‘Druk op onderzoekers verstoort wetenschap’

Veel wetenschappers streven naar positieve onderzoeksresultaten, omdat die de meeste kans maken te worden gepubliceerd, toont onderzoek van de University of Edinburgh.

De onderzoekers van de universiteit van Edinburgh bekeken meer dan 4600 wetenschappelijke research papers. Het blijkt dat er steeds minder studies met negatieve uitkomstresultaten worden gepubliceerd. Ze vinden dat zorgelijk omdat papers die negatieve of nul-resultaten aantonen net zo waardevol kunnen zijn als rapporten met positieve bevindingen. Echter, omdat deze minder kans maken om te worden gepubliceerd zijn deze niet zo interessant voor wetenschappers. De wetenschappers worden immers beoordeeld aan de hand van publicaties en citaties.

Het onderzoek gepubliceerd in Scientometrics analyseerde twintig verschillende disciplines in 22 landen. Bij alle disciplines groeide het aantal positieve uitkomstresultaten tussen 1990 en 2007 met 22 procent. Vooral de toegepaste wetenschappen publiceerden opmerkelijk veel gunstige onderzoeksresultaten.

Er waren ook significante verschillen tussen landen. De Verenigde Staten publiceerden beduidend minder positieve resultaten vergeleken met Aziatische landen – met vooral Japan als meest positief – maar meer dan Europese landen. De Engelsen rapporteerden de meeste negatieve resultaten.

Volgens de onderzoekers kunnen veranderingen in de methodologie de daling van de negatieve uitkomsten niet verklaren. Dit bracht hen tot de hypothese dat de wetenschappelijke tijdschriften die negatieve verhalen gewoon niet publiceren. Maar het kan ook liggen bij de wetenschappers die voorspelbare resultaten nastreven en positieve resultaten proberen te bereiken door de datagegevens opnieuw te interpreteren, te selecteren of, zoals nu ook in Tilburg onderzocht wordt in de affaire Stapel, zelfs overgaan tot het manipuleren ervan.

De onderzoekers vrezen dat het huidige systeem, dat moeite heeft met negatieve resultaten,  niet alleen de wetenschap verstoort, maar ook wetenschappers ontmoedigt om projecten met een onzekere uitkomst te starten. Ook maken zij zich zorgen dat het de druk om te presteren opvoert en uitnodigt tot het vervalsen van data.