem aan. Hoe druk je je activiteiten nu in waarde uit. Bij wetenschappelijk werk is dat eenvoudig. Voor publicaties in tijdschriften krijg je punten. Vooraf is bepaald hoeveel punten je voor welke publicatie krijgt en hoeveel punten je per jaar moet halen. Bij valorisatie is dat minder makkelijk. “We kennen nog geen valorisatiepunten of een ander format om de valorisatie officieel te waarderen. Dat is lastig. We besteden er tijd aan, die tijd moet je verantwoorden. Nu doen we het vooral in onze eigen tijd, naast ons fundamentele wetenschappelijke werk. Dat zou anders moeten. Maar ik denk echt dat valorisatie de toekomst van de universiteit is. Kijk naar de subsidie die we voor de e-Portfolio’s hebben gekregen. Het gaat om middelen die je anders niet zou krijgen, aanvragen die je samen met andere partners in de samenleving doet.. Die derde geldstroom wordt steeds belangrijker. Understanding society. Dat is niet alleen het probleem begrijpen, maar ook bijdragen aan een oplossing ervan.”