Eijffinger blogt: griekse katharsis moet nog komen

In de moderne Griekse tragedie die zich voor onze ogen ontrolt, is een happy end steeds moeilijker is voor te stellen. De maatregelen die de Griekse overheid neemt, namelijk stevige bezuinigingen, belastingverhogingen, privatiseringen, en structurele hervormingen zoals flexibilisering van de arbeidsmarkt en verhoging van de pensioenleeftijd, zouden vroeger afdoende zijn geweest om een faillissement van Griekenland af te wenden. Maar nu Athene veel te lang gewacht heeft met die ingrepen zullen ze waarschijnlijk te weinig zoden aan de dijk zullen zetten.

Griekenland krijgt zijn overheidsfinanciën niet op orde, met of zonder ingrepen. Elke nieuwe ronde van bezuinigingen duwt de economie van het land dieper in het moeras en zorgt via die weg ervoor dat begrotingstekort noch schuld voldoende dalen. Sterker nog, die stijgen alleen maar verder.

Is er überhaupt een oplossing mogelijk? In theorie is er áltijd een oplossing, in de praktijk hoeft dat niet het geval te zijn. Een mogelijkheid zou kunnen zijn om een Thatcheriaanse vorm van volkskapitalisme in te voeren: door privatiseringen toe te laten komen aan de Griekse burger om de efficiency van economie te stimuleren.

Het land kan niet via export uit de problemen komen. Ruim een decennium van te hoge loonstijgingen, zonder de bijbehorende productiviteitsstijging, heeft het land volstrekt niet-concurrerend gemaakt. Griekenland was wel lid van de monetaire unie, maar is eigenlijk nooit lid van de economische unie (interne markt) geweest). Nu vertoont de Griekse economie met de week meer overeenkomsten met de Derde Wereld dan met de economieën van landen waarmee het dezelfde munt deelt.

In de traditionele Griekse tragedie komt de oplossing voor een ogenschijnlijk onoplosbaar probleem vaak letterlijk van boven vallen, deus et machina. Naast een uit het niets komende lange periode van zeer hoge economische groei in Griekenland, zijn twee andere gebeurtenissen te bedenken die een deus ex machina gebeurtenis zouden zijn.

De eerste is dat Europa ook de rest van de gereserveerde 110 miljard euro voor Griekenland overmaakt aan Athene en vervolgens kwijtscheldt. Die route is gegeven de populistische sentimenten in Duitsland, Finland en Nederland een dergelijke route volstrekt onbegaanbaar. Het is al moeilijk genoeg om de aflopende Griekse staatsschuld in de komende jaren door te rollen met een al dan niet vrijwillige deelname van de banken, verzekeraars en pensioenfondsen. De regeringsleiders hebben door hun getalm de rekening alleen hoger doen uitvallen.

De tweede is dat een rijke buitenstaander, zoals China, ten tonele verschijnt en door het opkopen van de Griekse staatsbedrijven (havens, energie, telecom) alle problemen direct oplost. In economische termen: door Griekenland in feite over te nemen. Hoewel de Chinezen wel degelijk strategische investeringen in Griekenland en andere Zuid-Europese landen doen, zal dit niet tot onmiddellijke verlichting van de herfinancieringsproblemen leiden.

Ondertussen zal Europa doorgaan met bijna zinloze pogingen het land via het opleggen van almaar strengere voorwaarden noodleningen te blijven verschaffen, in de hoop op een wonder. De bijkomende schade kan echter zeer groot worden. De steun voor de euro, de muntunie en zelfs het hele project van de Europese Unie kan er behoorlijk door verminderen. En dat allemaal met Griekenland in het ziekenboeg. Wie goed luistert hoort echter al de aanstormende ambulances dichterbij komen, met Portugal, Spanje, Italië en wie weet België aan het infuus.

In deze eurocrisis ligt het ergste nog voor ons. Wij zijn dichtbij het omslagpunt in de Griekse tragedie, maar de katharsis moet nog komen. Die zal zijn gelegen in het besef dat Europa niet door kan gaan met een economische en monetaire unie zonder meer politieke integratie, waarbij het begrotings- en belastingsbeleid naar een supranationaal niveau gebracht wordt.

Sylvester Eijffinger is is Hoogleraar Financiële Economie aan de UvT en blogt op zijn website regelmatig over financiële zaken. Bovenstaande blog schreef hij samen met Edin Mujagic, monetair econoom aan de Universiteit van Tilburg.

Bekijk meer recent nieuws

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Univers.