De verkiezings-programma’s in kaart

Op welke partij moet je 12 september stemmen? Univers bekeek de verkiezingsprogramma’s van de acht grootste partijen. Wat willen ze met hoger onderwijs en wetenschap?

CDA
Nederland moet weer tot de top 5 van de kenniseconomieën behoren, zo meent de partij van lijsttrekker Sybrand van Haersma Buma. Om te kunnen studeren hoef je niet eerst schulden te maken, de basisbeurs voor bachelor- en masterstudenten blijft gehandhaafd. Ook wordt er geïnvesteerd in wetenschap. Er komt structureel meer geld voor fundamenteel onderzoek

Innovatie van techniekopleidingen is essentieel. Het CDA zet in op technische scholing voor het bevorderen van écht vakmanschap. Er komt een meer gedifferentieerd collegegeld. Verlaging van het collegegeld kan bijvoorbeeld ingezet worden voor die vakken (denk bijv. aan technische opleidingen en lerarenopleidingen) waar een tekort is of dreigt.

Het opleidingenaanbod van MBO, HBO en WO moet in samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties herijkt worden, zodat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt.

PvdA
De PvdA wil een sociaal leenstelsel voor bachelor- en masterfase. Studenten lenen dan voortaan hun studiebeurs. Na afronding van de studie moet deze naar draagkracht worden terugbetaald. Na 15 jaar wordt een eventuele restschuld kwijtgescholden. De langstudeerboete gaat van tafel, evenals de door de vijfpartijencoalitie voorgestelde verkorting van het recht op een OV-jaarkaart

De partij wil dat instellingen in het Hoger Onderwijs zich gaan specialiseren op verschillende opleidingsterreinen, zodat ze zich onderscheiden op de kwaliteit van het onderwijsaanbod in plaats van de kwantiteit. De wijze van financieren van de instellingen moet daarop worden aangepast.

De PvdA wil ook het niveau van de bacheloropleidingen verbeteren. “We vragen van studenten een groot verantwoordelijkheidsbesef bij hun studiekeuze. Dat betekent echter ook dat zij moeten kunnen vertrouwen op de kwaliteit die zij geleverd krijgen. In te veel vak gebieden is een Bacheloropleiding echter nog geen goede startkwalificatie, waardoor studenten geen vrije keuze hebben om wel of niet met een Master-opleiding door te gaan. De PvdA gaat in overleg met de betrokken sectoren extra aandacht besteden aan de kwaliteit van het Bacheloronderwijs, zodat ieder diploma een startkwalificatie is.”

VVD
De VVD wil de komende periode het hoger onderwijs een kwaliteitsimpuls geven. Opleidingen in het hoger onderwijs dienen aan de internationale normen van kwaliteit te voldoen. Studenten kunnen tijdens hun studie meer worden gestimuleerd en uitgedaagd. Onderwijs moet beter aansluiten op de vraag vanuit de arbeidsmarkt, zo meent de partij.

De studiefinanciering wordt vervangen door een sociaal leenstelsel. De opbrengsten daarvan worden geïnvesteerd in de kwaliteit van het hoger onderwijs. Als het sociaal leenstelsel volledig is ingevoerd kan de bijverdiengrens verdwijnen én de langstudeerregeling opgeheven worden. Het is dan aan de student zelf om keuzes te maken hoe de studietijd ingericht wordt. “Door het invoeren van het sociaal leenstelsel wordt het voor studenten interessant om zich tijdens hun studie te laten sponsoren. Ook voor bedrijven kan het interessant zijn al voor het afstuderen met de juiste student in contact te komen en hem of haar te binden aan het bedrijf.”

Hogescholen en universiteiten moeten worden uitgedaagd  om toponderwijs te leveren. Het geld dat instellingen van de overheid krijgen moet niet enkel gebaseerd zijn op het aantal studenten maar ook op de geleverde kwaliteit. Hogescholen en universiteiten moeten de ruimte krijgen om speciale opleidingen aan te bieden voor de echte toppers. Voor deze opleidingen zijn instellingen vrij zelf de hoogte van het collegegeld te bepalen.

SP
De SP wil niets veranderen aan de studiefinanciering en de basisbeurs. De langstudeerboete wordt afgeschaft. “We starten in 2013 een investeringsprogramma om onze economie weer op gang te helpen, waaronder investeringen in scholen en universiteiten.” De SP wil geen fusies tussen HBO-scholen en universiteiten. Een master haal je op de universiteit, niet op het HBO. In het hoger onderwijs zet de partij in op meer kleinschalige opleidingen met intensieve begeleiding. “We zien af van de prestatieafspraken waarbij instellingen worden afgerekend op het aantal diploma’s dat ze uitreiken.”

