Towking Inglisj? (deel 1)

Aan de UvT worden steeds meer colleges in het Engels gegeven. In een drieluik belicht UniversOnline drie aspecten van de Engelstalige colleges. De kant van de docenten, de kant van de studenten en de wetenschappelijke kant.

Vandaag deel 1, de kant van de docenten. Morgen deel 2 en 3.

Gehoord tijdens een college Accounting op de Tilburgse universiteit. “And there you can see the .. *quiet* .. forgot what “omzet” is in English..” Class: “Turnover!” Prof: “Oh”.

Het voorbeeld is illustratief voor het niveau Engels bij sommige colleges op de UvT. Deze hoogleraar is niet de enige die zijn studenten hulp vraagt bij het Engelse vocabulaire. Door studenten wordt wat afgeklaagd over het steenkolenengels van de Nederlandse docenten aan de Tilburgse universiteit. De voorbeelden zijn legio: docenten die spreekwoorden letterlijk vertalen, docenten die idea consequent als ID uitspreken en dan is er nog de anekdote over een docent die alle lachers in de collegezaal op zijn hand kreeg door Semen (sperma) te zeggen, toen hij Seaman (matrozen) bedoelde (al was Sailors in deze context sowieso beter geweest).

“Ik steek er mijn hand niet voor in het vuur dat het perfect gaat”, zegt rector magnificus Philip Eijlander over het niveau van het Engels op de UvT. Docenten aan de Tilburgse universiteit zijn (met uitzondering van native speakers) verplicht eenmalig een taaltoets te doen, waarin hun Engelse niveau wordt ingeschaald. Als ze ondermaats presteren, worden ze bijgeschoold. De toets bestaat uit vier onderdelen: luisteren, spreken, schrijven en lezen.
Sinds 2006 hebben 591 docenten de toets gedaan, gemiddeld honderd per jaar. De lat ligt hoog, docenten moeten minstens een 7,5 halen op een schaal van nul tot negen. “Tweederde van de docenten haalt het”, aldus Eijlander. Wat er gebeurt met docenten die de toets niet halen, is afhankelijk van het beleid van de faculteit. “Per faculteit wordt bekeken wat het beste is. De docent wel of niet alvast inzetten in het onderwijs. Overigens moeten de docenten die de toets niet halen hun Engels in hun eigen tijd bijspijkeren.”

De taaltoets wordt afgenomen door het Talencentrum. “Het valt wel mee”, zegt Andrew Cartwright, docent Engels bij het talencentrum en geboren Brit, als hem gevraagd wordt of het niveau van het Engels onder Nederlandse docenten echt zo slecht is. “Het niveau bij de taal-assessments is zeker voldoende, soms zelfs heel erg goed. Het zit tussen de 7 en de 9 in. Er zijn weleens docenten waarvan ik denk dat een opfriscursus nuttig zou zijn, maar dat is meer zodat ze zich zekerder voelen.”
De uitspraken van Cartwright botsen met een poll waarin Univers studenten vroeg hun mening te geven over het Engelse taalniveau. Van de 335 studenten meent 46 procent dat het niveau wisselt. Bij de ene docent is het goed, bij de andere docent slecht. 16 procent beoordeelt het niveau als redelijk, maar het kan beter. 13 procent beoordeelt het als vreselijk. Slechts acht procent meent dat het niveau prima is.

Hoe komt het dat studenten zo klagen, terwijl twee derde van de docenten de strenge taaltoets haalt? Het gaat niet zozeer om het vocabulaire, maar om het accent, blijkt uit navraag bij studenten. Op de middelbare school hebben veel studenten een leraar gehad die het Britse BBC-Engels propageerde (en soms nog liever the Queen’s English). Maar ook in het Nederlands praat niet iedereen –gelukkig- zoals koningin Beatrix of als een NOS-nieuwslezer. Cartwright: “Studenten kunnen niet verwachten dat een docent BBC-English of the Queen’s English spreekt. Zelfs op de BBC hoor je anno 2012 een heel scala van accenten. Een accent is niet erg, tenzij je echt niet begrijpt wat de docent zegt. Het kan wel afleiden, maar als een docent de leerstof goed communiceert, denk ik dat een paar fouten niet erg zijn. Focus op wat de docent welk kan. Het is geen ramp als een r te hard is of als th niet goed uitgesproken wordt. Engelsen gebruiken ook andere spiertjes in hun gezicht om te praten, voor een Nederlander is dat lastig te kopiëren. Docenten worden aangenomen omdat ze een expert in hun vakgebied zijn, niet vanwege hun talenknobbel.”

“Het is ook niet erg makkelijk om heel goed in het Engels te doceren,” meent rector magnificus Philip Eijlander. Hij werkte tussen 1999 en 2005 als hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de UvT. Anno 2012 komt Eijlander aan lesgeven niet veel meer toe, maar hij zou zijn niveau eerst willen bijspijkeren voordat hij in het Engels gaat doceren, geeft hij toe. Een opvallende uitspraak voor een bestuurder die de helft van zijn werkweek Engels spreekt. “Zonder bijscholing zou ik me onzeker voelen. Je wilt toch op een boeiende manier doceren, inclusief discussie en interactie. Ik wil met de stof spelen. Rechten is ook nog eens een vak van nuance. Als je Engels niet goed genoeg is, of als je je onzeker voelt, krijg je van die lessen waarbij de docent letterlijk voorleest wat er op zijn Powerpoint staat.”

De UvT streeft ernaar zoveel mogelijk native speakers aan te nemen of docenten die al langer in het Engels doceren. Een goede beheersing van de taal wordt immers belangrijker nu Engels de norm wordt aan de universiteit. Momenteel is meer dan de helft van de masterprogramma’s Engelstalig (van de 50), bij de bachelors gaat het om 5 Engelstalige opleidingen. Bij de Economische faculteit worden zelfs alle masters in het Engels gegeven, ook al kunnen geïnteresseerden de opleiding Marketing Management ook in het Nederlands doen.”

Het is ook de Economische Faculteit waar studenten het hardst lijken te klagen over het Dunglish van hun docenten. Bij Geesteswetenschappen lijken de studenten meer tevreden. Eijlander: “Dat heeft ook te maken met taalgevoel en met leeftijd. Bij Economie zitten meer oudere docenten, een jongere generatie pakt het Engels vaak sneller op. Overigens is er een verschil tussen de klachten over de woordenschat en klachten over de uitspraak. Soms klinkt het houterig, maar gebruikt een docent wel de juiste woorden. Voordat we hier allemaal Oxford-Engels spreken, zijn we wel een aantal jaar verder. Ik krijg de laatste twee jaar trouwens minder klachten. Ik hoor ook niet van docenten dat ze onzeker zijn. Maar misschien zeggen ze dat niet tegen mij. Er rust -onterecht- een taboe op het onderwerp.”

Veelgemaakte fouten

*Letterlijk vertaalde spreekwoorden. There comes the monkey out of the sleeve (aap komt uit de mouw), is geen goede Engelse vertaling. The pot calling the kettle black (pot verwijt de ketel), is echter wel weer een goed idioom.

*Een te harde r of een te harde th

*Idea, uitgesproken als ID

*How late is it? De juiste vraag is: could you please tell me the time?
*Het omdraaien van cijfers. 45 wordt fiftyfour. En half 3 wordt half past three.

Morgenochtend deel 2: over het niveau Engels van de studenten