Verslag Leonardolezing Bettine Vriesekoop
Hoeveel politieke partijen heeft China? Drie, negen, één of zes? U dacht één? Dan heeft u het fout, net als de meerderheid van de bezoekers van de Leonardolezing van Bettine Vriesekoop. Het juiste antwoord is namelijk negen.
Tijdens de lezing werden heel wat vooroordelen ten opzichte van China weggenomen. Wist u bijvoorbeeld dat de man-vrouwverhouding 118/110 is en dat in 2013 27 procent van de vrouwen boven de 27 jaar single was? In de jaren ’80 was dat slechts vijf procent.
Door de jaren heen wordt de Chinese vrouw dan ook steeds geëmancipeerder, aldus de Leonardo-hoogleraar die zich er samen met zeven vrouwelijke studenten een half jaar in verdiepte. De studenten en de oud-tafeltennisster kozen drie thema’s met betrekking tot de emancipatie van de Chinese vrouw: De traditionele rol van de vrouw en 1-kindpolitiek, huwelijk en seksualiteit en onderwijs en carrière. “Is de Chinese vrouw geëmancipeerd en wat zijn de overeenkomsten en verschillen met het Westen? We spraken af dat we zonder vooroordelen onderzoek zouden doen en stereotypen zouden vermijden,” legt Vriesekoop uit.
De studenten bekeken voor hun onderzoek de geschiedenis in en gingen terug naar de tijd van het Confucianisme. Het voetbinden in de elfde eeuw tot de negentiende eeuw, de 4 mei-beweging, Mao Zedong die in 1949 aan de macht kwam. Tijdens de lezing neemt Vriesekoop de toeschouwers duizenden jaren het verleden in. “In de tijd van Mao is de man-vrouw verhouding fors veranderd. Het voetbinden is verboden, vrouwen konden voortaan een scheiding aanvragen. Door de emancipatie zijn er echter ook dubbele taken teruggekomen. Het gezin en werk wordt nu gecombineerd.”
Anno 2013 is de Chinese vrouw relatief modern te noemen. Steeds meer vrouwen met een master degree kiezen voor economische vrijheid en een single bestaan. “Veertig procent van de afgestudeerde ingenieurs is vrouw. Steeds meer vrouwen hebben een hoge functie, bijvoorbeeld directeur of bestuursvoorzitter. Het ambitieniveau is uniek. 75 Procent van de vrouwen ambieert een topfunctie, in de Verenigde Staten is dat bijvoorbeeld 52 procent. Door de 1-kind-politiek hebben vrouwen ook meer tijd om te werken. Overigens verdienen vrouwen wel veel minder dan mannen. En er is in de stad veelal sprake van discriminatie op de werkvloer. Vrouwen worden sterk beoordeeld op hun uiterlijk. Jonge meiden laten zich vaak compleet verbouwen, er gaan miljarden om in de wereld van de plastische chirurgie. Toch werken vrouwen liever in de stad dan op het platteland. In de stad verdienen ze meer en kunnen ze vrijer leven.”
Maar wat is nu het antwoord op de hoofdvraag? “Als je emancipatie ziet als een ontwikkeling naar meer vrijheid, vind ik dat je kan zeggen dan er sprake is van emancipatie van de Chinese vrouw. Tegelijkertijd is ons duidelijk geworden dat de Chinese geschiedenis haar eigen karakter heeft en niet te vergelijken is met de westerse geschiedenis. Over overeenkomsten en verschillen met het Westen kan ik dus niets zeggen.”
De Leonardo-wisselleerstoel van de Tilburg School of Humanities wordt jaarlijks bekleed door een spraakmakende gastdocent die op meer terreinen werkzaam is. Eerdere ‘Leonardohoogleraren’ waren onder meer Joris Luyendijk, Wim de Bie en Femke Halsema. Bettine Vriesekoop (1961) is tweevoudig Europees Kampioen tafeltennis. Ze werkte als correspondent China voor het NRC en tevens volgde ze een cursus Sinologie (Chinese Studies) aan de Universiteit van Leiden. Over haar ervaringen in China schreef ze vier boeken: Heimwee naar Peking (1994), Bij de Chinees (2006), Het Jaar van de Rat (2008) en Duizend dagen in China (2011).