Voor wetenschappelijk onderzoek kot meer geld. Opdrachtgevers en onderzoekers houden zich voortaan aan de gedragscode voor onafhankelijk onderzoek van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW). “Fundamenteel onderzoek wordt bevorderd, we verzetten ons tegen de trend dat wetenschappers zich steeds meer moeten richten op onderzoek dat direct economisch nut heeft.”

D66
D66 wil de basisbeurs vervangen door een sociaal leenstelsel en de vrijgekomen gelden investeren in verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Om toegankelijkheid te handhaven wil de partij de terugbetalingstermijn van de lening verlengen naar twintig jaar, zodat afgestudeerden maandelijks minder hoeven terug te betalen. Voor oud-studenten die de lening niet kunnen terugbetalen, wordt de lening na deze tijd kwijtgescholden. Van D66 hoeven studenten die een meerjarige master doen, bijvoorbeeld bij bètastudies, deze extra jaren niet te betalen. D66 wil dat ambitieuze studenten voor het wettelijke collegegeld een tweede studie kunnen volgen, ook als zij hun eerste studie afgerond hebben.

De langstudeerboete gaat van tafel. Ter bevordering van een leven lang leren maakt D66 het sociaal leenstelsel voor bachelor en master opleidingen ook toegankelijk voor mensen ouder dan 30 jaar.

PVV
HBO en universiteit worden niet samengevoegd, als het aan de PVV ligt. De studiefinanciering voor de bachelorfase blijft overeind, evenals de OV-jaarkaart. “Ook als je pappie geen rijke D66’er is moet je kunnen studeren. Dus moet de financiële
drempel zo laag mogelijk liggen,” schrijft de partij van Geert Wilders in haar verkiezingsprogramma.

Het geld dat scholen ontvangen moet voor minimaal 80 procent aan het onderwijs zelf worden besteed. “Dat voorkomt dat onderwijsgeld wordt uitgegeven aan dure hobby’s van bestuurders en managers, zoals glimmende gebouwen, dienstauto’s en snoepreisjes in plaats van aan goed onderwijs voor onze kinderen.”

Groen Links
Onderwijs is en blijft de springplank naar succes, aldus de partij van lijsttrekker Jolande Sap. In het hoger onderwijs wordt geïnvesteerd in de didactische kwaliteiten van docenten en worden de groepen kleiner. De toegankelijkheid wordt gewaarborgd door hogere aanvullende beurzen en een lager collegegeld. Om in hun levensonderhoud te voorzien kunnen studenten tegen gunstige voorwaarden een lening afsluiten, die zij terugbetalen naar draagkracht.

“Leren houdt niet op als je volwassen bent. Iedereen moet zich kunnen blijven ontwikkelen. Vijfenvijftigplussers geven we kansen op een tweede of derde carrière door in hun scholing te investeren. We bouwen de ontslagvergoedingen, die in de praktijk vooral terechtkomen bij werknemers met de beste arbeidsmarktkansen, om tot individuele scholingsbudgetten voor iedereen.”

ChristenUnie
Er moet binnen het hoger onderwijs meer ruimte zijn voor discussies over burgerschap, ethiek, integriteit en de samenleving als geheel. Academische vorming is niet alleen het opdoen van academische kennis en vaardigheden, maar ook het in de breedte ontwikkelen van mensen die in de toekomst veelal leidinggevende functies zullen krijgen, aldus de ChristenUnie.

De ChristenUnie wil de basisbeurs in stand houden voor de bachelor en de masterstudie. De langstudeerboete blijft behouden, maar de hoogte daarvan wordt bepaald door het aantal maanden dat iemand staat ingeschreven en niet door het hanteren van 30 september als peildatum.

Om studie-uitval en vertraging tegen te gaan komt er scherper toezicht op studiebegeleiding. Studiebegeleiding blijft onderdeel van de accreditatieprocedure van opleidingen. Opleidingen dienen reële studievoorlichting te geven aan aankomende studenten, ook over het perspectief op banen en salariëring. Tussenjaren, zoals gegeven op de Evangelische Hogeschool, worden gefinancierd om de uitval in het hoger onderwijs tegen te gaan.