Waarde(n) van de wetenschap

Wat drijft Tilburgse wetenschappers? Waar geloven ze in? Voor de brochure De waarde(n) van de wetenschap werden wetenschappers van de Universiteit van Tilburg gevraagd naar hun normen en waarden.

“Uit de rapportage blijkt dat Tilburgse wetenschappers sterk geloven in het belang van wetenschap en dat zij de verantwoordelijkheid die dit met zich meeneemt serieus nemen,” schrijven theoloog Erik Borgman en Annemarie van Hinten, hoofd van het Academic Forum, in het nawoord van de brochure. Ook wordt er veel waarde gehecht aan transparantie, ongebondenheid, integriteit, methodische strengheid en kennisoverdracht. Onderzoeksresultaten moeten worden bevraagd en niet klakkeloos worden geaccepteerd. Tot slot wordt ook maatschappelijke valorisatie hoog aangeslagen. Kennis mag niet binnen de universiteitsmuren blijven, maar moet in dienst staan van de samenleving.

Dit wil natuurlijk niet zeggen dat de gemiddelde wetenschapper nooit gewetenswroeging heeft. “Alle geïnterviewden gaven bovendien aan dat bij de uitvoering van onderzoek morele dilemma’s gebruikelijk zijn,” valt in de brochure te lezen. “Een voorbeeld hiervan is de vraag naar de mate waarin men naar uitkomsten toe kan analyseren, of data in sommige opzichten ondergeanalyseerd gelaten kunnen worden waardoor falsificatiemogelijkheden beperkt worden. Dergelijke morele dilemma’s zijn echter in de wetenschap gebruikelijk. Ze knellen niet, of althans niet meer. Communicatie erover wordt gewaardeerd.”

Het rapport signaleert ook een paar knelpunten. Tilburgse wetenschappers staan terughoudend tegenover beleid dat van bovenaf wordt opgelegd. Dit botst nog weleens met de vrijheid van onderzoek. De druk om fondsen te werven en te publiceren is groot. De interdisciplinaire werkwijze die wordt nagestreefd werkt nog niet optimaal. En de begeleiding van promovendi moet beter.

Hieronder een aantal citaten van geïnterviewden. Net zoals in de brochure zijn de namen er niet bij vermeld.

“Ik vind het heel belangrijk dat je grensoverschrijdend kan denken. Ook vind ik belangrijk dat je contacten met andere faculteiten en disciplines kan leggen.”

“Meningsverschillen tussen promotor en promovendus wordt door een aantal promotoren, en dat zijn er meer dan dat ik had gehoopt, eigenlijk niet geduld. Dat vind ik een van de dingen die spelen in de wetenschap waar ik van denk dat dat eigenlijk helemaal fout is.”

“Je kunt je niet alleen op het onderzoek richten. Daardoor creëer je ongelijkheid in je academische wereld. Met perverse gevolgen zoals dingen in het werk gaan stellen om de hoeveelheid publicaties maar omhoog te krijgen. Dat werkt de verkeerde kant op, je krijgt altijd excessen.”

“Understanding Society betekent voor mij ook een belangrijke rol niet alleen voor scholing, maar ook voor vorming, en als we het over vorming hebben, dan heb je het per definitie over de wisselwerking tussen kennis, waarden en toepassing.”

“De ambities als een universiteit zijn wel heel hoog voor de middelen die we kunnen inzetten.”

“Het collectieve, daar is heel veel te halen. Waar ik me echt continu over verbaas binnen deze instelling, maar misschien is dat heel intrinsiek voor de universiteit, is het non-communicatieve. Mensen weten heel veel dingen gewoon niet. Gewoon niet!”

 “Ben ik niet geïsoleerd als wetenschapper en moet ik ook trouwens als wetenschapper niet bereid zijn om mijn resultaten te laten toetsen door mijn collega’s? Dat is ook een wezenlijke waarde van het wetenschappelijke bedrijf.”

“Cobbenhagen probeerde natuurlijk gewoon een katholieke school te vestigen die excellent onderwijs had, maar bovenal een sterke band met de samenleving, dat het een dienst was aan de samenleving. Nou, dat heeft ons veel goeds gebracht de afgelopen 85 jaar.”

De complete brochure is hier te lezen.