Stereotypering speelt grote rol op de werkvloer

Een paar decennia terug was de werkvloer nog het domein van de blanke man. Daar is inmiddels veel verandering in gekomen. Een gevarieerd team op de werkvloer zorgt er echter voor dat we snel terugvallen op stereotypering. Hans van Dijk: “In het begin hebben we nog niet veel informatie over iemand, dus baseren we ons op stereotypes.”

Laten we beginnen met een raadsel. Een vader en een zoon krijgen een auto-ongeluk. De vader overlijdt ter plaatse en de zoon wordt zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Wanneer de chirurg de patiënt ziet zegt die geschrokken: “Ik kan hem niet opereren. Dat is mijn zoon!” Hoe kan dat? Antwoord: De chirurg is de moeder van de zoon.

Toegegeven, dit is geen dijenkletser. Maar volgens promovendus Van Dijk laat het raadsel goed zien dat mensen vol vooroordelen zitten over werk en competenties. Velen blijven het antwoord op het raadsel schuldig omdat ze chirurg automatisch beschouwen als een typisch mannenberoep.

Voor zijn promotie vergeleek Van Dijk 146 studies naar de verschillen in teamprestaties tussen divers samengestelde teams en homogeen samengestelde teams. In diverse teams grijpen mensen in eerste instantie vaker naar stereotypes om de ander te beoordelen. Van Dijk: “Onze hersenen werken zo dat we onbekenden meteen als een type inschatten, zodat we  meer grip op die persoon krijgen.” En aangezien mensen op de werkvloer steeds vaker worden geconfronteerd met collega’s die een andere achtergrond hebben, wordt er vaak automatisch naar stereotyperingen gegrepen.

Wanneer een bepaalde sekse een taak uitvoert die volgens de ander bij hem past, dan zal diegene beter worden beoordeeld. Een vrouw achter een drilboor wordt met andere woorden eerder als ongeschikt gezien dan een man achter een drilboor – zelfs als de vrouw beter presteert. Als sekse en taak niet overeen komen, dan krijgt diegene automatisch minder respect en aanzien. Waardoor het zelfbeeld een deuk oploopt en er slechter wordt gepresteerd.

“Dit gebeurt alleen in eerste instantie. We laten ons vooral door onze stereotypes leiden wanneer we mensen nog niet goed kennen.” Divers samengestelde teams kunnen dan ook prima functioneren, vindt Van Dijk, zolang je medewerkers elkaar goed laat leren kennen.

Hans van Dijk, Diversity, Status, and Performance. Ipskamp Drukkers, 2013.