Levelt: ‘Er zal een grijs gebied blijven’

De gehele waarheid rondom de onderzoeken van Diederik Stapel zal mogelijk nooit bovenkomen. “Er zal – zeker als Stapel niet meewerkt – altijd een grijs gebied blijven. We kunnen met behulp van statistiek bij veel onderzoeken wel bewijzen of de data klopte. Maar mogelijk niet in alle gevallen.” Dat zegt Pim Levelt, voorzitter van de commissie Levelt, in een interview met Univers.

De commissie concludeerde dat bij een groot deel van de onderzoeken gebruik is gemaakt van gefingeerde data. In eerste instantie heeft Stapel met de commissie Levelt meegewerkt. Hij heeft een lijst aangeleverd van publicaties die volgens zijn eigen oordeel gefingeerde data bevatten.

“Wij hebben vervolgens een tweede lijst gemaakt, ongeveer even groot. Stapel heeft ons laten weten dat hij fysiek en psychologisch niet in staat was naar die lijst te kijken. Wij zijn daar niet van afhankelijk. In veel gevallen kun je op statistische gronden aantonen dat gepubliceerde data niet kunnen kloppen. Als Stapel niet meewerkt, moeten we statistische expertise inhuren. Dat onderzoek gaat lang duren en kost veel geld. Als Stapel namen van publicaties aanlevert, betekent het overigens niet dat we direct voor waar aannemen dat de niet genoemde publicaties zuiver zijn. Maar het gaat wel sneller. Bij meewerking verwacht ik dat het onderzoek binnen 3 maanden afgerond kan worden. Als hij niet meewerkt, kan het meerdere maanden duren.”

Hebben de peer reviewers (degenen die het onderzoek van Stapel bekeken) gefaald? Hadden zij de tabellen niet moeten bekijken op statistische onmogelijkheden? Levelt drukt zich eufemistisch uit. “Als ik zelf een artikel moet beoordelen voor opname in een tijdschrift, kijk ik altijd heel grondig door de tabellen heen en doe mijn best om te zien of het wel kan. Dat wordt blijkbaar niet door iedereen gedaan.”

Er hadden volgens Levelt eerder alarmbellen moeten gaan rinkelen bij onderzoekers. “Het is normaal dat je een theorie bedenkt en daar hypothesen van afleidt. Maar in veel gevallen zul je bij je onderzoek merken dat die hypotheses niet bevestigd worden. Dat de hypothesen van de heer Stapel altijd weer bevestigd werden, had wantrouwig moeten maken. De conclusie was niet dat dit alles onwaarschijnlijk was, maar dat de experimenteerkunde van de heer Stapel bewonderenswaardig was. Waar al die te fraaie uitkomsten aan het denken hadden moeten zetten, werden ze juist omarmd. Als anderen faalden, was dat vanwege een tekort aan voorbereiding, inzicht of experimenteerkunde. De heer Stapel werd het model, de standaard.”

_Advertentie.