Bye bye basisbeurs
Het sociale leenstelsel is bijna een feit. Het kabinet wil namelijk werk maken van deze maatregel voor nieuwe studenten in het hoger onderwijs. Vrijdag stemde de ministerraad in met een ‘hoofdlijnenbrief’ van minister Jet Bussemaker. Er is nog geen wetsvoorstel, Bussemaker wil nog eerst overleggen met de Kamer. Het plan is om het sociale leenstelsel 1 september 2014 in te voeren.
Het invoeren van het sociale leenstelsel gaat alle studenten raken. Een uitwonende student wordt het hardst getroffen. Als er een meerderheid voor het invoeren van het sociale leenstelsel is, dan moet een uitwonende student voor een vierjarige studie 14.700 euro zelf financieren. Dit kan bijvoorbeeld door het afsluiten van een lening bij de overheid. Het is tegen een ‘vriendelijke’ rente, namelijk 0,6 procent. Voor een thuiswonende student komt het te lenen bedrag uit op 5.300 euro. Hij of zij mag 15 jaar over de aflossing doen. De student hoeft de lening alleen terug te betalen bij voldoende inkomen. Mocht het aan het einde van de looptijd niet gelukt zijn om de schuld volledig af te lossen, dan wordt de resterende schuld kwijtgescholden. De student is niet verplicht het bedrag bij de overheid te lenen, bij ouders lenen of meer werken zijn bijvoorbeeld ook opties. De overheid blijft de huidige 6000 euro per jaar per student aan universiteiten en hogescholen wel bijdragen.
De studenten die nu nog studeren, vallen onder de basisbeurs. Maar studenten die in het studiejaar 2014-2015 beginnen in het hoger onderwijs vallen onder het sociale leenstelsel. Ook bachelorstudenten die vanaf dat studiejaar beginnen met een masterstudie, worden getroffen door het leenstelsel. De aanvullende beurs voor studenten met ouders die een inkomen van maximaal 46.000 euro hebben, blijft als gift wel bestaan. Maar dit geldt niet voor studenten met weigerachtige en onvindbare ouders. Zij kunnen geen aanspraak maken op de aanvullende beurs. Deze wordt alleen nog op basis van het ouderlijk inkomen gegeven.
Volgens het kabinet wordt door het sociale leenstelsel de studiekeuze nog belangrijker. Met het wetsvoorstel Kwaliteit in Verscheidenheid helpt het kabinet studenten hiermee. Zo wil ze studenten vanaf 2014 het recht geven op studiekeuzeactiviteiten, zodat een student beter inzicht krijgt in de opleiding waarvoor hij of zij zich inschrijft. Een student die zich uiterlijk op 1 mei inschrijft, kan van de instelling een studieadvies krijgen, bijvoorbeeld een proefcollege of studiekeuzegesprek. Verder komen er driejarige bacheloropleidingen aan hogescholen. De Associate degree (Ad) wordt definitief ingevoerd. Dit is een traject voor studenten die wel willen doorleren, maar niet zozeer een bachelordiploma willen halen.
Reacties
De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) vindt dat het kabinet zich op geen enkele manier bewust toont van de gevolgen van dit beleid voor studenten. De studentenvakbond is vooral verbaasd door het schrappen van de aanvullende beurs voor studenten met weigerachtige en onvindbare ouders. Ze vindt ook dat het merkwaardig is dat het kabinet weinig oog heeft voor de verhoudingen in de Eerste kamer. Voorzitter Kai Heijneman wil dan ook minister Bussemaker aanraden om ‘haar huiswerk opnieuw te doen’.
Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) is ontevreden met de hoofdlijnenbrief van minister Bussemaker. Zo vindt Thijs van Reekum, voorzitter van het ISO, dat de brief meer vragen oproept dan dat er antwoorden worden gegeven. Volgens hem hebben aankomende studenten en hun ouders meer behoefte aan meer duidelijk. “De bal ligt bij de kamer”, zo vertelt Van Reekum. Het ISO is niet blij dat de maatregelen, afschaffen van de studiefinanciering en de aanpassing van de Ov-jaarkaart voor studenten, aan elkaar worden gekoppeld. Ook is het ISO bezorgd over de invoersnelheid.
De Vereniging van Universiteiten (VSNU) kan zich vinden in de plannen van het kabinet voor de invoering van een sociaal leenstelsel als manier om de kwaliteit van het hoger onderwijs te verhogen. Ze vindt het wel een vereiste dat de opbrengsten van het leenstelsel worden ingezet voor de kwaliteit en onderzoek in het hoger onderwijs.
