Wilthagen over studiekeuze en arbeidsmarkt

Volgens Ton Wilthagen, hoogleraar Sociaal recht op de UvT, worden jongeren niet gelukkig van een moeilijke arbeidsloopbaan en moeten zij vanuit een loopbaanperspectief naar de werkelijkheid kijken. Dat vertelde hij woensdagavond in EenVandaag.

Maar hoe creëer je een goede balans tussen geluk (dus doen wat je leuk vindt) en een arbeidskeuze met perspectieven?

Wilthagen legt uit: “Wat je leuk vindt, is geen gegeven, dat heeft ook te maken met waar je mee in contact komt, bijvoorbeeld via je ouders of familie. Dat moet je niet als een gegeven zien. Veel jongeren vinden iets leuk door voorbeelden in de media of doordat ze op jongere leeftijd met dingen in aanmerking zijn gekomen. Dit wordt een beetje vergeten. Op de basisschool in Nederland komen kinderen weinig in aanmerking met techniek of zorg en dus vinden ze het minder leuk. Tegelijkertijd moeten mensen intrinsiek gemotiveerd zijn. Studeren terwijl je iets totaal niet leuk vindt, houd je niet vol. En de samenleving is niet zo voorspelbaar dat een arbeidskeuze met perspectieven altijd makkelijk maakbaar is.” Een goede tip heeft Wilhagen wel: ongeacht wat je studeert, kun je je in die studie ook richten op de sectoren waar goede perspectieven voor zijn. Zo maak je jouw studie relevant voor de arbeidsmarkt. “Je kunt je bijvoorbeeld in een stage of tijdens je scriptie richten op de zorgsector, ook al doe je een juridische of economische opleiding. Oriënteer je op de groeisectoren, dat is zowel wetenschappelijk als persoonlijk interessant.”

Hoe zouden we ervoor kunnen zorgen dat meer jongeren voor de zorg of techniek kiezen?

“Vooral door de studiekeuze veel praktischer te maken, op basis van echte contacten met sectoren en niet op de computer zoals nu gebeurt. Jongeren hebben vaak weinig idee van de alternatieven die er zijn, omdat ze nooit bij een technisch bedrijf of de zorg over de vloer komen. We moeten hen veel meer in contact brengen met die sectoren. Ik heb weleens aan bedrijven de tip gegeven om bijbaantjes te creëren zodat je jongeren kunt binnenhalen en binden aan je bedrijf. Ook moet de verbinding tussen studenten en sectoren eerder gemaakt worden, niet pas als ze een keuze hebben gemaakt op de middelbare school of na het afstuderen.”

Waar zouden jongeren volgens u hun studiekeuze op moeten baseren?

“Allereerst moeten we jongeren beter informeren en ondersteunen op middelbare scholen. Bijvoorbeeld door decanen en ouders. Jongeren moeten gestimuleerd worden zich breed te oriënteren en ook te kijken naar opleidingen die ze op het eerste gezicht niks lijken. Je moet gemotiveerd zijn, maar dat element moet niet te dominant worden. Kijk ook naar werkgelegenheidsperspectieven en eventueel naar het combineren van de studie die je leuk vindt met een andere opleiding of cursus (bijvoorbeeld ICT) voor extra vaardigheden. Op dit moment is de samenleving veel te vrijblijvend en geeft te weinig richting om jongeren de goede keuze te laten maken. Het is steeds moeilijker om je weg op de arbeidsmarkt te vinden door de dynamische en complexe maatschappij. Onze universiteit wordt zich hier ook meer van bewust en bereidt studenten nu actiever voor op de arbeidsmarkt. Jongeren komen veel te blanco op de arbeidsmarkt, misschien zou het goed zijn om het vak arbeidsmarktkunde standaard op middelbare scholen aan te bieden.”

Wilthagen vindt het een interessant idee om te onderzoeken hoe er cross-overs gemaakt kunnen worden op de universiteit. “We moeten kijken naar hoe we bestaande studies op de UvT kunnen versterken. Bijvoorbeeld door iedereen iets van ICT en soft skills bij te brengen, net als dat iedereen een element van filosofie krijgt. Aan studies die nu wat pech hebben door hun arbeidsperspectief, kan zo extra power worden gegeven. Ik doel hiermee op cross-over studies zoals medische psychologie; studies die twee vakgebieden combineren.”