Recensie: Anish Kapoor in De Pont

Twintig jaar geleden liet De Pont bij de openingstentoonstelling al werk zien van Anish Kapoor. Nu is er een hele tentoonstelling gewijd aan de van oorsprong Indiase kunstenaar.

De Pont was er twintig jaar geleden vroeg bij. Toen was de ster van Anish Kapoor (1954) rijzende; inmiddels is hij een van de meest gevraagde kunstenaars ter wereld. Afgelopen zomer bijvoorbeeld kreeg Kapoor met ArcelorMittal Orbit behoorlijk wat publiciteit. Samen met Cecil Balmond ontwierp hij voor de Londense Olympische Spelen van 2012 de 115 meter hoge uitkijktoren, waar slierten van rood staal speels omheen kronkelen.

Na de succesvolle tentoonstelling van Ai Weiwei heeft het Tilburgse museum dus opnieuw een kunstenaar van formaat in huis gehaald. Bij de tentoonstelling van Kapoor lijken vervorming en desoriëntatie centraal te staan. Zijn enorme sculpturen van gepolijst staal in de grote hal van het museum zijn een soort opgeblazen lachspiegels. Ze vertekenen de omgeving op groteske wijze. Als je er als toeschouwer voor gaat staan, voel je je al snel verloren. Eenzelfde truc flikt Kapoor met een serie bakken die zijn opgevuld met hypnotiserende kleuren. Kijk te lang in die bakken en het begint je te duizelen. Je weet niet meer goed waar het kunstwerk ophoudt en de realiteit begint.

Dat is de kracht van Kapoors kunstwerken: ze spreken je lichamelijk aan. Dit is geen kunst waarnaar je onbewogen kan kijken. Of je wilt of niet, je wordt lijfelijk bij de vreemde wereld van Kapoor betrokken. Dat is vermakelijk, maar heeft ook een donkere, meer gewelddadige kant. Je wordt als bezoeker geconfronteerd met de menselijke behoefte aan vastigheid, iets waar de sculpturen van Kapoor niet om malen. De kunst van Kapoor is organisch en vloeiend, en heeft in al zijn eenvoud een mysterieuze kwaliteit.

Het beste komt dit misschien wel tot uiting bij Shooting into the Corner, waar een kanon om het half uur een bus rode was tegen de wand aanschiet. Het duurt een flinke tijd voordat het kanon is geladen en met een harde knal de was wegschiet, waardoor de spanning onder de bezoekers voelbaar wordt. Het resultaat is een muur vol rode klonters, die de toeschouwer vragend aankijken. Mooi en onthutsend tegelijk. De tentoonstelling van Anish Kapoor is een absolute aanrader.