Opinie: …en Tilburg sloopt verder
Natuurlijk moet Museum de Pont, het beste museum voor actuele kunst in Nederland, een nieuw smoel en dus een betere ingang krijgen, maar moeten we daarvoor nu werkelijk eerst die grappige oude pandjes aan de Hasseltstraat van de kaart vegen? En natuurlijk is het verstandig om de economie in Tilburg aan te jagen door te bouwen, maar moeten we dan echt eerst de hele boel slopen? Nu staan de oude ABN-bank aan de Spoorlaan en de halve Noordhoekring op de slooplijst, nadat eerder al de laatste oude fabriekspanden aan de Hart van Brabantlaan (Eliasterrein en de Vormenfabriek) spoorloos verdwenen zijn.
Ik had gehoopt dat de directie van De Pont beter zou nadenken nadat ze dit jaar Ai Wei Wei ruim baan gaf in zijn kritiek op het ongebreideld slopen en vernielen van het oude China. Veel van zijn werk is immers een expliciete kritiek op de vernieuwingswaan in zijn land, die leidt tot vernietiging van de lokale eigenheid en het historisch weefsel van de stad. In een urenlange video laat hij ons vanuit een auto het oude, verdwijnende Peking zien. In zijn kunstwerk bestaande uit oude krukjes toont hij dat je zelfs uit oude gebruiksvoorwerpen iets verrassends en nieuws kunt maken. Ik had dus de stille hoop dat de directie van De Pont, indachtig Ai Wei Wei, de gemeente zou voorstellen om die oude panden voor het museum niet in zijn geheel te slopen, maar een architect (en waarom niet Ai Wei Wei?) de opdracht zou geven het museum een nieuwe façade te maken met gebruikmaking van de oude bouwmassa. Maar nee, we gaan eerst de boel platgooien en bouwen dan iets nieuws, zonder ook maar een poging te wagen delen van de oude panden een nieuw en wellicht verrassend leven te geven.
Het gaat me niet om integraal behoud van de oude pandjes, maar om het integreren van delen ervan in iets nieuws, als ‘intelligente ruïne’. Zodoende kan ook de aansluiting worden gevonden bij het beschermd stadsgezicht Wilhelminapark. Het is jammer dat men deze mogelijkheid niet eerst onderzoekt, want er zijn echt wel architecten die iets spannends kunnen creëren zonder het oude meteen weg te gooien. Ga eens kijken op de Triple O campus in Breda, waar een oud bolwerk is opgenomen in een hypermodern pand, of in Roermond, waar de werkplaats van een oude ijzerhandel opduikt in een winkelpassage. Het is vooral jammer voor Tilburg, waar de tabula-rasa-waan weer als vanouds opgeld doet en geen architect ook maar een poging doet de nieuwbouw te laten aansluiten bij de historische structuur: zie de nieuwe Hart van Brabantlaan en de toekomstige Noordhoekring…
Arnoud-Jan Bijsterveld
Oud-lid gemeentelijke monumentencommissie en hoogleraar Cultuur in Brabant aan de UvT.
