Macht werkt niet verslavend

Macht is net als chips: als je er eenmaal van hebt geproefd wil je meer. Tenminste, dat is het algemene idee. Joris Lammers, sociaalpsycholoog aan de UvT, deed samen met de Universiteit Groningen onderzoek naar het machtsverlangen bij mensen met een topfunctie. Wat blijkt: macht is helemaal niet zo verslavend als wij denken.

Lammers en collega’s mailden een vragenlijst naar hoogopgeleide lezers van Intermediair, waarin hun verlangen naar macht werd ondervraagd. Uit de meer dan duizend reacties die volgden trokken de onderzoekers een aantal opmerkelijke conclusies, die een heel ander licht werpen op ons denken over machtsverslaving.

Mensen met topfuncties zijn helemaal niet zo machtswellustig als voorheen werd aangenomen. Als het gaat om mensen die geen leidinggevende functie bekleden en mensen die wel leiding geven maar niet in de absolute top, dan is het verschil in machtsverlangen nihil. Nu zou je denken dat er wel een significant verschil is als je de absolute toppers vergelijkt met de laagvliegers. Dat verschil is er ook, alleen in negatieve zin. Het machtsverlangen van mensen aan de top ligt volgens Lammers en zijn collega’s namelijk lager.

Dit zou ermee te maken hebben dat macht op zich voor velen niet het einddoel is. De meeste mensen streven naar zelfbeschikking, ze hebben de wil om vrij en zelfstandig te zijn. En macht geeft vrijheid; mensen in hoge functies hebben vaak veel verantwoordelijkheid, maar ook de vrijheid om hun werk naar eigen inzicht uit te oefenen. Ze hebben geen baas die hen iedere dag commandeert wat te doen. Wanneer die vrijheid is bereikt, neemt het machtsverlangen af.

Het onderzoek van Lammers en collega’s duidt op een sterke relatie tussen het verlangen naar macht en het verlangen naar zelfbeschikking. Hoe sterk die relatie echt is moet nog worden onderzocht.